DANIEL PANE

SELAMAT DATANG DAN MENIKMATI YANG TELAH DISAJIKAN

Sabtu, 30 Januari 2016

Bahan Jamita/ Khotbah Minggu Sexagesima, 31 Januari 2016; Jeremia 1: 4 - 10

BAHAN JAMITA
MINGGU SEXAGESIMA
Minggu, 31 Januari 2016
Ev.: Jeremia 1: 4 – 10; Ep.: 1 Korint 13: 1 – 13; S. Patik: 1 Kronika 28: 20

Oleh: Pdt. Daniel Bonardo Pane, S.Th.

DISURU MANGHATINDANGHON HASINTONGAN DOHOT HATIGORAN
Patujolo
            Aha do hapatean angka ulaon manang panghobasionta naung itaulahon manang naung itahobasi di portibi on? Torop do halak mangulahon angka ulaon manang manghobasi sada ulaon ala adong na naeng dibuat sian i, jala angka na binuatna i ima tu na denggan holan tu dirina. Maol do jumpang jolma mangulahon sada ulaon na mambahen dirina gabe sada sisogo manang gabe dihosomi hinorhon ni angka na sintong dohot na bonar. Gabe tartutup do na sintong dohot na bonar asa dijalo sada punguan, jala asa aman ngoluna di humaliangna. Tontu mansai maol do manghatindanghon hasintongan dohot habonaron, alai ndang ala ni i gabe adong sidalian laho ndang mangulahon hasintongan dohot habonaron.
            Marpardomuan do hadaulaton dohot hasintongan dohot habonaron (hatigoran). Halak na mangulahon hadaulaton alai ndang mangulahon hasintongan dohot habonaron, marisuang do hadaulatonna i. Songon i do nang mangulahon hasintongan dohot habonaran alai ndang mangulahon hadaulaton, marisuang do nang ulaon hasintongan dohot hadaulaton i. Aha do hadomuan tu turpuk jamita on? Tangkas ma itapaihutihut hatorangan ni turpuk on.

Hatorangan ni Turpuk
            Turpuk jamita on ima sada panjouon ni Jahowa, Debata tu si Jeremia. Jerima, anak ni malim Hilkia na sian Anatot, ima huta Betlehem. Hatiha i Jehuda digomgomi Yosia anak ni si Amon di taon 627 sM. Uju i masa do reformasi manang haimbaruon na binahen ni Raja Josia taringot tu parugamoon halak Juda. Alai nang pe naung dibahen Raja Josia haimbaruon di ruhutruhtu parugamoon, alai molo angka parange na jat ndang marhamubaon dope. Dung sidung pamarentaon ni si Josia, diuduti ma si Joahas, sahat tu si Joyakim sian pompbaran ni Yosia, sai jotjot do dipangke manang diulahon ruhutruhut parugamoon, ndada laho patuduhon jala papatarhon hasintongan dohot hatigoran, alai holan formalitas do parugamoon i dibahen. Tarlumbi dung sidung pamarentaon ni si Josia, lam mandao do halak Juda sian lomo ni roha ni Jahowa. Lam tu mandatdati do halak Juda mangulahon na jat, sai marsomba do nasida tu ganaganaan dohot angka debaat portibi on. Sai dipapeol do hasintongan dohot hatigoran, jala holan di hata do mandok manghaposi Jahowa, alai di pambahenan ndang adong na patandahon songon halak na marhaposan tu Jahowa. Torop do angka panurirang pargapgap na mandok panurirang alai gapgap do jamitana. Boha asa dame na mian, alai dame sipaotooto do na adong.
            Di tingki na masa i, ro ma hata ni Jahowa mamanghulingi si Jeremia. Ganup panurirang na mandapot hata ni Jahowa, didapot do sian pangungkaponna. Di ayat 4 – 5, tangkas do jahonta taringot pamiliton manang panodohon ni Jahowa tu si Jeremia. Andorang so di bortian dohot naung dibortian inana pe si Jeremia, nunga ditanda Jahowa ianggo ibana, jala nunga diparbadiai Jahowa hian ibana. Jala dipabangkit ma ibana gabe panurirang tu angka bangso. Di ayat 4 on tangkas do idaonta, ditanda Jahowa do sude angka na tinompaNa i. Marhuaso do Jahowa mananda saluhutna, jala guru tu Ibana do saluhut angka na tinompa. Di jou do si Jeremia gabe sada panuriangNa laho manuriranghon tu halak Juda taringot angka na naeng masa, ndada holan tu halak Juda, dohot do tu sude angka bangso (na uju i, bangso na didok dison ima Juda, Assyur, Mesir, dohot Babel, ima bangso na mansai gogo hatiha i). Nunga ditanda jala nunga diparbadiai Jahowa si Jeremia gabe sada panurirang. Marhite on marlapatan ma i, molo nunga ditanda Jahowa na tinompa jala dijou gabe sada ulaulaNa, ndang hea ditadinghon di ngoluna; nang pe torop halak na gabe mansogohon na pinilit ni Jahowa, alai mansai lomo do roha ni Jahowa tu na pinilitNa i, molo diulahon do ulaon hombar tu na jinalona sian Jahowa.
            Uju i, poso dope si Jeremia. Umur haposoon ima sada umur na so pola dibege halak dope hatana alani habajaronna (ay. 6). Ndang pola dipaboahon sadia godang umur ni si Jeremia, alai haposoon i do dihatahon di turpuk jamita on. Apostel Paulus mandok tu si Timoteus di 1 Timoteus 4: 12, asa unang ma hu roha ni halak mida si Timoteus, siala haposoona. Umur haposoon ndang gabe penentu di panjouon dohot tu parsuruon ni Jahowa. Ndang ala ni haposoon gabe ndang dijou, manang ndang ala ni hatuaon gabe parsidohot di panjouon di hapanurirangon. Mansai borat do nian ulaon hapanurirangon, tarlumobi di haposoon. Ai gabe haleaon do jambar ni angka panurirang binahen ni portibi on. Dibahen si Jeremia do ala ni haposoona i gabe sidalian mangalusi hata ni Jahowa i.
            Alai dipinsang Jahowa do Ibana, unang dok: na bajar dope ibana. Na ringkot, manang tudia disuru Jahowa ibana, tusi ma ibana laho; jala manang aha pe tona ni Jahowa tu ibana, ingkon i do ditonahon (ay. 7). Ndang adong be sidalian: aha sihataanku, songon dia dohononku, alai na ringkot ima haradeon diri ni panurirang mangulahon jala pabotohon dia do na nilomohon ni Jahowa di ngolunta on. Mamereng angka na masa uju di ngolu ni si Jeremia pasti adong jala godang do na gabe sihabiaran. Mabiar dihurunghon, mabiar nang mate di pardagingon, jala mabiar disogohon. Alai dilehon Jahowa do jaminan, manang aha pe na masa sai didongani Jahowa do ibana, jala paluahon ibana, ninna Jahowa (ay. 8). On ma bagabaga ni Jahowa tu angka na pinilitna laho paboahon hataNa tu saluhut bangso, “sai dongananKu do ho”.  Pandonganion ni Jahowa ima pos ni roha, jala ndang mian be adong biar di bagasna. Molo pe ingkon mangadopi hamatean di pardagingon, alai guru Jahowa do ianggo tondi ni ganup na tinompaNa. Dung i, diida si Jeremia marhite pangungkaponna i, dipatoltol Jahowa tanganNa manjama pamanganna, jala ido hataridaan nunga dilehon Jahowa be hata na ingkon sipasahathon ni si Jeremia di hapanurirangonna i (ay. 9).
            Dungi i, sahat ma tohonan hapanurirangon ni si Jeremia na sian Jahowa, Debata Ama i. Aha do ulaonna? Ima mangaranapi angka bangso dohot angka harajaon, laho mangurati dohot maniaphon, mangago dohot mangaloha, paulihon dohot manuan” (ay. 10). Marhite ayat on, boi do dianalogihon halak Israel ima songon tano di ladang, na gok duhutduhut, angka sugasuga manang angka suansuanan na so hasea. Ingkon jumolo do i di rambas suansuan i, dungi diombak ma tano i, laos dipadenggan ma asa boi ditanom angka suansuanan na marparbehon na denggan jala na tonggi. Songon i do halak Israel nang angka harajaon di humaliang, angka hajahaton nang angka pingkiran na jungkat ima gabe suansuanan na so hasea jala angka sugasuga. Ingkon do dirambas jala tano i diombak, asa boi muse inganan hatubuan ni parbue na denggan dohot na tonggi. Alai ndada si Jeremia na patupahon i, alai Jahowa sandiri do na patupahon i. Ai dihagigihon Jahowa do angka parange na jat, alai dihalomohon do angka parange na denggan hombar tu hata-Na. Sian ayat 10 on, tangkas do dipaboahon sude angka huaso di portibi on, adong do i di toru pat ni Jahowa ala ni huasoNa na so hatudosan i.
            Dung i, diida si Jeremia muse sada pangungkapon taringot sada “dangka ni hau na rata” (sebatang dahan pohon badam) (ay. 11), na paboahon saut jala ingkon saut do sude angka na dihatahonNa i tu si Jeremia, jala hasatiaon ni Jahowa tu angka hata na didokNa i tu si Jeremia (ay. 12). Laos di ayat 13 muse diida si Jeremia sada pangungkapon taringot sada “hudon na gurgur”, na paboahon na adong sada harajaon tungkan utara pul jea tu sandok isi ni tano on (ay. 14). Ayat 14 on paboahon, na ro sada harajaon marhite angka hagogoon ni harajaonna i, dohot hagogoon ni parporanganna i maniaphon sude angka bangso, termasuk bangso Juda. Ndang pola dipabotohon harajaon dia do na didok dison. Alai molo itapaihutihut sejarah ngolu ni Israel taringot harajaon na manggomgomi i boi ma dohonon harajaon dison ima harajoan ni Junani nang harajaon ni Rom. Alana uju di harajaon na dua i, mansai hansit do parngoluon ni halak Israel (Jahudi) sahat tu parngoluan ni Kristus nang huria na parjolo i. Alai dipaloas Jahowa do masa sisongon i. Ndang na mandok na so margogo Jahowa asa unang masa i. Boi do ndang pola masa sisongon i, alai dipaloas Jahowa do asa masa. Boasa? Ai mansai jungkat do angka pangalaho ni bangso ni Jahowa on, ndang adong be roha biar mida Ibana. Marsiboan lomona be, jala ndang na sintong be hadaulatonnasida i (ay. 15 – 16).

Hahonaan ni Turpuk
            Boha do hita angka parhobas di huria (Pandita, Sintua, nang angka Parhalado) manghangoluhon parsuron ni Tuhanta tu hita marhite poda tohonan i? Mansai sangap do idaon jala begeon ditingki mangalusi sungkunsungkun pangoloion di poda tohonan i alai ndang adong roha laho manghangoluhon saluhutna i. Itaingot be ma, parrohon rimas ni Jahowa do sisongon i tu dirina nang tu ngoluna. Itaulahon ma ulaonta i songon naung itaundukhon jala naung itaolohon uju dipabangkit gabe parhobas di huria i. Unang be sai mangalului sangap, sinamot marhite mangulahon tohonan i. Ringkot do sinamot di portibi on jala mansai ringkot. Alai unang holan laho mangalului sinamot gabe tading di tohonan sasintongna.
            Ganup halak na porsea, tongtong do parsidohot hita gabe ampuna ni Jahowa marhite Jesus Kristus. Ala gabe ampuna ni Jahowa angka na porsea i, ndang adong be sidalian laho mangulahon parbaritanaulion. Marbarita na uli marhite hata, pambahenan nang pamikirion. Aut sugari dilehon hita pamiliton, dia do na ringkot sipillitonta, dibursikhon jolma hinorhon ni hasintongan, manang dibursikhon Jahowa hinorhon ni ndang mangulahon hasintongan? Itaingot ma, molo sai itajaga do holan ngolu haportibion gabe tading ngolu partondion, songon alogo sambing ma ngolunta on. Alai naeng ma ringkot hita parsidohot laho mamaaritahon barita na uli, barita hamubaon, barita haluaon tu angka donganta, humaliangta, tu ganup keluarga. Molo pe so ditangihon nasida barita i, Jahowa sandiri do na patupahon angka lomo ni rohaNa tu na so mangoloi hataNa i.
            Nang pe mansai dokdok jala maol, alai ndang na gabe i sidalian laho ndang mangulahonsa. Sai itabaritahon ma barita na uli, barita hasondangan ni ngolu dohot tondi, barita haluaon dohot las ni roha. Ai adong do bagabaga ni Jahowa tu angka na mangulahon hataNa: sai na dongananKu do ho, jala paluahonKu do ho. Amen.

Angka Usulan ni Ende:

  1. 10: 1 – 2 + 4
  2. 246: 3 – 4
  3. 464: 1 + 3
  4. 240: 1 + 3
  5. 666 : 1....
  6. 518: 3 – 4
  7. 807: 1.....

Sabtu, 23 Januari 2016

Jamita Minggu Septuagesima, 24 Januari 2016: Lukas 4: 14 - 21

BAHAN JAMITA
MINGGU SEPTUAGESIMA
Minggu, 24 Januari 2016
Ev.: Lukas 4: 14 – 21; Ep.: Nehemia 8: 1 – 10; S.Patik: 1 Timoteus 6: 11

Oleh: Pdt.Daniel Bonardo Pane, S.Th.

MAMBARITAHON TAON PARASINIROHA ON
Patujolo
            Di tingki sinuaeng torop do halak naung marungkil mangidohon haluaon sian parungkilonna. Ragam do siparungkilon ni torop jolma nuaeng di hasiangan on. Isarana, marungkil di parhepengon hinorhon ni hapogoson; marungkil di parsaripeon; marungkil di parkarejoan; marungkil di pangalaho ni angka dakdanak; nang di ragam parungkilon. Di ragam parungkilon i sai tarpaimaima do tingki andigan sidung parungkilonna i, sai dilului do sasahalak na boi paluahon ibana sian parungkilon i, manang patupahon ulaon na boi paluahon sian parungkilon. Ndang persoalan ulaon i na dihalomohon ni Debata manang ulaon na maralo tu lomo ni roha ni Debata, na ringkot boi malua sian parungkilon.
            Taringot tu na boi mambahen malua (sipalua) sian parungkilon, ipe dibereng jolo ise jala boha do halakna. Jotjot do dipangke parbinotoan nang pengalamanna mamilit ise do halak na boi paluahon sian parungkilon. Diida do boha do kemampuan ni halakna i; boha do keluargana; boha do parngoluanna, alai sudena i holan sebatas pingkiran ni jolma na marungkil do. Gabe boi do ditulak sahalak na boi paluahon hinorhon ni pingkiranna i mamereng halak na naeng mangurupi. Laos adong muse do jolma naung diurupi, alai ndang hea manghamualiateon pangurupion i, gabe tubu do hansit ni roha di na mangurupi.
            Aha do hadomuanna i di turpuk jamita on? Tangkas ma itapaihutihut hatorangan ni turpuk jamita on.

Hatorangan ni Turpuk
            Turpuk jamita on ima sada barita taringot naung ro do Sipalua, songon naung sirurianghon angka panurirang. Haroro ni Sipalua on, ima sada barita naung ro taon parasinirohaon. Lukas manurathon suratna on laho paingothon jala patoguhon halak Kristen di uju i taringot di panghirimonnasida taringot Kristus. Nunga torop be halak Kristen naung madabu tu pandelean, nunga songon na dos ngolu ni halak Kristen sian halak na so Kristen, nunga torop be madabu jolma i holan di goar do Kristen, alai ndang adong dapot parbue haKristenonna di ngoluna; laos adong do na manadinghon haporseaonna asa malua ibana sian parungkilon. Sai tarpaimaima do halak Kristen hatiha i haroro ni Kristus na paduahalion i hombar tu pangidoanna jala laho manggohi hagiot ni pingkiranna i. Dihirim halak Kristen pe haroro ni Jesus asa boi do nasida malua sian harajaon ni Rom na pasiaksiakhon halak Kristen uju i.
            Laos songon i do uju tingki ni Jesus Kristus hombar na binaritahon ni si Lukas di turpuk jamita on. Didapot si Lukas barita taringot Jesus Kristus ima sian dongan sapanghobasionna marbarita na uli, ima si Paulus. Di tingki ni Jesus, tongtong do halak Jahudi na sai manghirim sadihari do ro Mesias hombar tu naung disuriranghon angka panurirang di Padan na robi. Pangantusionnasida taringot Mesias, ima sahalak na ro sian sada harajaon na bangkit sian pomparan ni si David, sahalak na gogo jala adong parbinotoanna taringot politik songon si David, jala boi antong paluahon bangso i sian panggomgomion harajaon ni Rom. Dihirim halak Jahudi haroro ni Mesias, ndada ala ni adong panghirimon na sintong taringot Mesias na nihirimna, alai sai pardagingon do dipangke di na manghirim Mesias i.
            Turpuk jamita on paboahon jamita ni Jesus uju ro Ibana tu Nazaret, tu huta hagodanganNa. Andorang mulak Ibana tu Nasaret tangkas do di ayat 14, tangkas do na mian Tondi ni Jahowa, Ama i tu Ibana, Anak ni Debata. Monang do Jesus mangalo angka pangunjungan ni sibolis i marhite Tondi ni Debata. Di bagasan gogo ni Tondi i borhat ma Ibana tu Galilea laho mangajari angka lomo ni roha ni Debata. Jala saluhut do angka jolma mamuji Ibana (ay. 14 – 15).
            Dung sian Galilea, borhat ma Ibana tu Nasaret, inganan ni hagodanganNa (ay. 16). Di inganan on pasti do torop do jolma di huta i tangkas mananda Jesus dohot keluarga ni Jesus. Uju na ro Jesus tu huta i, jumpang ma ari Sabbat. Hombar tu hasomalan ganup Sabbat, sai marpungu do halak Jahudi di Sinagoge laho marsiajar manang manangihon pangajarion sian parjamita taringot patik dohot hata ni Debata. Hasomalan marpungu di Sinagoge di ari Sabbat dipungka do i uju masa habuangon Israel Raya tu Babel. Laos di ulaon Sabbat i dipaandap manang dipaingot do taringot panghirimon bangso i taringot haroro ni Mesias.
            Nunga tarbarita taringot jamita ni Jesus uju di Galilea dope Ibana. Laos di ulaon Sabbat na di Nasaret i, dipangidohon angka parhobas Sinagoge asa Jesus ma marjamita. Dilehon ma tu Ibana sada pustaha ni panurirang Jesaya. Diungkap ma pustaha i, laos didapotNa ma ayat na tarsurat Jesaya 61: 1 – 2.
            “Songgop tu Ahu Tondi ni TUHAN i” (ay. 18). Halak naung ginohan ni Tondi ni Debata, angka i do na boi mangulahon lomo ni roha ni Debata. Tondi ni TUHAN, ima Tondi na so sian portibi on; Tondi na badia; Tondi na marhagogoon na sumurung jala na so hatudosan; Tondi Pangapuli; Tondi Marhasangapon dohot marhamuliaon ni Debata Ama. “dimiahi” sada ulaon pengesahan atau manotophon sasahalak gabe marhuaso jala adong na ringkot sihobasanna di huasona i. “mamboan barita na uli tu angka na pogos”, barita las ni roha, barita olopolop tu angka na pogos. Ise do na pogos didok dison? Ima halak na so mardihadiha di sinamot, na lea bahenon ni pangalaho ni angka na mora, halak na terpinggirkan hinorhon ni kelas-kelas sosial, na so mandapot hatigoran (korban ketidakadilan), dohot lan situasi hapogoson na asing.
            “mambaritahon tu halak na tarhurung”, ima halak na tarhurung hakna hinorhon sibahenon ndang adong, tarhurung di pangalaho nang pingkiran na jahat, tarhurung angka ulaon na denggan hinorhon ni panosak ni portibi dohot hagiot ni daging, tarhurung hasintongan dohot hatigoran hinorhon kepentingan pribadi dohot lan angka na asing. “tu na mapitung asa marnida”, ndada holan na mapitrung di pardagingon; mapitung do simalolong mamereng na denggan hinorhon ni angka sangkap dohot pingkiran na jahat. Di Mateus 6: 22 – 23; tangkas do diajarhon Jesus mansai marlapatan do parnidaan i. Mapitung do halak mamereng hatigoran dohot hasintongan hinorhon ni sinamot ni portibi on, halak na mian dope dibagasan haholomon, ndang dapot dope panondang i di ngoluna, dohot lan angka parange mapitung na asing. “paluahon angka na ginosagosa”, ginosagosa angka pamarenta na so mananda Jahowa marhite Jesus Kristus, ginosagosa ni hagiota dohot hasangapon ni portibi on, ginosagosa ni angka pangiburon dohot lan na asing. “mamaritahon taon parasinirohaon ni TUHAN i”, on ma barita na uli na didok di turpuk on. Taon parasinirohaon, ima taon gok asi ni roha, ungkap ma asi ni roha ni TUHAN i, tu angka na joujou tu Ibana jolo olo marhamubaon asa dapotan ngolu na manongtong. Barita taon asi ni roha on, mardomudomu do i tu na masa di Jesaya 61: 1 -2 , ima mambaritahon taon Jobel, taon haluaon, taon parolopolopon. Di taon i ma mulak ma halak Israel Raya sian habuangonnasida tu hutanasida be. Disi tangkas ma status ngolunasida, ndang be dohonon halak na tarbuang, manang hatoban, alai dohonon ma halak naung pinalua (ayat 18 – 19).
            Dungi i ditutup ma pustaha i, dipaulak ma tu parhobas Sinagoge i, laos hundul ma Ibana. Gabe nolnol ma dompak Ibana mata ni sude na di parguruan i (ay. 20). Sian ayat 20 on, mansai tarhatotong (konsentrasi penuh, terheran-heran) do natorop umbege barita i. Laos didok Jesus ma, “sadari on do jumpang na tarsurat ondeng, di na binegemuna i”. Jumpang ma saluhutna i, di bagasan Jesus Kristus. Nunga ro be Mesias naung leleleng dipaima halak Israel. Nunga ro be Mesias i patuduhon dalan, hangoluan dohot hasintongan na tutu jala na sintog. Nunga jumpang be taon parasinirohaon, diungkap Jahowa asi ni rohaNa marhite Jesus Kristus, asa dapotan ngolu salelengleleng ganup na naung mananda hasintongan dohot hatigoran i, jala olo mandapothon i. Ayat 21 on paboahon, tung na so adong be Mesias na asing, holan Ibana do Mesias naung dimiahi Tondi ni Debata Ama, jala Ibana ma hagogok ni hapapataran ni Debata, Ama i.  
            Molo itajaha udut di turpuk on sahat tu ayat 30, gabe ditulak halak Nasaret i do Jesus ala ditanda nasida do tangkas ise do Jesus dohot ise do keluarga ni Jesus. Ai holan pangantusion dohot pingkirannasida do dipangke laho mananda ise do Jesus i sasintongna. Pangantusion halak Jahudi holan tu haluaon pardagingon dohot portibion, alai Jesus mamboan haluaon sian hamatean na salelenlelengna tu hangoluan na salelelengna. Molo holan na diportibi on do na itahirim, halak na dumangol ma hita.

Hahonaan ni Turpuk
  1. Boha do panandaionta di Jesus Kristus naung itahaporseai? Holan sebatas panandaion di pardagingon manang panandaion di portibi on? Molo na songon i do panandaionta di Jesus Kristus, halak na dumangol ma hita na manghirim. Alai panandaionta di Ibana, ingkon ma panandaoion di haporseaon na sintong. Molo jumpang sisongon i, disi ma adong roha na satia jala na margogo di haporseaonna mangadopi ragam angka parungkilonna manang hasusaanna sian portibi on; adong ma roha na marsomba tu Ibana sian nasa roha, pingkiran nang tondina.
  2. Rade ma hita manjanghon Ibana marhitehite panandaionta na sintong taringot Ibana, Anak ni Debata. Molo sintong do panandaionta i, boi ma idaonta hagogok ni hasangapon dohot hamuliaon ni Anak ni Debata, jala gabe tubu ma di ngoluna roha na serep jala roha na mamelehon diri tu Ibana.
  3. Di minggu Septuagesima, 70 ari andorang so ari paskah, dipaingot ma hita di taon asi ni roha ni Debata di ngolunta on. Itapangke ma tingki parasiaon ni Debata on marhite angka ulaon na denggan. Sai haholongi ma angka na denggan jala ulaon hatigoran, ai ido na nihalomohon ni Debata sian ngolunta on di tingki parasian on.             Amen.


Angka Ende:
  1. 11        : 1 – 2 + 5
  2. 388      : 1 + 3
  3. 392      : 1 – 2
  4.  213     :1 + 4
  5. 669      : 1................
  6. 519      : 3 + 4
  7. 802      : 1...................