DANIEL PANE

SELAMAT DATANG DAN MENIKMATI YANG TELAH DISAJIKAN

Sabtu, 28 April 2018

Bahan Jamita Minggu Kantate, 29 April 2018; 1 Kronika / 1 Tawarikh 16: 7 - 13



BAHAN JAMITA
MINGGU KANTATE
Minggu, 29 April 2018
Ev.: 1 Kronika 16: 7 – 13; Ep.: Mateus 11: 25 – 30; S. Patik: Psalmen 97: 10 – 12

ENDEHON HAMU MA HAMULIAON NI JAHOWA ALE ANGKA NA NIASIAN NI JAHOWA!
Oleh: Pdt. Daniel Bonardo Pane, S.Th.
Patujolo
            Molo adong 100 sidalian ni jolma boasa ma jolma i marungkil manang marsitaonon, pasti do adong 1.000 sidalian boasa jolma i marlas ni roha jala marolopolop molo na tutu do Ibana marhaposan tu Jahowa, Debatanta marhite Jesus Kristus. Sian pandohan i boi do botoonta 1/10 olopolop manang las ni roha do ianggo sitaonon manang parungkilon. Molo songon i, nang pe ro sitaonon manang parungkilon na mansai dokdok hian pe di ngolunta na so jadi jumpa pandelean manang na gabe mandate ala manghirim do hita di las ni roha dohot olopolop na sian Jahowa Debata. Alai ingkon tangkas ma jumolo hita mangantusi, aha do boi mambahen jolma i marlas ni roha jala aha do suhatsuhat ni las ni roha? Boi do jolma i marlas ni roha ala ni: (1). Godang donganna na mora, sangap jala na malo na boi panungkunan jala boi panghusandean uju adong sitaonon; (2) mammon: ima arta, sangap, hagabeon na niula, pangomoan, hapistaran, molo jumpang jolma na na mambahen mammon suhatsuhat las ni rohana, ima halak na sai mangoloi hisaphisap ni dagingna jala marguru tu gogo ni portibi on dohot madabu tu ulaon hasipelebeguon asa dapot mammon on. Jala halak songon on ima gombaran na olo ma ibana mamparhatobanhon jolma na humurang sian ibana, jala molo adong jolma na mangalo ibana pintor sogo do rohana jala dianggap do gabe musu na umbalga di dirina. (3) marhamonangan, ima halak na marhamonangan maralohon musuna, jala molo diida musuna susah pintor mansai marolopolop ma ibana disi; marhamonangan di ujian, marhamonangan sian angka penjajah; marhamonangan mampartahanton hadirionna dohot bangsona. (4) marhasonangan rap dohot Tuhan i: ndang ala ni hamoraon manang hapogoson na suhatsuhatna, alai molo boi dope sonang ibana rap martangiang dohot keluargana, adong roha na marpanarihon di angka na humurang, roha na boi manganjuanju angka na hurang lobi, sai dapotan pasupasu do ganup halak na ro tu na jolma na marhasonangan rap dohot Tuhan i; denggan jala jamot diulahon ulaonna dohot angka paraloan ni haporseaon i, dohot lan na asing. Las ni roha i do na boi manubuhon sada semangat dohot na boi mangendehon hamuliaon ni Jahowa, Debata na hinaporseahonna i. antong boha do pardomuan saluhutna i di turpuk jamita on? Tangkas ma itapaihutihut hatorangn ni turpuk on.

Hatorangan ni Turpuk

            Buku 1 dohot 2 Kronika ima sada buku sian Padan na robi (PL) na marisihon taringot jujur ngolu (sejarah kronologis) ni harajaon ni Israel andorang Daud gabe raja gumomgom harajaon Israel sahat tu na mulak bangso Israel malua sian partingkan habuangan.  Adong do 3 bagian na boi putikhononta taringot  Buku Kronika (1 Kronika dohot 2 Kronika) on, ima
  1. Pangaramotion Jahowa di bangso na pinillitNa dohot hapataron hamuliaon ni Jahowa di bangso i. Ragam do na masa di parngoluan ni harajaon ni Israel, jala ragam do angka pangalaho ni Israel songon bangso na pinillit ni Jahowa na hombar manang na maralo tu hata manang patik ni Jahowa. Songon bangso hasian ni Jahowa, ragam do angka pangaramotion ni bangso i nang marhite angka marhamonangan sian bangso Pilistin. Dipasupasu do angka na niula ni bangso i asa boi bohal parngoluanna. Jala di sada tingki dipaloas Jahowa do bangso Israel i talu maralohon bangso Babel, alai ndang na gabe Jahowa talu maralohon debata Babel. Jahowa do na paloashon Israel mangadopi ragam hasusaan dohot sitaonon ala ni dosa ni bangso i marhite bangso Babel, jala Jahowa sandiri do na paluahon bangso Israel i sian saluhut na masa i. marhite i asa marnida do angka bangso sipelebegu (bangso na so mardebatahon Jahowa) angka pambahenan dohot pangaramotion ni Jahowa tu bangso na niasianNa. Jala sian i ro ma nasida jala parsidohot mar-Debatahon Jahowa.
  2. Ingot ma angka sundut naposo taringot partording ngolu ni angka ompunasida na marsundutsundut. Diantusi angka naposo ma dia do angka ulaon na dihalomohon ni Jahowa dohot na so dihalomohon Jahowa naung diula angka ompunasida uju i. gabe parsiajaran ma i tu angka sundut naposo asa marbinoto jala mangatusi nasida taringot pasupasu dohot panarihonon ni Jahowa tu jolma na marhaposan tu Jahowa jala na manghalomohon patik manang hata ni Jahowa; jala unang be masa rimas ni Jahowa songon na masa di angka ompunasida na sai mangalaosi patik manang hata ni Jahowa  
  3. Sai tongtong ma angka halak manang bangso na ni asian ni Jahowa marolopolop jala mangendehon angka pambahenan ni Jahowa di ngoluna. Tubu ma panghirimon di angka na so adong be panghirimonna, tubu ma las ni roha tu angka na marsak roha.
Turpuk jamita on ima sada las ni roha ni si raja Daud dung marhamonangan ibana maralohon musu ni bangsona ima bangso Pilistin. Adong do 2 bagian na mansai ringkot idaonta taringot porang na masa uju di padan na robi:
  1. Identitas bangsa, ganup bangso adong do identitasna, jala identitas on boi do marhitehite lambang/ icon, boi do marhitehite ibukota manang sada bangunan na gabe identias ni bangso i. ido alana molo marporang bangso ingkon dohot do identitas ni bangso i diboan. Molo na monang do bangso i, marlapatan bangso na gogo do bangso na monang i jala gabe bangso sihabiaran di humaliangna. Alai molo bangso na talu i gabe mago ma identitasna gabe sada bangso jala gabe hatoban di bangso na monang i.
  2. Perang ilahi (divine war), na marlapatan ndang holan raja manang pasukan na marporang molo masa parporangan. Alai dohot do debata ni bangso i marporang. Ido gabe tubu pangantusion molo talu do bangso i maralapatan do i na dohot do debatana talu, jala bangso na monang marlapatan do debatana pe monang.
Jala parporangan na diadopi raja Daud ima maralohon bangso Pilistin laho paulakhon identitas ni bangso i do asa unang mago hadidirion ni bangso Israel gabe sada bangso di humaliangna. Aha do identitas ni bangso i? ima poti parpadanan/ poti na badia/ poti ni Jahowa (tabut perjanjian). Poti parpadanan, ima poti na marasihon 2 salinan ni patik ni Jahowa na tarsurat di 2 lei (loh batu) (ida 2 Musa 25: 10 – 22). Alai 2 lei na di poti parpadanan on ndang be 2 lei na digurithon Jahowa sandiri, ala nunga ditimpalhon si Musa uju na mardebata sileban marhite patung anak ni lombu na dibahen sian sere (2 Musa 32: 19). Disuru Jahowa ma muse si Musa mandakdak 2 lei batu suman tu 2 lei na parjolo i (ida 2 Musa 34) jala 2 lei batu na didakdak si Musa on ma isi ni poti parpadanan i songon sada tanda haroro ni Jahowa tu bangso Israel jala mian Jahowa di tongatonganasida. Ido umbahen mansai ringkot do poti parpadanan di bangso Israel ala Jahowa mian di tongatonga ni bangso i molo disi do poti parpadanan i. jala mansai badia do poti parpadanan on na so boi sembarangan jolma laho manghunti manang maniop poti parpadanan on
Andorang so sahat hita di turpuk jamita on, molo poti parpadanan dirampas bangso Pilistin do sian halak Israel (1 Samuel 4) uju raja Saul dope raja di Israel, ido umbahen ro ma rimas ni Jahowa tu bangso Pilistin (1 Samuel 5). Dung i talu ma bangso Pilistin maralohon Israel na nirajaan ni si Daud. Jala poti parpadanan i pe diboan ma mulak tu Israel dung maradi di bagas ni Obed Edom (1 Kronika 15 patudos tu 2 Samuel 6: 12 – 23). Mansai las do roha ni bangso Israel  jala marolopolop do nasida tarlumobi raja Daud dung dipaloas Jahowa poti parpadanan i mulak muse tu bangso Israel, jala na ingkon halak Lepi (para imam) do na boi mamboan poti parpadanan i. Hamumulak ni poti parpadanan i ima naung mulak ma muse identitas ni bangso Israel gabe bangso jala na mian Jahowa di tongatonga ni bangso i. jala turpuk jamita on ima udut ni las ni roha manang olopolop ni bangso i dohot raja Daud uju mamboan poti parpadanan i tu Jerusalem.
            Di olopolop manang di na masa las ni roha i, disuru si Daud ma si Asap dohot angka hahaanggina laho mangendehon ende pujipujian taringot hamuliaon ni Jahowa (ay. 7). Asap ima anak ni Berekhya jala pahompu ni si Simea na sian marga Lepi na mangula gabe parmusik di ganup ulaon parsombaon (peribadahan) ni bangso Israel di undungundung (uju partingkian ni si Musa dung manjalo patik sahat tu si Daud undungundung dope goar ni inganan parsombaon ni bangso i laho mamuji jala manangihon patik ni Jahowa. Alai dung raja Salomo gabe raja gumomgom Israel manggantihon si Daud, amana dipajongjong ma Bagas Joro). Disuru si Daud ma si Asap laho mangendehon ende pujipujian marhite si Asap dohot hahaanggina i. adong do na boi idaonta 3 bagian na ringkot marhite ende pujipujian dohot ende olopolop na ni endehon ni si Daud marhite si Asap, ima:
  1. Puji ma Jahowa ala hagogoon dohot hamuliaonNa jala marhite GoarNa tarida gogo dohot hamuliaon ni Jahowa (ay. 8 -10). Dipanghilalahon si Daud do nang songon i bangso Israel taringot gogo dohot huaso ni Jahowa Debata na sai mangaramoti jala mamparmudumudu parngoluan ni bangso i, jala na so jadi di unsat Jahowa padan hangoluanNa i di tongatonga bangso Israel, songon bangso hasian ni Jahowa. Marhite Goar ni Jahowa do tarida hatongtongonNa jala na olo salpu manang na olo buruk do saluhut na adong di hasiangan on. Marhitehite GoarNa do tarida angka pambahenanNa jala angka halonganan na binahenNa na so siat di pingkiran dohot di pangantusion ni saluhut jolma. Marhitehite GoarNa tarida do taringot tu gogo dohot hamuliaonNa na so hatudosan. Ndang adong nasa gogo na boi dipatudos tu gogoNa di ganup inangan dohot di ganup tingki. Gogo, hasangapon, hapistaran ni jolma dohot na adong di hasiangan on dohot sude angka debata di tano on ndang adong na boi dipatudos tu Jahowa, Debata ni Israel i. hamuliaonNa mangatasi saluhut angka na tinompaNa, jala sude angka debata na dipardebatahon portibi on tunduk do di adopan ni Jahowa (patudos Psalmen 96). Ala ni i, ndang adong na boi paginjanghon rohana jala na so jadi adong na patimbulhon hadirionna di adopan ni Jahowa.
  2. Sisiri hamu ma Jahowa dohot hagoonNa i, tongtong ma lului hamu bohiNa (ay. 11). Ayat 11 on mangajarhon hita asa sai olo ma hita angka na marDebatahon Jahowa mangalului jala marnida saluhut angka gogo dohot tanda halongagan na binahenNa di ngolunta be. Sian dia jala boha do hita mangulahon i? ima: (1) manghasiholi parsaoranna rap dohot Jahowa Debatanta marhite Jesus Kristus marhite tangiang dohot parsombaonna (peribadahan); (2) manghasiholi jala manghalomohon parsaoran na denggan rap dohot donganna jolma; (3) manghasiholi jala manghalomohon parsaoran na denggan tu angka saluhut na ditompa (berdamai dengan alam); (4) sai tongtong mauas di hata ni Jahowa na gabe tungkotna di dalan na landit jala sulusulu di dalan na golap; (5) mangulahon ulaonna di bagasan hadengganon dohot hatiuron sondang ni Jahowa, disi ma adong semangat jala jumpang ma las ni roha mangulahon ulaonna i.
  3. Joujou asa dohot manghalashon dohot mangolophon Jahowa dohot hamuliaonNa (ay. 12 – 13). Marningot ma hita di sude pardalanan ni ngolunta sian na tubu hita tu hasiangan on sahat tu partingkian sisaonari. Ragam do naung itabolus di hasiangan on, itabolus do arsak dohot las ni roha, habot ni roha dohot hiras ni roha, hahipason dohot parsahiton, jala di ujungna boluhononta ma hamatean ni pamatangta. Boi hian do mate hita di ariari na salpu molo tung i sangkap ni Jahowa, manang boi hian do hita jumolo marujung ngolu sian donganta naung marujung ngoluna molo tung i sangkap ni Jahowa. Alai dipaloas Jahowa dope hita mangolu sahat tu tingki on ala adong do na naeng siulahononta jala adong dope siuduthononta di paraloan dohot diparlojonganta di hasiangan on. Molo dipaloas hape hita mangolu sahat tu tingki on, na so jadi dipaloas hita hurangan di ragam parngoluanta. Disarihon do ragam pasupasu parngoluon di pardagingon dohot di partondion, disarihon di mataniari, las ni ari, udan di tingki na be asa boi taruli sipanganon saluhut angka na tinompa i nang tu hita jolma. Ndang tarhabilangan tahe sude angka panarihonon ni Jahowa di ngolunta be, na so pola itapingkiri taringot na denggan di ngolunta alai disarihon ni Jahowa do saluhutna. Molo jolma sai dipingkiri do holan tu sonang ni pamatangna alai martingki be do saluhutna, jala na olo suda do saluhutna. Pardenggan basa jala silehon ragam pasupasu do Jahowa pasupasu nasa na mauliutus na laho parngoluonta. Ingot ma hita saluhutna di patik dohot hataNa, ai hata hangoluan do na haruar sian Ibana, jala pasupasu do na ro sian Ibana.

Hahonaan ni Turpuk
            Molo sisongon i jumpang di parngoluanta, aha do na boi sidalianta be laho mandele, mandate manang gale hita mangulahon ulaonta di tongatonga parngoluon nang di tongatonga ni huria? Ragam angka pasupasu na mauliutus naung itajalo be sian Jahowa nang sian parbinotoanta manang na so sian parbinotoanta. Dilehon do gabe na niula sinur na pinahan, dilehon do marhagabeon angka na marhagabeon, dilehon do hapistaran tu ianakhonta adong ma na marsingkola di negeri nang di swasta, dilehon do parkarejoan na denggan tu ianakhonta, natuatua boi pasingkolahon ianakhonna sahat tu na tolap ibana pasingkolahon ianakhonna i. Ragam tahe angka pasupasu naung itajalo be sian TUHAN i. Boi do sahat tu sadari on itabilangi pasupasu naung itajalo sian TUHAN i saluhutna? Jala molo pe itabandinghon pasupasu i sian sitaonon manang parungkilon na sahat tu hita, dia do gumodang naung itajalo sian TUHAN i? ndang adong dalanna umgodang sitaonon manang parungkilon i naung masa di ngolunta sian pasupasu na mauliutus i di parngoluanta. Ala ni i tama do hita manghalashon jala mangolophon dohot mangendehon hamuliaon ni Jahowa di ngolunta.
            Alai unang ma itasuhat pasupasu ni TUHAN tu hita hombar tu hagiot ni dagingta dohot hisaphisap hadirionta be, isarana: hamoraon, pangkat, hagabeon, hapistaran; jala unang pola loja hita mangetong pasupasu ni Jahowa tu jolma sian tu ibana sandiri; mambandinghon ampunana tu ampuna ni jolma na boi patubuhon pangapianan. Mangolophon dohot manghalashon hamuliaon ni Jahowa ima:
  1. Manghasabamhon aha na adong di ibana.
  2. Mangharinggashon angka ulaon na denggan hombar tu angka na talup diulana angka na denggan i.
  3. Gabe pasupasu tu humaliangna marhite gabe tiruan na denggan, parholong, dohot roha na marpanarihon, asa boi halak na di humaliangna parsidohot mangolophon jala mangendehon gogo dohot hamuliaon ni Jahowa.

Marolopolop ma hita angka hasian ni Jahowa. Ai olopolop i do na gabe gogonta molo madabu hita di parungkilon, gabe semangatta uju marsahit hita, jala mangapuli hita uju tumatangis hita. Mangolophon manang mangendehon hamuliaon ni Jahowa patubuhon sada panghirimon na mangolu do di ragam gulmit ni ngolu on. Mangajari hita molo marsitaonon manang mangadopi parungkilan na mansai dokdok pe ndang sadia i molo naung patar di hita las ni rohata di hasonangan i, di hasonanganta i. olopolop dohot las ni roha i do gabe identitasta mangahamauliateon saluhut panarihonon ni Jahowa di ngolunta, Amen.

Rabu, 04 April 2018

Bahan Jamita Evangelium Minggu Quasimodogeniti, 08 APril 2018 Johannes / Yohannes 21: 15 - 19



BAHAN JAMITA EVANGELIUM
MINGGU QUASIMODOGENITI
Minggu, 08 April 2018
JOHANNES 21: 15 – 19

MARHITE HOLONGTA TU JESUS, PARMAHANI MA BIRUBIRU NI DEBATA!
Oleh: Pdt. Daniel Bonardo Pane, S.Th.
Patujolo
            Selamat ari paskah ma di hita saluhutna! Di minggu na salpu rap manghalashon do hita di panobusion dohot di hamonanganta maradaphon hamatean dohot haheheon ni Jesus Kristus. Marhite i saluhutna taruli ma hita hangoluan na imbaru jala marudut muse tu na magodang (bertumbuh) dohot marparbuehon parbue na denggan. Molo naeng mangulahon na denggan ingkon adong do gogona mangulahon i, jala gogo i ma na gabe bohalna mangulahon angka ragam ulaon na denggan i. Laos di Minggu Quasimodogeniti on digombarhon do hita angka na porsea songon sada posoposo na manghalungunhon susu na tama, ima hata ni Debata. Ragam do na naeng siulahononta songon halak naung taruli di haluaon i di tongatonga parngoluanta be, jala ndang adong sidalianta mandok na so tolap ahu disi, manang ndang parsidohot ahu disi, manang ragam angka sidalian na asing.
            Jamita turpuk evangelium minggu on ima parsuru ni Jesus Kristus tu siseanNa naung mansoadahon Ibana 3 hali, ima Simon Petrus. Simon Petrus, sada sian sampulu dua sisean ni Jesus Kristus na berkomitmen laho mangihuthon Jesus Kristus marhite hatana mandok: “Tuhan, na hobas do ahu mandongani Ho tu hurungan, nang tu hamatean pe!” (ida ma Lukas 22: 33), alai dung masa sitaonon di Jesus Kristus na ditangkup angka soldadu i Ibana jala marsilomolomo pangalaho ni soldadu i di Jesus Kristus, gabe diparsoadahon si Petrus ma dirina gabe sisean ni Jesus. Nang pe songon i, ndang na gabe diparsoadahon Jesus si Petrus gabe siseanNa dung masa saluhutna i. Marhite turpuk jamita on boi do idaonta parsuruon ni Jesus di Simon Petrus songon sada hataridaan na totop dope ibana sisean ni Jesus. Laos asa lam tu ampitna hita mangantusi dia do na naeng didokhon manang na naeng sipasahathon turpuk on tu hita di partingki on masuk ma hita tu hatorangan ni turpuk.

Hatorangan ni Turpuk
            Haheheon ni Jesus Kristus ima sada las ni roha na umbalga di angka sisean ni Jesus Kristus na sampulu sada (sada sian sisesan ni Jesus mate maningkot do ibana dung dijehehon ibana Jesus i (ida Mateus 27: 5)) dohot angka na mangihuthon Ibana. Laos barita haheheon ni Jesus i barita na mansai disogohon halak parise dohot angka sibotosurat dohot angka panggomgomi ala mabiar do nasida marhite haheheon ni Jesus gabe adong ma sada harajaon na imbaru dohot raja na imbaru. Gabe mago ma sangap, posisi manang hundulannasida dohot hasangaponnasida be. Ido gabe dibahen angka parise sisip tu angka soldadu asa dibaritahon barita gabus taringot haheheon ni Jesus i (ida Mateus 28: 12 – 14). Haheheon ni Jesus pe gabe mamonggolhon angka pangantusion manang parbinotoan ni angka na bisuk jala na malo i. ndang boi pangantusion dohot parbinotoan ni portibi on gabe mangambati jala mambatasi huaso dohot hamulioan ni Jahowa naung patar marhitehite Jesus Kristus naung mate jala naung hehe i.
            Mulak ma muse hita di turpuk jamita on. Dung dipatuduhon Jesus diriNa naung hehe i tu angka siseanna, ro do muse Ibana tu topi tao Tiberias. Di inganan i marpungu ma si Simon Petrus dohot si Tomas, si Natanael na sian Kana dohot angka anak ni si Sebedeus dohot dua nari sian angka siseanNa i (ida ay. 1 – 2) laos di tingki on ma na patoluhalihon dipatuduhon Jesus diriNa dung hehe Ibana (ida ay. 14). Marningot do si Petrus taringot panjouon ni Jesus tu dirina uju na marjala dope si Petrus di topi tao Genesaret (Lukas 5) marhite angka na masa saluhutna i (ay. 1 – 14).
Tangkas do idaonta di ayat 15, di na dung sidung na manjala i si Petrus rap dohot donganna i, mangan ma nasida rap dohot Tuhan Jesus. Asa dung na mangan i nasida: didok Jesus ma tu si Simon Petrus : “ale simon, anak ni si Jonas, humolong do roham di ahu sian angka on? Tolu hali do ro sungkunsungkun Jesus tu si Simon songon on. Alai sungkunsungkun Jesus na parjolo on marasing do sian sungkunsungkun na duana i. di sungkunsungkun na parjolo on, naeng do tangkas songon dia do tutu panghatindanghon ni si Petrus taringot holongna tu Jesus Kristus naung hehe sian angka na mate i. andorang so manaon sitaonon Jesus Kristus, mansai holong (Yunani: philos/ philia) do roha ni si Simon tu Jesus. Jala di sungkunsungkun na parjolo on, Jesus mambahen paraloan taringot aha jala dia do na manganjar si Petrus manghaholongi Jesus, hadirion ni Jesus do manang angka ragam halongangan naung dibahen Jesus angka naung niidana. Andorang so ditangkup Tuhan Jesus, marsoara do ibana songon hataridaan holong ni rohana, ido pola sahat ro hata ni si Petrus sai naeng diihuthon ibana Jesus sahat tu na mate nang pe gabe diparsoadahon ibana do Jesus na hinaholonganna i. Alai ndada holong sisongon i na naeng ditangkasi Jesus tu si Petrus. Molo holong na naeng ditangkasi Jesus tu si Petrus ima “haholongan na marsitutu, sahat ro di na mate pe na so jadi lingkang holong i sian ibana, adong komitmen na kuat di rohana di na laho satia tu parsuruon ni Jesus na hinaholonganna i”. ido umbahen hata gorik holong na didok Jesus ima agape (agaph). Dilapati si Simon do holong ni Jesus i ima songon holongna hian (philos) jala holong i do na gabe alusna tu Jesus, ima holong philos/ philia (terjemahan Gorik: philo (filw/) “huhaholongi do ho”; aku mengasihimu). Aha do parasingan ni Agape dohot Philos?
·         Agape, ima holong ni Jahowa tu na hinaholonganna, sahat tu na mangalehon hadirionNa marhite Jesus Kristus manaon na hansit pola sahat mate tarsilang asa dapotan hasesaan jala haluaon dosa, haluaon sian hamatean sisalelengna na hinaholonganNa i. holong agape, ndang marnida ise halakna, marga aha, jala ndang tarhasuhatan holong (kasih tanpa batas, tanpa syarat/ unconditional love) agape. Dipelehon do diriNa sandiri humonghop na hinaholonganNa i.
·         Philos, ima holong di bagasna adong holong songon jolma na manghaholongi alealena, tetanggana, donganna, kagum, simpatik ala adong hasurungan na hinanholonganna i sian dirina. Alai martingki do holong sisongon on, molo jumpang sitaonon manang adong parsalisihan ndang hot be holongna i, jala laos donganna i boi gabe musuna. Adong do suhatsuhat ni holong Philos on hombar tu hinaringkot tu dirina sandiri.

Nang pe si Petrus mamangke hata philos di na laho manghaholongi Jesus, na tutu jala na sintong do i ala ndang tolap si Petrus manang angka jolma mamangke holong agape laho manghaholongi donganna jolma, tarlumobi manghaholongi Jesus Kristus. Nang pe holong ni si Petrus tu Jesus ndang songon holong ni Jesus tu si Petrus, alai dipangke do ibana asa gabe sada parmahan ni birubiru ni Jahowa marhite Jesus Kristus. Mangula songon sada parmahan birubiru ni Debata marhite Jesus Kristus, ndada ulaon na mura i, alai ulaon na mansai maol situtu do i. pola do sahat tolu hali Jesus manungkun taringot holong ni si Petrus di Jesus Kristus jala parsuruon ni Jesus tu si Petrus. Ragam do na bisuk mandok molo pe tolu hali Jesus manungkun si Petrus di sungkunsungkun na sarupa, martudutudu do i tu angka naung binahen ni si Petrus uju 3 hali ibana mamparsoadahon Jesus uju marsitaonon Jesus i. sai unang be diparsoada si Petrus taringot Jesus Krsitus nang pe angka na hansit dohot hapariron na naeng didapot ibana. Ndang be mabiar be si Petrus laho manghatindanghon Jesus Kristus di tongatonga parngoluonna. Ndang be ganggu ibana laho marmahani angka birubiru ni Debata marhite Jesus Kristus. Sude na i ala ni Jesus Kristus naung patar tu hadirion ni si Simon Petrus jala marhite i dapotan holong ma si Petrus laho manghaholongi Jesus nang pe ndang boi dos songon holong ni Jesus di si Petrus dohot tu angka jolma.
Marhite holong i, adong do parsuruon ni Jesus na naeng siulahonon si Petrus, ima marmahani birubiru ni Debata. Ulaon marmahani ima ulaon na mansai maol diulahon molo sian hajolmaon sandiri. Marmahani birubiru ima mangaradoti jala manjamotho, manangianghon birubiru ni Debata, punguan birubiru ni Debata di na mangadopi ragam angka na naeng masa di parngoluan. Ise do birubiru i na didok Jesus dison? Ima ganup jolma na porsea, halak naung tardidi di bagasan Goar ni Debata Ama, dohot Goar ni Jesus Kristus dohot Tondi Parbadia; halak naung tinobus. Ima na ringkot siradotan jala sijamothon ni si Petrus di panghobasionna dung borhat Jesus manadinghon siseanNa.
Songon Parmahan naung disoarahon Jesus di Johannes 10 dohot ende Psalmen 23 on, mansai maol do diulahon i. Ido umbahen ditongos Jesus Kristus do Tondi Parbadia tu angka na porsea asa boi radotannasida sude angka ulaon naung dipasahat Jesus tu nasida. Sahalak Parmahan na tangkas mananda angka na ringkot dihaporluon birubiru i, jala na rade mansoadahon dirina sandiri holan humonghop punguan birubiru i asa unang marserak jala mago birubiru i di siala babiat na naeng mambondut birubiru i.

Hahonaan ni Turpuk
            Boha do hita angka parmahan di ganup na pinarmahanta be? Ise do Parmahan jala ise do birubiru i? Sahalak Guru ia gabe parmahan di ganup na niajarna; natoras gabe parmahan di ganup ianakhonna; halak na bisuk gabe parmahan di ganup halak na oto; sahalak pamarenta gabe parmahan di ganup halak na ginomgomanna; jala sahalak Parhalado gabe parmahan di ganup ruas ni huria. Marmahani birubiru di tingki sinuaeng ima mangaradoti, manjamothon jala sai manangianghon angka birubiru. Sahalak parmahan na rade jala dungo molo ro angka babiat panoro laho manegai punguan birubiru ni Jahowa marhite Jesus Kristus. Parmahani birubiru ni Debata, ima parsuruon ni Jesus Kristus tu jumolo tu si Simon Petrus nang tu tu hita angka na porsea sahat do parsuruon ni Kristus on hombar tu ganup ulaonta manang parngoluonta.
            Gabe sahalak parmahan ingkon adong do visi na pasti jala mangantusi aha do na ringkot siulahonhon taringot angka na denggan di ganup na pinarmahanna i. Unang ma gabe sanga male jala mauas na itaparmahani i marhite parangenta manang siulahononta di jolo ni angka na pinarmahanta i. Mansai arga do di adopan ni Debata angka birubiruNa saluhutna. Molo masuk ma hita di Panurirang Hesekiel 34, boi do idaonta songon dia Jahowa, Debatanta, Parmahan na tutu jala Nampuna birubiru i tarrimas marnida angka parmahan na so mangulahon ulaon parmahanionna di punguan birubiru ni Jahowa. Jahowa Siparmahan ahu, ndang tagamon hurangan manang aha. Amen.


Bahan Jamita Epistel Minggu Quasimonogeniti, 08 April 2018; Mazmur / Psalmen 23: 1 - 6



BAHAN JAMITA EPISTEL
MINGGU QUASIMONOGENITI
Minggu, 08 April 2018
Psalmen 23 : 1 – 6

DAPOTAN LAS NI ROHA MA GANUP NA MAMBAHEN JAHOWA GABE PARMAHANNA!
Oleh: Pdt. Daniel Bonardo Pane, S.Th.
Patujolo
            Horas ma hita angka naung ditobus jala naung dipamonang Jahowa sian dosa dohot hamatean sisaleleng ni lelengna marhite hamamate dohot haheheon ni Jesus Kristus. Masuk ma hita di mingguminggu Paskah, ima mingguminggu na marsihon komitmen dohot las ni roha manang olopolop angka naung ditobus jala dipamonang Jahowa marhitehite Jesus Kristus Sipalua ngolunta. Di mingguminggu Paskah on ma ingkon tangkas do hita mangantusi jala andap mananda sude angka haluaon naung dipatupa Jahowa tu hita ganup, jala boha do komitmenta songon naung mandapot haluaon i di na mandalani ngolunta na gok haragamon na masa. Di minggu Quasimonogeniti on, ro do ende ni parpsalmen taringot las ni rohaNa jala panghatindanghon haporseaonna taringot Jahowa, Debata na nihaporseaonna i. pola do digombarhon songon sada parmahan tu na pinarmahanna, ima parsaoranna dohot Jahowa, Debatana. Asa lam tu tangkas pangantusionta taringot tu turpuk jamita on jala boi itadapot hadomuanna tu minggu Quasimonogeniti on itapaihutihut ma hatorangan ni turpuk jamita epistel on.

Hatorangan ni Turpuk
            Jotjot do hita manjaha turpuk on, jala adong do halak naung manghapal sude isi ni turpuk Psalmen 23 on. Alai ndang na gabe puas hita molo holan manjaha manang manghapal turpuk on alai ndang boi hita manghangoluhon songon panghatindanghon ni si Daud taringot Jahowa, Debata na hinaporseaonna i.  Psalmen 23 on ima sada sian ende ni si Daud na marisihon panarihonon ni Jahowa jala pangaramotion ni Jahowa di ngoluna, jala digombarhon do parsaoranna dohot Jahowa songon sada Parmahan maradophon na pinarmahanNa. Marhite Psalmen 23 on boi do tangkas idaonta songon dia las ni roha ni si Daud di ngolu di tingki na niendehonna endena on sahat tu panghirimonna pe dihatahon do di endena on.
            Daud, ima anak siampunan ni si Isai pardaging na metmet jala marniang. Sahalak na parmahan do ibana na marmahani birubiru ni amana (ida 1 Samuel 17:34-35). Sai borhat do ibana mamboan angka birubiru ni amana i tu jampalan, asa marjampal birubiru i jala ditogu do tu aek na tio asa unang mauas angka birubiru i. sai dijagai do birubiru i sian angka babiat na naeng paserakhon jala bonduthonna (patudos ma 1 Petrus 5: 8). Sai dihabengethon si Daud dirina gabe sada parmahan, na olo do ibana sabar mamparateatehon na pinarmahanna so tung adong na mambuat manang na mao sada birubiru i sian punguanna. huhut do ibana marende mardonganhon hasapina.
Di ayat 1 turpuk jamita on disurathon do di hata Indonesia turpuk on ima sada sian Mazmur Daud (ende ni si Daud). Hombar tu hatorangan naung disurathon sai padot jala jamot do si Daud marmahani birubiru na pinarmahanna huhut do ibana marende mardonganhon hasapina. Di ayat 1 on dipaboa do: “Jahowa do Siparmahan ahu ndang tagamon hurangan ahu.” Konsep parmahan ima konsep sada uluan di na laho manguluhon na niuluhonna. Ayat 1 on digombarhon si Daud do hadirion ni Jahowa gabe sada parmahan na marlapatan sada uluan na manguluhon ngoluna. Udut ni i, Hata “Jahowa Siparmaha ahu” martudutudu do i tu nampunasa (kepemilikan) molo Jahowa do Siparmahan ahu marlapatan do i tu Jahowa do nampuna ahu. Hadirion ni uluan na burju marroha jala nampunasa ima na mangondihon na niuluanna, na so jadi tagamon hurangan manang aha. Hata “ndang tagamon hurangan ahu” ndang boi dilapati songon:
1.     Ngolu halak na mian di panggomgomion ni Jahowa na gabe marlobilobi ngoluna, gok sinamotna, gok haulionna, gok hasangaponna.
2.     Aha na dipingkiranna ingkon jadi, jala ingkon dapot do hombar jala guru tu dirina.
3.     Holan hagiotna di dirina disarihon Jahowa, jala dibahen Jahowa gabe hapuason daging dohot hagiot manang hahisaponna.
Unang ma sai itabatasi panarihonon ni Jahowa di ngolunta holan di parartaon, pangkat, hasangapon, manang sai hombar tu na itapingkiri jala na itasangkapi na ingkon saut. Ndang na maol Jahowa mambahen jolma i mamora, marpangkat jala manggohi sangkap dohot na sininta jolma. Alai ndang guru tu pangidoan ni jolma i Jahowa mangula. Ido parasingan ni uluan sian na niuluhon. Molo Jahowa do gabe uluan, marlapatan ndang guru tu na niuluhon angka ulaonna alai guru tu uluan i do tu hangoluan na ni na niuluhonna. Alai dia do na didok “ndang tagamon hurangan ahu”? on do:
a.     Dipatongon do ahu tu jampalan angka na lomak, ditogutogu do ahu di lambung aek hasonangan (ay. 2). Hata jampalan na lomak jala inganan aek hasonangan ima na marlapatan inganan parkarejoan na mansai denggan, inganan hadameon, inganan hademakhon, inganan na gok pasupasu na naeng diparsaulihon, adong jumpang hasadaon ni roha, sonang ni roha jala pingkiran. Ndang masa disi parsalisian, ulaon teroris, parbolatbolaton, parporangan dohot ragam angka panusai dohot hajahaton. Inganan jampalan na lomak dohot ake hasonangan ndang boi dilapati holan taringot tu sipanganon manang siinumon. Alai 2 inganan i ima inganan pangalapan gogo, hahipason, jala inganan paulak hosa loja. Songon i ma panarihonon ni Jahowa songon sada parmahan di angka jolma na pinarmahanNa. Ndang tagamon gabe gale haporseaon, jala tubu panaritaon marnida na masa alai jumpang do di jolma i angka las ni roha, gogo, dohot semangat ngolu.
b.    Dipasabam do rohangku, ditogu do ahu di dalan hatigoran,  ala ni goarNa i. (ay. 3). Adong do istilah di hata Indonesia mandok: “segar rumput kita, tapi rumput tetangga lebih segar”. Aha do na naeng didokna disi molo diparadophon tu turpuk jamita on. Nang pe dipatongon Jahowa hita tu jampalan na lomak, jala ditogutogu di lambung aek hasonangan alai molo ndang adong hapuason di ngolu ni jolma i pintor dilului do na umlomak dohot na umsonang lobi sian na dilehon Jahowa tu jolma i. dibereng di humaliangna di siamun dohot di hambirang, di jolo dohot di pudi torop angka elaela haulion dohot ragam na boi mangalehon lobi songon na dilehon Jahowa. Ditadinghon ma punguan ni birubiru na di inganan na pinatongon Jahowa i, didapothon ma songon na naeng dilehon sibolis i marhite haulion ni portibi on, jala ujungna mago ma ibana sian punguan i laos hamatean ma jambarna. Alai anggo si Daud dihatindanghon do na dapot do di ibana roha na sabam ima roha na gok hatoguon ni roha, jala ndang adong disi roha na alangalang. Nang pe torop angka elaela ni sibolis marhitehite haulion dohot hasangapon ni portibi on alai na so jadi ibana manadinghon inganan naung dipatongon Jahowa tu ibana ala ni i saluhutna. Alai lam tu toguna, lam sonang ibana di inganan parjampalan na dipatongon Jahowa i diibana sian ragam na naeng dilehon sibolis i marhite angka elaelana. Porsea do ibana na so adong inganan na umsonang jala umlomak sian na nilehon Jahowa Debata tu ibana. Molo nunga jumpang roha na sabam i, boi ma idaonta hatigoran i ala ni GoarNa, ima Goar ni Jahowa. Marhite Goar ni Jahowa do tarida hadironNa dohot huaso dohot gogona na so adong boi dipatudos di saluhut inganan dohot partingkian; marhite Goar ni Jahowa do dapotan haluaon jala hangoluan ganup na manjou GoarNa di roha na sintong jala tigor. Ala Goar ni Jahowa do pataluhon jala manggotap angka ulaon ni sibolis na naeng mangula di ngolunta.
c.     Ai nang pe mardalan ahu di * rura linggoman ni hamatean, ndang huhabiari parmaraan, ai Ho do mandongani ahu * tungkotmu dohot batahim mangapuli ahu. (ay. 4). Sai marsak do sibolis molo marsihohot hita di panggomgomion ni Jahowa, Debata. Sai dilului sibolis do ragam dalan asa malua jolma i sian punguan ni birubiru ni Jahowa. Tudia do hapatean ni jolma i molo dioloi jolma i hagiot dohot elaela ni sibolis? Ima tu hamatean. Sai marhaliang jala maotaot do sibolis laho mangalului dia do birubiru na gale, jala na olo sai hatophatop diela marhite haulion ni portibi on jala boi bonduthon ni sibolis pangago i. Alai ala nunga dipasabam Jahowa roha ni si Daud dohot hita di angka jampalan dohot aek hasonangan i ndang adong be sihabiaran di ngolu hasiangan on. Molo diparhatopot Jahowa do Siparmahanta, marlapatan Jahowa do donganta laho mangadopi jala mandalani rura linggoman hamatean jala na ragam parmaraan na naeng dipamasa sibolis. “tungkot dohot batahi” ima gombaran panguluhonon ni Jahowa jala angka patik dohot hataNa na naeng itahongoluhon di ngolunta. Ndang na gabe boban hata manang patik ni Jahowa di angka na olo unduk di hataNa, alai gabe gogo dohot apulapul jala gabe sinjatana laho mandalani ragam parngoluan na masa di hasiangan on. (Patudos ma di Psalmen 119). Marhite tungkot do parmahan mangalele jala mangalo angka babiat na naeng manegai punguan birubiru i, jala tungkot do hataridaan sada uluan na naeng sioloan.

Na tolu i ma na gabe lapatan ni “ndang tagamon hurangan ahu”. Nunga rade be sude jala ndang adong be siholsohon jala sihabiaran di tingki sinuaeng dohot di ari na naeng ro. Jumpang ma partingkian na gok las ni roha dohot olopolop. Pola do digombarhon si Daud songon sada partingkian pesta hamonangan parporangan las ni rohana di panarihonon ni Jahowa di ngoluna (ay. 5). Molo mulak do angka parporang (Raja dohot sude pasukanna) na marporang mamboan hamonangan tu bangso manang harajaonna, ditomutomu bangso i do nasida jala dipatupa do sada pesta bolon, pesta olopolop, jala sai diboan do angka jolma na sian bangso na talu i gabe hatoban di harajaon na monang i. di pesta bolon i dipatupa do ragam sipanganon na mansai tabo. “Dimiahi Ho do ulungku, suksuk do panginumanki”, ima na marlapatan las ni roha manang olopolop na manggohi ngolu ni si Daud naung godang do angka denggan basa dohot asi roha naung jinalo si Daud sian Jahowa. Ndang tarhabilangan jala ndang tarhasuhatan sude angka pasupasu dohot denggan basa ni Jahowa tu si Daud. Hata “dimiahi” dilapati do i tu patotophon (penetapan) sasahalak na dipillit gabe sada raja, manang gabe sada panggomgom si sada luat manang bangso, boi do muse dilapati ima halak naung diparbadiai (dikhususkan dengan tugas tertentu). Laos hata i. di halak Israel boi do i dilapati songon tanda las ni roha, jala hataridaan gok denggan basa dohot pasupasu naung dijalo sian Jahowa (Bdk. Psalmen 133).
Turpuk jamita epistel on ditutup di ay. 6 ima komitmen  ni si Daud asa mian bagas ni Jahowa salelengna. Nunga ragam angka na denggan dohot pasupasu naung jinalo si Daud sian Jahowa, Parmahan i, jala mansai las situtu do rohana sialani i saluhutna. Jala di las ni rohaNa, sai dihalunguhon do masuhanna bagas ni Jahowa. Mansai ringkot do hajongjongan ni bagas joro di halak Israel, ima sada tanda hatardiaan (identitas) bangso i gabe sada bangso. Uju si Daud gabe raja, dihasiholi rohana do naeng pajongjonghon bagas joro ni Jahowa, alai ndang dipaloas Jahowa ibana mangulahon i (1 Kronika 28: 1 – 3). Alai ndada bagas joro na marhite godung na didok si Daud di turpuk jamita on. Jala unang pintor italapati bagas ni Jahowa songon na didok si Daud tu Surgo i. Alai digombarhon si Daud do di ay. 6 on ianggo Jahowa na gabe suhut bolon manang bolahan amak di ulaon las ni roha manang olopolop songon naung dihatindanghon si Daud di ay. 5 turpuk jamita on. Parsaoranna dohot Jahowa Debata, ima na sai tongtong dihalungunhonNa. Mian di bagas ni Jahowa, ima mian di pangaondihonon jala di pangaramotion ni Jahowa. Disi ma tarida parsaoran ni Parmahan dohot na pinarmahanNa. Tarida do i sian na dihalungunhon si Daud do patik dohot hata ni Jahowa na binegena sian angka malim na marhobas di undungundung na badia i (tabernakel = kemah suci).

Hahonaan ni Turpuk
            Turpuk Jamita on ndang na mandok molo halak na porsea na so jadi be mangadopi sitaonon, parungkilon dohot ragam angaka pangarupaon ni portibi on di ngoluna. Dung tarpillit si Daud gabe raja, jala sahat tu si Saul barita i mabiar situtu do si Daud di pangaleleion ni si Saul tu ibana, pola do ingkon marutang hosa si Daud. Ragam do haulion na dipatuduhon sibolis tu si Daud marhite si Betseba na mambahen si Daud lupa ise do dirina jala ise do Jahowa didirina (ida Psalmen 51 songon dia panolsolion ni si Daud di saluhutna i). Ragam angka na masa naung dibolus si Daud di parngoluanna na boi mambahen ibana ganggu tu Jahowa Debata na niendehonna i. alai talu do saluhutna i marhite hagogoon di sipanganon partondion dohot panarihonon ni Jahowa di ngolua. Sahat ro di na laho mate pe ibana ndang na gabe marsirang jala mandao ibana sian punguan birubiru ni Jahowa, Debata.
            Boha do ngulunta si saonari angka dongan sahaporseaon. Nunga itaida jala itabege di ari na salpu i taringot hamamate dohot haheheon ni Jesus Kristus Tuhan i. Olo dope hita manghajotjothon mangulahon jala manggohi angka elaela dohot hisaphisap ni sibolis marhite portibi on? Ndang hea birubiru umbotoan taringot jampalan sian parmahanna, jala na gabe Parmahan mangoloi hagiot ni na pinarmahanna. Songon i do nang ngolunta, na so boi jala na so adong hita umbotoanta taringot dia do hinaringkot di ngolunta be sian Jahowa na Manompa jala na manarihon hita, jala na so jadi saguru tu sangkap manang hisap ni jolma Jahowa mangula. Molo Jahowa do Parmahanta, na marlapatan na gabe hita do unduk jala mardalan dompak tudia Parmahan i mardalan manang mangalangka. Adong ma disi ketergantunganta tu Jahowa na gabe Parmahanta. Jesus Kristus sandiri mandok na Ibana do Parmahan na denggan (patudos tu Johannes 10: 11) na gabe sihangoluhononta di parngoluoanta be. Jumpang ma di hita angka ragam habasaon dohot asi ni roha ni Jahowa di ngolunta na gabe gogo di hita mangadopi ragam na masa di portibi on.. Songon dia pe panosak ni portibi on dohot haulion na dipatuduhon portibi on tu hita, unang ma gabe itatadinghon parsaoranta dohot Jahowa Debatanta i marhite Jesus Kristus, naung mate jala hehe muse jala marhite i, masukhanta ma inganan hasonangan i.