DANIEL PANE

SELAMAT DATANG DAN MENIKMATI YANG TELAH DISAJIKAN

Rabu, 02 Maret 2022

BAHAN JAMITA EPISTEL MINGGU INVOCAVIT, 06 MARET 2022, 5 MUSA 26: 6 - 10

 

BAHAN JAMITA EPISTEL

MINGGU INVOCAVIT

Minggu, 06 Maret 2022

5 Musa 26: 6 – 10

 

HALUAON DO TURPUK INI HALAK NA JOUJOU TU JAHOWA

oleh: Pdt. Daniel Bonardo Pane, S.Th.

Patujolo

            Horas ma hita on saluhutna! Masuk ma hita di minggu na nidok Invocavit. Hata invocavit on marharoroan do sian hata Latin na marlapatan: “panjouon”, dung i dilapati ma sian liturgi: “jouonna ma Ahu, tangihonon-Ku ma ibana.” Jala marhite turpuk jamita epistel on, dipabotohon do songon dia do panjouon ini halak Heber uju di parhatobanon Misir nasida. Joujou do nasida di na masa i, jala ditangihon Jahowa ma nasida. Hata panjouon i dilapati do anggukangguk. Halak na manganggukhi manggombarhon halak na di bagasaan haberniton, manang na hansit na mangido pangurupion tu sahalak na boi mangurupi jala paluahon ibana sian sitaonon i. Boha do harua panggukhonon ini halak Heber i tu Jahowa di tupurk jamita epistel on? Dipamanat ma marhite hatorangan ini turpuk.

 

Hatorangan ini Turpuk

Torop do na bisuk mandok na manurathon bungku on ima si Musa. Alai adong muse na bisuk mandok, ndada si Musa manurathon bungku on, ala di bindu 34 dipatorang do taringot hamatean ni si Musa, tung na so jadi si Musa manurathon taringot hamateanna. Hombar tu bindu 1: 1, boi do dihatahon na adong sasahalak na manggurithon angka hata ni si Musa, jala jonok do parsaoranna tu si Musa, nang pe ndang adong disurathon ise do goar na manurathon i. Di bahasa Inggris digoari do turpuk on Deuteronomis na marharoroan sian hata Junani (LXX: deuterouomiou). Hata on marpardomuan tu masa reformasi parugamoon na binahen Raja Josia (taon 632-631 s. Masehi) . Uju  reformasi parugamoon na binahen ni si Josia, dipaias ibana sude angka nasa na marpardomuan tu panombaon debata sileban sian bagas joro, dung i didapot ma sada gulungan kitab na marisihon angka uhum manang patik dohot angka aturan – aturan na binahen ni si Musa. Laos dipasahat ma tu Raja Josia, laos dibahen Raja i gabe undang-undang manang uhum harajaon na ginomgomanna. jala disusun ma (diredaksikan) songon naung adong si saonari ima kitab Deuteronomis (kitab Ulangan Torah (singk. Ulangan)/ 5 Musa), songon turpuk jamita on.       

Anggo buku 5 Musa on ima buku na marsihon angka jamita ni si Musa andorang so sahat dope bangso Israel tu tano na naeng sitopoton nasida, ima tano Kanaan. Tangkas do di buku 5 Musa on ima songon jamita/ sipasingot si Musa tu halak Israel taringot parange ini bangso i dung sahat jala masuk tu tano Kanaan i. Ingkon marbinoto jala marningot do bangso i, ndada ala ini gogo manang hamaloon manang hadirion ini halak Heber di tano Misir na umbahen malua nasida sian parhatobanon i. Holan ala huaso dohot hamuliaon ini Jahowa sambing do na patar diida bangso i umbahen gabe malua bangso i. Sian status halak hatoban, gabe halak naung malua.

            Turpuk jamita epistel di minggu Invocavit on ima udut ni jamita ni si Musa marningot sude angka hinahansit ni sitaonon ni bangsa i uju di parhatobanon Misir. Ndang tarsirang turpuk jamita on sian ayat 1 – 5, ima jamita ni si Musa taringot laho mamelehon patumonaan na niula (hata heber didok:”bikkurim” (mempersembahkan buah sulung/ mempersembahkan hasil pertama). Mamelehon pelean patumonaan na niula ima sada sian hasomalan parugamoon ni halak/ bangso semit (bangsa Timur Dekat Kuno), isarana Israel. Molo di hasomalan halak Israel dipatupa nasida do pelean patumonaan na niula jala dipasahat ma i tu Jahowa marhite angka malim na marhobas di undungundung (andorang so jongjong dope bagas joro) manang di bagas joro (dung jongjong bagas joro). Dipelehon ma patumonaan i di ulaon gotilon, manang na nidok di hata heber: Shavuot manang sukkot. Dipasahat ma pelean i tu malim asa adong bohal/ parbalanjoan ni malim manang parhobas di undungundung manang di bagas joro, jala asa adong pangkeon tu na ringkot laho haulion/ paunehon undungundung i/ bangas joro i.

            Dipatupa halak Israel do ulaon rea on jala dipasahat ma pelean patumonaan on ima marningot sude angka na masa di bangso i uju di parhatobanon Misir dope nasida. Uju na pasahathon pelean i, didok ma: “Halak Aram na mandaodao anggo damang, dung i tuat ibana tu Misir, laos maredangedang disi mardongan otik jolma, hape gabe bangso na bolon, na gogo jala na torop bilanganna disi.” (ay. 5). Pandohan on martudutudu tu si Jakob ima halak Heber na borhat tu tungkan dangsina Kanaan ima Padang Aram jala mulak muse tu Kanaan rap dohot 2 ripena, Rahel dohot Lea ima boru ni tulangna, Laban. Masa ma halionpotir di luat i, si Josep ima sada sian anak ni sampulu dua si Jakob na gabe sada panggomgom Misir (1 Musa 41), manjou amana dohot sude hahangna dohot anggina dohot sude angka naposo ni si Jakob jala mian ma di luat Misir (1 Musa 46). Lam torop ma nasida di luat Misir jala lam bolon, na gogo jala torop bilangan.

            Alai ro ma halak Misir mambahen na so uhum tu hami, jala dirupa hami, jala diamplehon ulaon na poran tu hami (ay. 6). Pandohan on martudutu Fir’aun ni Misir na margoar Ramses na so mananda taringot si Josep na mambahen angka na so uhum dohot mangarupa tu halak Heber (2 Musa 1). On ma mula ni masa parhatobanon na masa tu halak Heber. Jala mangangguhi ma hami (ima halak Heber) tu Jahowa, Debata ni ompunami (ay. 7). Hombar tu 2 Musa 3: 7 dohot 2 Musa 6: 5 tangkas do dipabotohon “nunga Hutangihon anggukangguk ni halak Israel.” Hata anggukangguk ima sada ungkapan emosional dengan kesedihan yang sangat sakit, teriakan minta tolong atas rasa sakit”. Anggukangguk na masa di halak Heber pabotohon na mansai hansit jala dokdok situtu panghilalahon bangso i. “Debata ni ompunami, ” martudutudu tu Debata ni si Abraham, Ishak dohot si Jakob. Andorang so dipapatar Jahowa goarna ima “Jahowa” ditanda halak heber do Debata ni si Abraham, Debata ni si Ishak dahot Debata ni si Jakob na ginoaran “Debata  na sun hinagogo” (El-shadday). Pandohan “ditangihon Jahowa, anggukangguknasida” marlapatan na so dao Jahowa sian bangso i. Molo jonok do Jahowa tu bangso i, boasa dang pintor dipalua bangso i?

            On ma jotjot sungkunsungkun na tubu taringot hadirion ni Jahowa molo tung jumpang angka sitaonon manang na bernit di ngolu ni jolma. Alai naneng ma tangkas botoonta, na so jadi pasombuon ni Jahowa bangso i punjung di sitaononna. Disangkapi Jahowa do haluaon na naeng patupaonNa, alai ndada hombar tu na pingkiran ni jolma dipangke, alai pingkiran dohot dalanNa sandiri do (patudos: Jesaya 55:8). Adong do partingkian dipaloas Jahowa masa angka na bernit manang na hansit di bangso na niasianNa, jala dipaloas Jahowa do bangso na so mardebatahon Jahowa mangasa gogo dohot hamaloonna laho mambahen na hansit jala na bernit tu bangso na niasian ni Jahowa i. Alai, adong do partingkian dipatuduhon Jahowa do huasoNa dohot hinagogoNa na so hatudosan i laho paluahon naniasianNa i, jala patipulhon gogo ni bangso na mangasa gogo dohot hamaloonna i. Dipatupa Jahowa do 10 tulah tu halak Misir. Tung so margogo do gogo dohot huaso ni debata bangso Misir laho manaluhon gogo dohot huaso ni Jahowa. Tarlumobi di tulah na pasampuluhon, “hamamate ni anak buhabaju”. Ndang margogo debata Ra, ima debata na disomba halak Misir na nihaporseai debata na gogo laho manalpuhon tulah i. Mate do anggo anak buhabaju ni Fira’un Misir i. Marhite tulah i ma dipatuduhon hadirion ni Jahowa, ima Debata na so hatudosan, gogo dohot huasoNa na so boi dipatudos tu nasa gogo manang huaso na adong di portibi on na di sude inganan nang di sude partingkian.

            Marhite gogo dohot huaso ni Jahowa ditogihon Jahowa ma bangso i ruar sian Misir. Jumpang ma partingkian haluaon tu angka na joujou tu Jahowa jala na manghaposi Jahowa, jala masa hadabuan tu bangso na sai mangasahon gogo dohot hamaloonna jala na manghaposi debata sileban (ay. 8), jala diboan ma sahat tu tano habaoran ni susu dohot situak ni loba ima tano Kanaan (nang pe dang dohot sahat si Musa tu Kanaan). Ditongos Jahowa ma si Musa, jala marhite si Musa dipalua ma bangso i sian parhatobanon Misir sahat ma tu tano na niuarihon tu angka ompunasida, ima tano Kanaan, tano habaoran ni susu dohot situak ni loba. “habaoran ni susu dohot situak ni loba” marlapatan ima tano na gok las ni roha dohot hasonangan, jala tano pangalapan gogo (tanah yang penuh sukacita dan kesejateraan).

            Ingkon botoonta, tano Kanaan ima tano silehonlehon ni Jahowa tu Israel jala hataridaan haluaon na binahen ni Jahowa tu bangso hasudunganNa. Jala marhite i, angka bangso sipelebegu marnida saluhutna i. Sian i, gabe naeng ma bangso sipelebegu i mandapot haluaon i, ima mandapot tano Kanaan. Halak na mian di bagasan tano Kanaan, marlapatan ma i mian di asi ni roha ni Jahowa. Jala halak na mian di asi ni roha ni Jahowa, ingkon do adong roha na unduk jala mangoloi hataNa, jala adong roha manghamualiateon asi ni rohaNa i. Jala di ayat 10 – 11 diajari do boha do hita pasahathon pelean hamualiateon i tu Jahowa. Ndada dibagasan neang ni roha, alai dibagasan panombaon na polin tu Ibana, Na sun Badia i. parsombaon i patuduhon na serep, badia do hita pasahathon pelean i. Ai ndada alani godangna, alai boha do rohanta i pasahathon pelean i. Jala sai mian ma las ni roha marnida sude angka na denggan naung dibahen Jahowa tu ngolun on nang tu sude pangisi ni bagas ni jabu manghamualiateon angka denggan ni basa dohot asi ni roha ni Jahowa.

 

Refleksi Teologis

            Di partingkian on, ragam do angka na masa na boi mambahen hasit jala bernit angka sitaonon. Masa ma covid na niadopan sian taon 2020 na salpu torop jolma joujou tu Jahowa, asa salpu sahit mana mara bolon covid 19 i. Godang do panghorhon ni masa sahit i, isarana: godang na marujung ngolu, torop na hamagoan parkarejoan (PHK), hinorhon ni lam torop na terinfeksi gabe godang ma tutup angka dalan (PSBB, PPKM, Lockdown) na manghorhon angka supir marungkil, parsingkolaon pe tutup gabe di jabuna be ma angka jola marsingkola marhite zoom/ claasroom. Alai sude na i nang boi malua sian haringkot ni ngolu ima taringot tu sipanganon. Boha do hami mangan? boha do manuhor pulsa asa adong pangkeon laho marsiajar di jabu? dohot angka sungkunsungkun na asing. Ndang sae dope mara sahit, ro muse sitaonon sian angka jolma na asing marhite na olo patubutubu hata na so tingkos tu donganna jolma, dohot angka hinahansit na asing. Andigan do sae angka na masa on ale Jahowa???

            Marhite turpuk jamita on dipapatar do tu hita: “ditangihon Jahowa do sude angka anggukanggukta”. Na so jadi pasombuon ni Jahowa hita punjung manaon saluhutna i. Ragam do dalan ni Jahowa laho mangalusi angka anggukanggukta jala ragam do dalan dibahen Jahowa laho patupahon haluaon tu hita. Na ringkot nuaeng siulahononta ima:

1.       marhabengethon angka sitaonon na masa. Marbenget ni roha ima mangharinggashon angkau ulaon na denggan jala na so mansohot ibana patupahon ulaon i nang pe godang hamaolon na masa. Ingot ma, na metmet pe ulaon na denggan angka naung diulahon, mansai arga do i di adopan ni Jahowa. Unang ma mansohot mangulahon angka ulaon na denggan.

2.       Marhasatiaon. Satia na nidokna dison ima marhasatiaon di haporseaon. Ndang olo ibana olengoleng di haporseaon. Tongtong marhasatioan manghangoluhon hadaulaton (hidup beribadah). Ndang madabu ibana tu parsombaon tu debata sileban, manghaposi angka utiutian gogo ni portibi on, tidak percaya akan ramalan akan hari – hari baik.

3.       Manjugulhon martangiang. Tung halak na margogo do sipartangiang i, dokdok pe sitaonon ndang olo talu i. Pos situtu rohana di Debatana i (patudos BE. 487). Tangiang ima sada hosa ni haporseaonta, jala dalanta laho joujou tu Jahowa. Molo pe martangiang hita, unang ma asal martangiang. Naeng ma mardongan haporseaon na polin dohot pos ni roha na tontu hita martangiang. Marhite tangiang do tandaonta dirinta na gale, na na so margogo molo so mardonganhon Jahowa, alai molo Jahowa do donganta halak na margogo ma hita, jala na so tupa talu hinorhon ni angka sitaonon i. Amen.


Tidak ada komentar:

Posting Komentar