DANIEL PANE

SELAMAT DATANG DAN MENIKMATI YANG TELAH DISAJIKAN

Rabu, 18 September 2013

Bahan Jamita 22 September 2013; Minggu XVII Dung Trinitatis




BAHAN JAMITA
MINGGU XVII DUNG TRINITATIS
Minggu, 22 September 2013
Ev.: Ulaon ni Apostel 4: 23 – 31; Ep.: Psalmen 2: 1 – 9 (7); SP: Mateus 28: 18 – 20

MARHIRAS NI ROHA MA MARBARITA NA ULI 
SALELENG HO MANGOLU!

Patujulo
            Molo dirajumi ngolu haKristenonta sahat tu sadari on, aha ma naung tapatupa marhite parange nang hata asa boi martamba bilangan ni halak na porsea, manang na gabe batu partuktukhan do tu halak na asing. “ai dia do da Didok do nian halak Kristen, jala ringgas marminggu, alai sai tongtong do holan marbadai karejona-hatana pe dang denggan begeon; parhalado do nian di huria alai pangalahona umjorbut sian halak na so hea marminggu” dohot angka hata na asing na patuduhon kekesalan ni halak mamereng parange ni halak Kristen di humaliangna. Sipata olo do sogo roha ala hona tu dirina molo didok hata sisongon i alai boi do i gabe evaluasi di ngolu haKristen.
            Ngolu haKristenon ndada ngolu na holan tarida marhite rupa alai boi do idaon sian parbuena, ima parange. Ngolu haKristenon ima ngolu parbaritanaulion. Jala dang na gampang na gabe marbaritanauli, godang do angka tantangan jala tantangan na masai dokdok ima hagiot ni daging dohot portibi on. Tarlumobi di tongatonga hamajuon ragam angka na masa nuaeng nunga lam tu godang be angka tantangan na diadopi halak Kristen laho manghangoluhon parbaritanaulion di ngoluna.
            Hamaolon ndang marlapatan marujung; jala hamaolon ndang marlapatan so. Tuhan Jesus sandiri pe nunga pabotohon hamaolon ni sahalak parbaritanauli (Joh. 15: 18 – 27; Lukas 10: 1 – 12;12: 1 – 12, dna). Panjouon ni marbarita na uli songon ngolu haKristenon ima ulaon na mansai maol jala ndang na gampang, gok angka tihas, hatahata na so tutu dohot ragam na asing na boi mambahen gabe gale laho marbaritanauli jala gabe mandele “ba, didalani ma ngoluon” na patuduhon pandelean marbaritanauli.

Hatorangan ni Turpuk
            Ndung manaek Tuhan Jesus tu Surgo, mulak tu hamuliaon ni Jahowa, ragam ma angka hasusaaan dohot sitaonon na mansai dokdok na ingkon diadopan ni angka apostel laho marbarita na uli. Ro do hasusaan marhite angka pangaleleion ni pamarenta dohot angka malim ni ugamo di huta i. alai hasusaan i ndada alani hajahaton ni angka apostel; alai ala ni barita na pinasahat angka apostel, barita na uli ima barita taringot holong ni Jahowa marhite Jesus Kristus. Barita na pinasahat ni angka apostel gabe sisogo do angka panggomgomi dohot angka malim ni ugamo alana barita hasintongan na pinasahat nasida; jala barita panghirimon haroro ni Raja ni saluhut angka raja, jala na ro harajaon ni Debata marhite Jesus Kristus jala ganup jolma ingkon marsomba tu Ibana, dohot do nang sude raja marsomba tu Ibana. Pasti do maol dijangkon angka panggomgomi barita i ai dirimpu do suda nama harajaonna jala dang manggomgomi be ibana. Jala nunga lam tu otik be angka jolma manangihon jamita ni angka malim, ai parjamita pangotootoi do nasida (pat. Mat. 7: 15), jala dilului ma ragam dalan asa dapot hasalaan ni angka apostel jala boi ma ditangkup nasida.
            Umbege barita na pinasahat angka apostel (di turpuk on Petrus dohot Johannes) rimas ma angka malim jala ditangkup ma apostel i. Panangkup ni dua apostel i marlapatan asa so ma ulaon parbaritanaulion taringot Jesus; jala ancaman tu angka apostel na asing asa unang be diuduti parbaritanaulion i. Alai dang adong didapot angka malim hasalaan ni angka apostel i jala dang adong alus na boi manguhum nasida. Jala dipalua ma 2 apostel i (Ulaon ni Apostel 4: 1 – 22).
            Dung malua apostel i, didapothon ma angka dongannasida jala dibaritahon ma sude na nidok ni angka sintua ni malim dohot angka pangintuai tu nasida uju so malua dope nasida (ay. 23). Dipaboa pe na masa i, ndada laho mambahen mandele angka apostel na asing laho marbarita na uli, alai asa diboto do situasi na masa jala adong ma strategi na boi binahen laho marbaritanauli, jala adong ma hiras ni roha laho marbaritanauli tu tingki na mangihut. Marhite ayat on paboahon tu hita mansai ringkot do angka dongan sahaporseaon rap hundul jala manghatahon dohot manangihon taringot tu ngoluna nang pe hansit manang na las roha (sharing) tu donganna. Alai manat ma hita laho mangulahon i. ingkon boi do lam patoguhon haporseaon ni na umbege; jala unang patubuhon dosa tu na umbege i. Jala marhite i, boi ma angka dongan marguru tu pengalamanna manang mangelehon pangapulon manang gogo molo songgop parungkilon. Alai ingkon manat do muse marnida ise donganta manangihon pengalaman i. Sipata ala ni tulusta manghatahon gabe i do dibaen muse gabe alatna laho mandabuhon hita; jala laos olo muse pasahathon tu halak na asing (surat kabar berjalan).
            Umbege hata na dipasahat 2 apostel i, gabe joujou ma nasida tu Jahowa marhite tangiangnasida. Joujou on ima manaringoti angka bagabaga taringot hamaolon manang sitaonon na masa tu angka na miniahanNa (ay. 24 – 26; Psalmen 2: 1 – 2). Ndung dibotonasida bagabaga i ndang na gabe mambahen nasida so manang marujung manguduti ulaon parbaritanaulion, alai marhite naung dihaporseaon nasida di pangurupion ni Jahowa jala bagabaga ni Tuhan Jesus, na sai tongtong mangaramoti nasida rasirasa ro ajal ni hasiangan on. Laos marhite tangiang i do muse mangido hiras ni roha laho marbarita na uli, jala mangido asa disurdukhon ma tanganNa laho patupahon hahisaron ro di angka tanda dohot halongangan marhitehite Goar ni Jesus (ay. 27 – 30). Marhite tangiang on ma tanda jala boi antusan balga na i hiras ni roha nasida laho marbarita na uli; mambaritahon taringot holong ni roha ni Jahowa marhite Jesus Kristus nang pe ragam jala torop angka hamaolon na naeng diadopi nasida, sahat tu hamagoan hosa pe tong do marhiras ni roha nasida. Asa sude jolma somba holan tu Jahowa marhite Jesus Kristus sambing.
            Di tingki na masa i, humuntal ma inganan parpunguannasida jala gok Tondi Parbadia ma saluhutna, jala gabe marhiras ni roha ma nasida manghatahon hata ni Debata (ay. 31). Marhiras ni roha pe angka apostel ndada ala ni gogo, pingkiran, manang siadongannasida, alai holan ala gok Tondi Parbadia do nasida (ida Johanes 14: 15 – 31). Tondi Parbadia ndada laho mambahen gale jala mabiar laho marbarita na uli. Jala marnida jala mambege angka jamita manang ulaon ni angka apostel lam torop ma angka na porsea jala mangido asa tardidi. Laos sude ma disurathon si Lukas angka na masa di huria na parjolo i di na marbarita na uli, hombar tu na tinonahon ni Jesus di Mateus 28: 18 – 20.

Hahonaan ni Turpuk
            Sadari on nunga maol be tarida hasadaan ni angka halak Kristen laho marbarita na uli. Torop do halak Kristen maila manang mabiar laho marbarita na uli. Ingkon manat do hita mangalapati taringot marbarita na uli. Tuhan Jesus manuru angka siseanNa ndada laho gabe maragama Kristen, alai laho paboahon nunga ro be Jesus Kristus jala nunga patar be holong ni roha ni Jahowa marhite Jesus Kristus na padamehon Debata tu jolma. Padamehon na marlapatan, asa diida ganup jolma do naung binsar do panondang  jala tarjou ma nasida sian hagolapon. Nang pe ujungna nasida manghatindanghon porsea tu Tuhan Jesus jala tardidi gabe sahalak siihuthon Kristus.  Marbarita na uli ndada na martujuan asa torop ruas ni huria, alai asa torop halak na porsea tu Tuhan Jesus.
            Marbarita na uli ndada sae holan marhitehite pamangan alai ringkot do marhite parulaon manang parange. Songon na didok Pdt. Dr. Justin Sihombing, “jamitam do parange, parangem do jamita” na marlapatan ndang boi malua jamita sian parange. Alani i, songon halak naung dipalua jala targoar sahalak na Kristen (ndada holan tarsurat ugamo Kristen) parsidohot do hita gabe parbaritanauli.
            Adong do pigapiga hal na boi impola jamita minggu on ima:
  1. Ulaon rap hundul jala manghatahon pengalaman ngoluna di pangaramotion ni Jesus (las ni roha manang arsak ni roha). Nunga maol be dapot ulaon na songon on. Nunga umgodang jala sibuk tu ulaonna jala gabe so adong be tingki manghatindanghon (bersaksi) di pangaramotion ni Jahowa jala nunga maol be manangihon kesaksian ni jolma, alai molo taringot hahurangan ni jolma na asing dohot margossip, boi do gabe lalap jala suda tingki so parbinoto.
  2. Ulaon rap martangiang. Ulaon rap martangiang ima ulaon na ingkon adong hasadaan jala dos ni roha. Ulaon on pe nunga maol be jumpang. Nunga marsiboan ragamna be halak Kristen tarlumobi angka parhalado. Gabe masa marsiallangan roha na gabe ujungna marsigasipan ujungna bola ma huria manang parsaoran i. songon dia be boi lam torop halak na porsea molo holan na marbadai do halak Kristen songon i nang parhaladona? Boha do boi rap martangiang mangido pangurupion marbarita na uli marhite parange dohot hata molo marsiboan ragamna be, dang adong dos ni roha.
  3. Unang ganggu hita marbarita na uli di portibi on. Ndada sian portibi on didapot bagabaga pangurupion dohot pangaramotion ni Jesus. Jesus sandiri do na paboahon sandiri “sai na donganangku do hamu ganup ari rasirasa ro ajal ni hasiangan on” (Mateus 28: 20). Jala nunga dibagabagahon Jesus sandiri Pangurupi songon tanda pandonganionNa marbarita na uli.
  4. Unang pangasahon gogo marbaritanauli, alai Tondi Parbadia ma na margogoihon jala mambahen hiras ni roha marbarita na uli.
  5. Dipargogi Jahowa ma hita gabe parbaritanauli di humaliangta, asa lam martamba jala torop halak na porsea tu Jesus Kristus. Amen.

Rabu, 04 September 2013

Jamita Minggu XV Dung Trinitas, 08 September 2013



BAHAN JAMITA
MINGGU XV DUNG TRINITATIS
MINGGU, 08 SEPTEMBER 2013
EV. MATEUS 7: 15 – 23; EP. JOHANES 4: 31 – 42 (42)



Oleh: Pdt. Daniel Bonardo Pane, S.Th.


Parbuehon Ma Parbue Na Denggan!
Patujolo
            Nunga lam torop be angka jolma na mandok dirina Kristen, hape dang dipatuduhon marhite ngoluna songon sahalak Kristen. Torop do halak Kristen mandok naung mananda Jesus Kristus ima Tuhanna, alai panandaion i holan sebatas mamboto alai dang tangkas mananda. Dia do na patut siparesohon sasintongna?
            Panandaion di Tuhan Jesus, dang boi malua sian panombaon, jala panombaon dang boi malua sian manghaposi, jala manghaposi dang boi malua sian haundukhon, jala haudukhon on dang boi malua sian haoolaon mangulahon lomo ni roha ni Debata, Ama na marsuru Jesus Kristus. Nunga mansai torang jala tangkas halak Kristen mamboto taringot dia do lomo ni roha ni Debata, ima angka hata na tarsurat di bible. Marlapatan ma i, molo mananda Jesus Kristus, ingkon boi do sahat tu mangulaohon lomo ni roha ni Debata. Dang singkop panandaionta di Jesus Kristus molo so adong pangulahononhon. Laos on do na disuarahon ni Jesus Kristus tu angka siihuthon Ibana, nang pe ragam do alana boasa diihuthonnasida Jesus. Sianon ma tanda sasahalak i Kristen manang na dang marhitehite pangulahonna songon tanda parbue ni haporseaonna.

Hatorangan ni Turpuk
            Torop do nian halak na mangihuthon Jesus uju i, alai ragam do alana (latarbelakang) natorop i mangihuthon ibana; adong ma i holan marnida tanda halongangan na naeng di bahen Jesus songon naung dibahen Jesus di Galilea (ida Mateus 4: 23 – 25); adong na holan naeng mananda tangkas ise do sasintongna Jesus i; tertarik umbege hata na disuarahon Jesus; adong na mangantusi Jesus do na boi paluahon nasida sian gomgoman bangso Rom, jala na boi mangalehon haluaon na sasintongna (politik); jala adong muse mangihuthon Ibana holan mangalului didia do hasalaan na binahen ni Jesus.
            Turpuk jamita on ima udut ni jamita dolok ni Jesus Kristus (Mateus 5 – 7), ima jamita las ni roha; barita hatuaon tu halak na niasian Jahowa marhite hadirion ni Jesus Kristus. Jala turpuk jamita on ima sosososo asa manat, dungo taringot tu angka parpoda haliluon; panurirang pargapgap.
            Di tongatonga na masa di turpuk on, torop do halak Jahudi na manghasiholi haroro ni Mesias songon naung disuriranghon angka panurirang ni Jahowa tu nasida. Sai tongtong do nasida manghirim haluaon songon na pinarbaga angka panurirang Jahowa i. Alai di na masa i, torop jolma na mandok dirina panurirang manang naposo ni Jahowa, alai dang tutu ibana pasahathon dia do lomo ni roha ni Jahowa. Dame do didok nasida, alai dame hamaupon do na diboan; dipamenak nasida do angka natorop alai asa adong do dilehon tanda hasangapon sian raja, hape raja i pe manggosagosa halak na ginomgomanna. Pajak na timbo diampehon tu bangso Jahudi, alai sudena i tu parbagian tu pamarenta dohot angka sintua manang na mandok dirina naposo ni Jahowa. Jala godang do angka malim hatiha i, dang barani mandok hata ni Jahowa na sasintongna, holan hata asa tabo jala menak siparaeon ni angka raja, jala hatiha ni turpuk on sada jabatan di pamarentaon do molo hamalimon. Sai disoarahon do dame, alai asa adong do sihilhilon ni iponnasida (ida Mikha 2: 5).
            Hombar na masa i, nunga lam torop angka na pogos, jala na susa na masa i. angka malim i pe gabe papodomhon angka i, alai lao tu hamaupon. Dung dibege natorop i barita taringot Jesus, pintor torop do nasida naeng mananda taringot Jesus, alai holan sekedar mananda.
            Hombar tu na masa i ma disoarahon Jesus asa manat tu angka panurirang pargapgap; na manarupahon birubiru alai molo di rohana tung babiat panoro do (ay. 15). Pandohan on adong do angka parpoda na mamangke goar ni Tuhan Jesus alai naeng mangaup tu dirina do, mangalului hauntungon tu dirina; mangalului sangap; asa torop na mananda, hape sasintongna mamboan jolma na manangihon podana gabe tu hamaupon dohot hamagoan. Panurirang/ parjamita na didok dison ima parjamita na so barani manghatindanghon hasintongan ni Jahowa jala dia do na sasintongna na dihalomohon ni Jahowa diulahon jolma na niasianna. Holan angka hata na boi pasonanghon sebelah pihak na dianggap boi mambahen sonang ngoluna marhitehite hata nang pambahenan. Panurirang/ parjamita na didok dison boi do i tu parjamita/panurirang na so dos pangalahona songon na didokna dohot tohonanna. Pangalaho manang karakter ni panurirang dang boi dibereng sian songon dia pahean na di pangke (cover wearing); alai ngoluna siapari do berengon. Ai ido didok Jesus panurirang na manarupahon birubiru (sheep covering) alai rohana tung babiat panoro.
            Jala di ayat 16 – 20 on lam dipatangkas Jesus, sian parbuena do tandaon hauna/ bonana. Molo bona ni mangga, pasti do mangga parbuena, molo bona ni anggur, pasti do anggur parbuena. Parbue na didok dison ima pangulahonon manang parange. Dang holan angka parjamita manang panurirang alai tu sandok na mandok dirina porsea di Jesus Kristus. Molo tadok do hita siihuthon Jesus Kristus; marlapatan do i adong panombaon jala diuduti tu manghaposi – haundukhon – haoloon mangulahon jala mamparbuehon hata ni Jahowa naung disuarahon Jesus Kristus di ngoluna.
            Alai dang asal parbue, ingkon do parbue na denggan songon hataridaan hau na denggan. Hau na denggan ima haporseaon na togu, na tang. Molo denggan do hauna tanda do sian parbuena na denggan. Hau na denggan dang holan marlapatan bagak berengon, alai parbuena do berengon. Alai molo hau na so hasea, parbuena pe roa. Boha do parbue na roa? Ima pargutugutuon; pangarimason; ungutugut; manghatindanghon angka na so sasintongna; mambolabola parsaoran; dohot ragam ni parange hajahaton (Gal. 5: 20 – 21). Jala hau na so marparbuehon na denggan ima hau na ingkon sitabaon, jala bolong nama tu api. Parbue na denggan ima parbue ni tondi (Gal. 5: 22).
            Mambege jamita ni Jesus torop ma halak na tartarik di jamita ni Jesus jala manghatindanghon Jesus i gabe Tuhan. Alai dang na gabe so tusi. Jesus sandiri na mandok di ayat 21, “ndada saluhut halak, na mandok Ahu Tuhanna bogot tu harajaon banua ginjang i" pandohan on marlapatan dang sae holan manghatindanghon marhite pamangan manang hata na porsea jala mananda Jesus. Alai ingkon do diuduti dohot parange mangulahon lomo ni rohaNa na mamparbuehon parbue na denggan sian hau na denggan. Ido na diuduti “holan angka mangulahon lomo ni roha ni Damang na di banua ginjang i do”, songon naung dipatorang taringot panandaion di Tuhan Jesus.
            Laos dipatorang Jesus do taringot paruhuman na masa di ari parpudi di ayat 22 - 23. Ganup jolma manghatindanghon habonaronna dohot ulaon na denggan di ngoluna. Alai alus ni Jesus seolah-olah alo tu na dihirim marhite ulaonna i. Molo sepintas dijaha ayat 22 – 23 on olo do gabe lipe pangantusion, aha ma lapatanna mangulahon na denggan saleleng ni ngoluna hape tong do dang mandapot hangoluan salelengna i? Alai pandohan ni Jesus on dang na gabe mangambati laho mangulahon ulaon na denggan songon parbue ni haporseaonna. Alai unang ma dipangasahon ulaonna na denggan i. jala unang dibahen ulaon na denggan i holan laho mangalului hasangapon asa ditanda jolma ibana jolma na burju hape di balikna busuk do sasudena. Alai ala nionjar haporseaon ma ibana mangulahon na denggan. Holan Debata do na umboto aha do na mangonjar hita mangulahon na denggan, haporseaon do manang kepribadian sendiri do.

Aplikasi Teologi
            Marhite jamita on disosohon do asa bisuk halak Kristen marnida hamajuon na masa sadari on tarlumobi manangihon angka parjamita. Torop do nuaeng marroan angka parjamita, alai pargapgap do nasida. Dang barani mansoarahon hasintongan ni hata ni Jahowa ala adong na naeng buatonna sian ulaonna i. godang do sadari on parjamita bisnis, gabe ajang bisnis do jamitana, jala boi tuhoron jamita na. antong ganup parjamita, ditanda ma dirina asa unang didok parjamita pargapgap. Parjamita pargapgap na rupana songon birubir hape rohana tung babiat panoro do. Laos adong muse do parjamita na holan mandok do diboto, alai dang dohot mangulahon (jamita do parangem, parangem do jamita). So tung marisuang jamita i ala parange na so dos songon jamita.
Boha do hadirionta manghatindanghon dirinta gabe sahalak siihuthon Jesus Kristus. Marhite jamita on disosohon do dang ringkot holan manghatahon marhite pamangan gabe sahalak Kristen. Ingkon patar jala marparbue na denggan do marhite ulaon na denggan. Parbue na denggan dang parbue ni mangga na busuk molo niida sian langkatna, mansai uli jala menarik alai dung dipangan busuk do jala nunga marulat, alani i dibalongkon ma mangga na busuk i. songon i ma parngoluan ni halak siihuthon Kristus, dang boi holan monang di rupa marhite angka ibadah, haringgasonna alai ingkon patar do marhite pangulahonon lomo ni roha ni Debata do.
            Alai unang pangasahon ulaon na denggan laho mandapot hangoluan salelengna. Unang pangasahon ulaon na denggan holan laho mangalului sangap sian portibi on, manang adong na naeng sibuatonna marhite ulaon na denggan na niulana, jala molo masa do songon i pasti do kekecewaaan do na masa. Alai ingkon do na nionjar haporseaon na tang do mangulahon na denggan i. Holan Debata do na mamboto na nionjar aha do hita mangulahon na denggan, jala sian Ibana do tajalo upa ni i. Parbuehon ma parbue na denggan songon hataridaan haporseaon di Jesus Kristus. Amen.