DANIEL PANE

SELAMAT DATANG DAN MENIKMATI YANG TELAH DISAJIKAN

Jumat, 29 Maret 2019

BAHAN JAMITA EPISTEL MINGGU JUDIKA, 07 APRIL 2019


BAHAN JAMITA EPISTEL
MINGGU JUDIKA
Minggu, 07 April 2019
Ev.: Johannes 15: 9 – 15 (ditorushon ma sahat tu Ay. 17)

ALEALE NA SUMURUNG, IMA TUHAN JESUS I!
Oleh: Pdt. Daniel Bonardo Pane, S.Th.
Patujolo
            Masuk ma hita di minggu Judika. Judika marlapatan “luluhon ahu ale Jahowa”, “berilah keadilan kepadaku ya TUHAN”. Mangalapati minggu Judika on, dipabotohon jala dipaboa tu hita angka na porsea ndang marisuang hasatiaon manang panghirimon ni na porsea manaon ragam angka ragam hamaolon na masa di ngolun ni angka na porsea. Molo pe lam torop jala martumbur angka parjahat manang parsangkap na roa dohot na jat, ndang na gabe sumurut hiras ni rohanta manang haburjuonta dohot habengetonta mangadopi saluhutna i di bagasan haporseaon na polin. Ala marupa be do saluhutna, parjahat i pe marupa do nang na satia i pe marupa do. Aha do upa ni parjahat? Ima hamagoan dohot hamatean sisalelenglelengna. Alai halak na satia i marupa tumpal hangoluan. Ise do parjahat? Ise na porsea?
            Molo parjahat ima halak na holan manggohi na di rohana i, manggohi hisaphisap ni dagingna dohot na so manghaporseai Jesus Kristus. Alai molo halak na porsea i ima halak na manggohi sangkap ni Jahowa dohot hata ni Jahowa, jala na manghaporseai Jesus Kristus. Jala halak na porsea adong do  keistimewaan di adopan ni Jesus Kristus, ima marhite panjouonna: “Alealeku do hamu”. Antong las ni rohanta sadari on, ala adong do sada panjouon dohot pamilittion na mansai arga di ngolu ni angka jolma. Panjouon dohot pamillition dison ndang na songon laho mamillit sada uluan di sada luat manang uluan di sada inganan, na sai mandok angka ragam bagabaga di hata asa lomo roha ni torop jolma laho mamillit ibana, nang pe holan di hata do malo. Panjouon dohot pamillition na didok dison ima sada panjooun dohot pamillition laho mangula. Ndang na gabe monang di hata alai talu di pambahenan, alai naeng ma monang di hata jala monang nang di pambahenan. Asa lam tu antus na hita mangantusi turpuk jamita on jala antus hita mangantusi taringot las ni rohanta marhite turpuk jamita on, itapaihutihut ma hatorangan ni turpuk jamita on.

Hatorangan ni Turpuk
            Turpuk jamita on ima taringot pangajarion ni Tuhan Jesus tu angka siseanNa andorang so jumpang angka sitaonon na naeng masa di Tuhan Jesus. Marhite pangajarion ni Tuhan Jesus on, tangkas do diajarhon taringot aha do hatandion manang hasurungan ni sasahalak na gabe sisean ni Jesus sian halak na so sisean. Taringot hadomuan ni guru dohot sisean ima hadomuan na na so boi disirang sada pe sian i. pola do digombarhon Tuhan Jesus hadomuan i songon sada hau Anggur. Jesus sandiri mangumpahon diriNa iama hau Anggur na tutu, hau anggur inganan hangoluan angka ranting na adong di Ibana. Ndang boi tarsirang ranting sian hau i, molo masa i mate do ranting i. ranting dison ima angka na porsea, ganup halak naung mian di bagasan parsaroan di bagasan sada hangoluan na tutu, ima Jesus Kristus.
            Turpuk jamita on ima sada apulapul jala jamita hangoluan uju na ragam angka na masa di adopi angka sisean dohot angka na porsea sian angka ragam pangjari haliluon na so manghalomohon barita taringot Jesus Kristus songon na dibaritahon angka sisean dohot angka parbarita na uli na asing. Sai torop do na mansogohon Barita na uli on jala sai dibahen angka jolma do suhatsuhat parbinotoanna, suhatsuhat paradaton, dohot parugamoon na masa laho manulak barita taringot Jesus Kristus i. Jala harajaon Rom na manggomgom uju i pe sai diampehon do hinahansit dohot hinabernit tu ganup angka na porsea i, jala sai ditulak angka Raja dohot panggomgom do Jesus i gabe Tuhan dohot Sipalua. Sai dirina sandiri do dietong na gabe debata na tarida di portibi on (barita na uli Johannes on disurathon hirahira taon 81 – 95 Masehi, jala raja na manggomgom uju i ima raja Titus Flavius Caesar Domitianus Augustus na manggomgom sian taon 81 – 96).
            Di ragam angka sitaonon dohot pangaleeleion na masa sian panggomgom Rom uju i dohot panginsahion nang panihasion sian angka na pistar (ahli filsafat) naeng ma ingkon tarida hadirion ni angka na porsea manang sisean ni Kristus di tongatonga na masa i. alani i ma ingkon tangkas do panandaionta di hasadaanta, ima ranting ni hau anggur rap dohot Jesus Kristus ima hau anggur na tutu i. jala ndada holan hasadaanta na ringkot tangkas itatanda alai marudut ma tu parbue sian ranting i. unang ma gabe songon ranting na so marpubue ngolunta na gabe dibolongkon, gabe masak, jala dipalungguk dohot didanggurhon ma tu api, gabe ndang marlapatan ngolunta nang di hangoluan dohot di hamatean pe. Alai molo godang do hita marparbuehon parbue na denggan, na tonggi jala na tama, marsangap ma Damang, ima Jahowa Debata Ama i, nampuna porlak anggur i.. Mansai maol do hita mangulahon jala marparbuehon parbue na denggan i molo so donganta Ibana (ay. 1 – 8 turpuk jamita on).
            Sai tarpaimaima do halak Jahudi dohot na porsea i sadihari do haroro ni Mesias manang Sipalua i laho pajongjonghon harajaonNa. Torop ma angka na mandele, jala ndang manahan di panagamon i. Torop ma na manadinghon haporseaonna. Hinorhon ni na ringkot di ngolu portibi on gabe diulahon ma hajahaton manang dosa. Marhapal sipareon ni jolma manangihon barita hasintongan; marbatu do pamangan ni jolma tarlumobi angka malim manghatahon hata hasintongan. Hata gasip dohot gabus ma dihatahon. Nunga lam deak be dosa i, jala tama ma jolma i manjalo upa sorop ni dosa i, ima hamagoan dohot hamatean sisaleleng ni lelengna. Alai songon holong ni amaama tu anakhonna holong ni Jahowa tu jolma na tinompaNa i. Nang pe tarrimas Jahowa marnida hajahaton ni jolma alai ndang boi ditabunihon holongNa. Ditongos do AnakNa, ima hataNa naung gabe jolma laho paluahon jolma i sian dosa dohot soropna nang pe ditulak portibi dohot jolma i Ibana. Dipatuduhon Jahowa do holongNa i sahat tu ingkon manaon angka na bernit dohot ragam angka na hansit na ingkon ditaon jolma i ala ni dosana (bdk. Jesaya 53: 4 – 5). Marhitehite i saluhutna taruli ma jolma i di haluaon dohot hatuaon. Ndang adong holong na sisongon i ro sian portibi on. Jala AnakNa na Badia i pe ndang olo manulak na naeng masa i tu Ibana atik pe boi tarbahensa Ibana laho mangalengsehon angka jolma na pardosa i. hohom do Ibana manaon saluhutna, huhut tahe Ibana sandiri mangapuli angka jolma na tumantangis marnida hinahansit i, jala sai diondihon do angka na marsilomolomo tu Ibana i tu Jahowa, asa marparmuati rohaNa. Nda tung ala ni dosaNa Jesus manaon na masa i, alai ala ni dosanta dohot pangalaosionta dohot angka parlomolomoon ni jolma i dohot na pasombu tagasna be jolma i ingkon ditaon Jesus asa malua ma jolma i jala marlapatan ngoluna di hangoluan nang di hamateaanna pe. Patar ma tutu holong ni Jahowa, Ama i nang songon i holong ni Anak i tu jolma dohot tu portbi on. Mian ma di holong ni rohaNa i, ai di holong ni rohaNa i do adong pardengganan, hadameon, dohot hiras ni roha mandalani ngolu on (ay. 9).
            Ay. 10 – 12 dipaboa do aha do na ringkot siradotan ni angka naung taruli di haluaon dohot hatuaon i? ima mangaradoti patik: ima dalanna asa mian na halak naung taruli di haluaon dohot hatuaon i di bagasan holong ni rohaNa, songon Ibana na mangaradoti angka patik ni Jahowa, ima Damang na marsuru Ibana. Dua do na hinangham di patik: (1) haholongi Jahowa Debatam sian nasa ateatem, sian nasa hosam dohot sian nasa roham! (2) sihaholonganmu donganmi doshon dirim! Ise do dongan dison? Ima sude dongan jolma, nang musu pe, nang alom dohot na manghatahatahon angka gasip dohot hata na so tutu maradophon ho, nang mambahen na jahat pe tu ngolum tongtong ma haholongi. Molo masa sisongon i, jumpang ma pardengganan, hadameon, jumpang ma hasadaon dohot hagogoon, jala tubu di luat manang dihumaliangna las ni roha dohot olopolop tarlumobi di parsaoran na marhuria. Boha do jumpang las ni roha molo sai mian di roha i hosom, roha na jat dohot pangalateon dohot ragam ulaon hajahaton na asing? Nda tung adong disi las ni roha. Ido umbahen didok Tuhan Jesus, “umbahen na Huhatahon i tu hamu asa di bagasan hamu halalas ni rohangKi, jala asa gok halalas ni rohamuna”.
            Di ayat 13 – 15 dipabotohon Jesus do taringot paralealeon. Aleale ndang na boi gabe aloalo, jala na so jadi sega paralealeon hinorhon ni angka parsoalan na masa di parsaoran i. Marasing do lapatan ni aleale sian pardonganon nang pe songon na so adong parasinganna. Molo pardonganon adong do hinorhon ni kepentingan di dirina umbahen didongani halak. Boi do halak na marsisogoan, na so boi jumpang boi gabe domu jala apala kompak hian ala adong kepentingan, alai molo nunga alo manang targanggu kepentinganna mulak sega do muse pardonganonnasida i, nang songon i baliksa, na sian na mardongan hian jala kompak alai ala ndang sadalan be hombar tu kepentinganna dongan pe boi do gabe alo. Molo pardonganon molo adong hasalaan ni donganna songon dia pe sai dibela do nang pe nunga patar hasalaan ni donganna i alai sai diampini, mabiar pasingothon, mabiar molo sega pardonganon sega nang kepentinganna. Ndang marlapatan pardonganon sisongon i, jala ndang pardonganon na na naeng dipatuduhon Jesus tu angka siseanNa nang tu hita, alai paralealeon do. Paralealeon ima parsaoran ndada holan kepentingan na adong disi, alai adong do disi si sada panatapan, sisada panghirimon, sisada pangantusion, sisada panghilalaan. Ndang boi sega paralealeon nang pe adong parsoalan, parsalisian di parsaoran i. jala disi ma tarida parasingan ni pardonganon dohot paralealeon. Molo masa parsoalan adong ma roha laho paturehon, jala padengganhon, paingothon, jala manogunogu muse molo gale do alealena i. ndang na gabe dipaloas aleale i alealena dihatahata jolma manang molo adong dibege barita taringot alealena i ndang pintor ibana sandiri patangkashon tu alealena i alai ndang mangpanhorhon hansit dohot sogo ni roha. Ise do na boi manirang paralealeon na di portibi on? Holan sada do ima hamatean. Ndang adong na buni (rahasia) diparalealeon, patar jala tangkas do saluhutna. Songon ima tabo ni paralealeon.
            Laos di las ni roha songon na didok Jesus di turpuk on ima naung rade Jesus mambahen diriNa gabe aleale di angka siseanNa. Sahalak na sangap jala na badia olo maraleale tu jolma na gok hagaleon dohot dosa. Ndang na gabe ampin Jesus di pardosaon ni jolma i marhitehite paralealeon i, alai marhite paralealeon i dijou do angka na porsea jala na naeng porse pe taringot sada hangoluan manang sada inganan na mansai uli dohot sonang na so boi tarlehon portibi nang sibolis pe (ida Johannes 14). Marhitehite paralealeon i dijou do angka pardosa asa unang be diulahon dosa, na marsangkap na roa dohot na jahat dibolonghon ma i sangkap sisongon i jala disuan ma sangkap na denggan dohot sangkap siboan las ni roha di parngoluanna be. Ala naung maraleale Jesus dohot hita angka na porsea, marlapatan do i na sai rap do Ibana rap dohot hita di ragam angka haporsuhon dohot haberniton. Jala ido las ni rohanta marhite turpuk jamita on. Didok Apostel Paulus do di suratna Rom 8: 7: “Alai molo anak hita, dohot ma panean; panean di Debata, dongan panean ni Kristus; molo tung donganna hita di sitaonon, gabe donganna hita sogot nang di hasangapon.” Nda tung tamba semangat marhobas dohot semangat patupahon na denggan di hita molo jumpang sisongon i tu hita.
            Dang tau sasintongna hita maraleale tu Tuhan Jesus Kristus binahen ni dosa dohot rohanta na sai meoleol jala sai hatophatop diela manang dihara mangulahon hajungkingon jala ulaon na maralo tu na hinalomohon ni Jahowa marhite Jesus Kristus. Ndada hita na mamillit Jesus i gabe alealenta, alai Ibana sandiri do mangalehon hadirionNa gabe aleale di hita. Ido sada anugerah manang basabasa ni Jahowa marhite Jesus Kristus. Dipillit Jesus do hita gabe alealeNa na diuduti tu sada parsuruon, ima parsuruon na badia ima: asa laho marparbue, jala mian ma parbue i (ay. 16)”. Parbue na ni hirim dison ima parbue na tonggi, parbue na denggan marhitehite parangenta dohot parulaonta be. Ndang be holan tabotabo di pamangan mandok holong rohanta di Debata, alai ndang dihaholongi donganna jolma. Alai marparbue ma hatanta na manghaholongi Debata marhitehite na manghaholongi dongan jolma. Jala dipategashon Jesus do asa masihaholongan ma hamu (ay. 17). Haholongi na didok dison ndada songon holong na marparbuat, holong sipangalensem, holong na holan hata, manang holong na gok pargasipan dohot paragadombusan. Situtu ma hita manghaholongi donganta jolma. Musunta, alonta, nang angka na mangarsahi hita ingkon parsidohot do di holong i. manghaholongi dongan jolma marlapatan do i mangharahon angka jolma i mangula na denggan, mananda Tuhan i. unang itahara donganta mansogohon manang manghosomi musunta manang alonta. Naeng ma disi jumpang pardengganan, pardamean dohot hasadaon di rumatangganta be, luanta be dohot di negaranta. Ido parbue na mansai denggan songon hita naung gabe aleale ni Jesus.

Hahonaan ni Turpuk
            Adong do hata ni halak batak songon on: manuk ni pealangge hotekhotek laho marpira, sirang na maraleale lobian matean ina”. Molo dilapati nian hata on mansai bagas do parsaoran ni na maraleale. Songon hatorangn ni turpuk taringot tu paralealeon, songon i ma nian masa paralealeonta di hasiangan on. Ndang hea masa na mandok aleale do aloalo, halak na so mamboto lapatan ni aleale do sisongon i. alai molo na pardonganon toho ma boi gabe alo. Ise do aleale na sumurung? Hata na sumurung dison ima aleale na so sarupa songon paralealeon ni portibi on. Paralealeon ni portibi on mansadi do molo nunga gabe bangke daging on, na marlapatan hamatean do na boi manirang paralealeon portibi on. Alai molo paralealeonta tu Tuhan Jesus, ndang na gabe hamatean ujungna, alai nang pe hamatean itaadopi di ujung ni ngolunta on, alai ndang na gabe i hapatean ngolu ni na porsea. Ala aleale ni Jesus do hita marlapatan do i na rap do Ibana rap dohot hita nang di hamatean, nang di hasangapon na naeng sipapataronNa di tingki ari haheheon na balga i.
            Ido las ni rohanta sadari on ala naung gabe maraleale hita dohot Tuhan Jesus Kristus. Songon alealena hita, tama ma hita mian di paralealeon i, marhite marparbuehon parbue na tonggi jala na tama. Unang ma parbue na asom jala na gilokhon parbue ni paralealeonta di Jesus Kristus. Parbue na tarida marhite holong ni roha. Manghaholongi donganta jolma songon hataridaanta manghaholongi Jahowa Debata marhite Jesus Kristus. Jala marhite holong ni roha i do hatandion manang hasurunganta sian jolma na so maraleale dope di Jesus Kristus. Manghaholongi dongan jolma, ima mangarahon dongan jolma tu angka ulaon na denggan, ulaon na mampanghorhon pasupasu dohot las ni roha tu dongan na asing. Songon ujung ni jamita on huenet ma hata ni Tuhan Jesus na tarsurat di Mateus 5: 46 – 48: “Ai molo holong rohamuna holan di angka na mangkaholongi hamu, dia ma upamuna? Gari angka sijalobeo, nda songon i do dibahen? Dia do hasurunganmuna, molo denggan hatamuna holan tu angka donganmuna? Gari angka sipelebegu, nda songon i do dibahen? Ipe, ingkon sun denggan do rohamuna songon Amamuna di banua ginjang na sun denggan roha i!” amen.


Jumat, 22 Maret 2019

BAHAN JAMITA EPISTEL MINGGU LETARE, 31 MARET 2019: JESAYA/ YESAYA 65: 17 - 25


BAHAN KHOTBAH EPISTEL
MINGGU LETARE
Minggu, 31 Maret 2019

MARLAS NI ROHA MA HAMU NA PINALUA NI JAHOWA!
(Jesaya 65: 17 – 25)
Oleh: Pdt. Daniel Bonardo Pane, S.Th.

Patujolo
                Hea do hita mambege angka panggadis obat na mardalandalan manang panggadis obat na adong di onan? Ragam do angka na dihatahonna boha ma asa torop halak ro tu ibana marnida jala mambege angka bagabaga na nidokna marhite obat na pinangkena laho pamalumhon sahit. Adong na didok: “sahali oles obat on, pintor malum do sahitna”, “molo obat on, obat na mujarab na hona bangkar, hona bisa dohot hona tusuk na karaton, molo dibahen obat on pintor mago do soropna”. Tontu, sai adong na tertarik laho manuhor obat na tinigatigaonna i. Alai molo sanga dituhor, dibahen tu sahitna i, hape dang malum pintor muruk do jolma i. naeng didapothon muse parubat i, pintor dialusi ma: “na so marrongkap do ra obat on tu hamu” manang “na maralo do obat on tu na tiniopmuna” dohot lan alus na asing. Nda holan panggadis obat  sisongon i, di tingki adong parsoalan ni ngolunta manang ponjot nan pingkiran, sai adong do deba jolma manang dongan na patandahon tu hita ragam angka bagabaga boha ma asa songon moru sipingkiron dohot mago arsak. Hape tong dang jumpang songon na dibagabagahon i, tubu ma pandelean dohot gale ma daging nang tondi.
                Ianggo bagabaga na nidok turpuk jamita epistel di minggu Letare on nda tung songon naung dipatorang ondeng. Alai bagabaga na disoarahon panurirang di turpuk jamita on, ima sada bagabagab na so ro sian roharoha ni jolma manang tabotabo ni hata ni jolma. Alai bagabaga na disoarahon panurirang on ima bagabaga na marharoroan sian Jahowa Debata. Ingot ma hita di surat Heber 10: 23: momos ma itatiop pangkirimon na taparhatopot i, ai haposan do na marbagabagahonsa! Antong masuk ma hita tu hatorangan ni turpuk

HATORANGAN NI TURPUK
                Ianggo turpuk jamita epistel di minggu Letare sadari on, horong ni na didokna Trito Jesaya (ianggo buku Jesaya adong do 3 horongna ima: horong I digoari ma Proto Jesaya: na marisihon taringot panjouon dohot soara hapanurirangon ni panurirang Jesaya andorang so malengse dope Bagas Joro di dolok Sion, jala andorang so sega haulion ni Jerusalem. Soara joujou asa marhamubaon ni roha ni halak Israel saluhutna; na paduahon ima Deutro Jesaya: ima na marisihon taringot bagabaga haluaon ni bangso i dung masa habuangon Babel. Ditangihon jala ditatap Jahowa do angka lungun jala uas ni bangso na pinillitNa i, dipabangkitma na gabe Naposo HaposanNa laho mamboan haluaon tu bangso Israel na pinillitNa i; na patoluhon Trito Jesaya: ima na marisihon taringot haimbaruon na naeng dipamasa Jahowa dung malua manang dung mulak bangso Israel sian habuangon Babel).
                Dipangke Jahowa do sada harajaon na so tinagam hian boi manaluhon bangso na bolon hatiha i. dipangke Jahowa do harajaon Persia na niuluhon Raja Koresh (Cyrus) parhiteanNa asa marnida bangso Israel jala angka bangso parbegu na adong hatiha i (ima bangso Media, Lidia) songon dia Jahowa papatarhon haluaon na dipatupa Ibana laho paluahon bangso na niasianNa i, ima bangso Israel sian angka harajaon na gogo hatiha i. nda tung hombar tu piningkiran ni jolma Jahowa papatarhon huaso dohot hagogoonNa i, alai tung holan sangkap jala guru Ibana sambing do saluhutna. Dung talu harajaon ni Babel maralohon harajaon Persia marlapatan naung marujung partingkian habuangon Babel di halak Israel saluhutna (ndang adong be Israel Utara na dijouhon Epraim manang Israel Dangsina (Selatan) na dijouhon Juda). Marmulakhan ma torop halak Israel sian ragam habuangonnasida. Adong na sian Misir adong na sian Babel dohot di luat na asing. Laos digoari do halak Israel na tarbuang i ima halak Jahudi. Sian partingkian i ma adong parmusuon halak Jahudi na tarbuang i tu halak Samaria ima halak Israel na so parsidohot di habuangon i na jala naung masa kawin campur tu ugamo manang tu halak na so bangso Israel.
                Ay. 17 – 18
Dung mulak halak Israel sian habungaonnasida i, marsoara ma panurirang Jahowa taringot pambahenan ni Jahowa na naeng patupaonNa. Adong ma jumpang langit dohot taon na imbaru. Nda tung langit na di ginjang i imbaru manang tano na nidege na imbaru pandok ni turpuk jamita on. Alai sada partingkian hangoluan ni bangso i na imbaru marhite hajongjongan Bagas Joro na Imbaru. Mansai ringkot situtu do hajongjongon bagas joro uju partingkian na salpu i tarlumboi di ngolu bangso semit (bangsa Timur Tengah Kuno). Molo so adong hajonjongan bagas joro di sada harajaon na marlapatan na so adong identitas manang hadirion ni harajaon i. nda tung hamoraon ni harajaon manang gogo porang ni harajaon na gabe identitasna alai bagas joro debatanasida do. Jala adong do pangantusion devine war parporangan ni angka debata marhite parporangan angka bangso na marporang hatiha i. sian bagas joro do haroroan i uhum na masa di harajaon i, jala sian bagas joro i do haroroan ni uhum di angka jolma di harajaon i.
                Dipamasa Jahowa sada partingkian na mambahen marolopolop bangso Israel i dung mulak jala dung marjung habuangon Babel i. sada partingkian na gok olopolop dohot suraksurak mangolophon angka naung pinamasa Jahowa tu bangso i. dang be ingoton angka na hansit manang tarsunggul be tu rohanasida. Mago angka na hansit i, hipas jala malum panghilalaan jala mago uas ni roha ala saluhut pambahenan ni Jahowa di ngolunasida. Molo uju partingkian habuangon ni Babel naung salpu i, sega huta Jerusalem jala tembok songon tanda hagogoon manang haulion (kekokohan) bangso i nunga sega; bagas joro songon sada tanda identitas ni bangso i na mar-Debatahon Jahowa, i pe nunga malengse. Tung na so adong be pangkirimon na mulak muse bangso Israel gabe sada bangso. Alai ndang pingkiran-Ku pingkiranmuna jala ndang dalanKu dalanmuna, ninna Jahowa Debata (Jesaya 55: 8). Marhite pingkiran manang dalan ni Jahowa Debata sandiri do laho paulihon Jerusalem dohot Bagas Joro. Marhite pambahenan ni Jahowa i Jerusalem i ndang be hataridaan hagogoon (kekokohan) ni bangso i, alai gabe hataridaan parolopolopon dohot gok las ni roha, na jumpang muse sada panghirimon sian na so adong be panghirimon jala angka pangisina pe gabe las ni roha di tongatonga angka bangso parbegu. Jala marhite i marharoroan ma angka jolma sian bangso jala marga na asing laho parsidohot di las ni roha manang di parolopolopon i.

                Ay. 19 – 20
                “Ahu sandiri pe marolopolop mida Jerusalem, jala marlas ni roha Ahu mida bangsoKu”. Sarupa do i songon sada natoras na marlas ni roha mida hamumulak ianakhonna sian hajahatonna, jala mida panolsolion ni ianakhon i mardapothon natorasna (patudos tu Lukas 15: 11 – 32). Tung mansai las do roha ni natoras molo boi dope ianakhonna marningot habujuron ni natorasna (lain hal molo so adong haburjuon na niingot sian natorasna). Ndang tarbege suara anggukangguk sude marlas ni roha. Adong do hata ni halak batak mandok: silamlam hurukhuruk, silamlam aek toba, unang adong na marungutungut sude ma marlas ni roha. Laos on ma na didok molo nunga jumpang bagabaga i, nda tung adong be na marungutungut jala anggukangguk sude jolma marlasniroha. Na metmet ro di na magodang, sian posoposo sahat tu na matua sude marlasniroha. Ndang jumpang pe panusai manang sibahen jut ni roha. Molo pe didok nasida siganjang umur. Ingkon manat do hita mangalapati di hata parpudi ay. 20 turpuk jamita on (terkhusus dalam terjemahan bahasa Indonesia). Alai ay. 20 on paboahon tu angka na manjaha turpuk on, molo nunga mian di parolopolopon di saluhut angka pambahenan ni Jahowa umur 100 taon songon na jempek panghilalaan. Ganup ari taruli hagogoon na imbaru, ndang jumpang di ibana halojaon di parngoluonna. Molo idaonta di Jesaya 40: 31 boha las ni roha ni angka na marhaposan tu Jahowa Debata. Ndang na gabe umur pardagingon na naeng didok turpuk jamita on, alai boha do las ni roha ni na jolma na marhaposan tu Jahowa Debata di parolopoloponna.

                Ay. 21 – 25
                Ima parolopolopon ni jolma naung pinalua ni Jahowa. Mian ma nasida di bagas na pinaulinasida, jala manganhon parbue na niulanasida be. Torop do jolma na disi ndang na holan lojana pe na nidapot, alai dohot do parbue halojaonna didapot nasida. Nang songon i di parianakhonnasida dapotan pasupasu (patudos Psalmen 128). Na so jadi hurangan di sipanganon dohot diparabiton nasida; na so jadi hurangan di pardagingon nang di partondion. Ndang jumpang be na mambahen panahitnahiton. Ndang adong be jumpang disi marsisoroan songon babiat laho manoro sisoroanna. Sude na mian di humaliangna dapotan lasniroha. Ndang marhuaso be disi harajaon manang jolma na mangasahon gogo dohot botohonna ala Jahowa sandiri nunga gabe manggomgom disi. Ianggo jolma parjahat dohot angka pangansi dao ma sian punguan i. Dang  jumpang be parroha na jungkat dohot na jat, ala nunga salpu be ngolunasida. Jongjong ma Bagas Joro songon hataridaan hajongjongan Harajaon ni Jahowa di bangso i.

HAHONAAN NI TURPUK
                Ianggo hatorangn ni turpuk jamita ondeng ima bagabaga ni Jahowa Debata di halak Israel andorang so ro dope Jesus Kristus, Sipalua i. ingot ma hita, ianggo bagabaga Jahowa naung niuraihonNa i tu angka ompu ni Israel nang marhite si Noah, Abraham, Ishak dohot si Jakkob dohot angka panurirang marudut do saluhutna i sahat tu tingki sadari on. Antong, molo songon i sahat do tu hita bagabaga ni Jahowa i songon turpuk jamitanta sadari on. Alai nda tung songon panghirimon halak Israel na uju i hita manghirim di bagabaga ni Jahowa tu hita sadari on. Ndang na gabe bagas joro na binahen ni jolma i be identitas ni hita angka na porsea di Jesus Kristus Tuhanta i, alai bagas joro na so pinauli ni jolma, na so sian gogo ni jolma, na so sian pingkiran ni jolma ala Jahowa do paulihon Bagas Joro i, ima HarajaonNa na tutu i.
                Nuaeng mardalan ma hita di ragam angka na masa na naeng sidalanonta di hasiangan on. Jumolo ma hita marningot di basabasa dohot holong ni roha ni Jahowa di ngolunta marhite Jesus Kristus Tuhanta. Nunga dipalua hita sian ragam gambo hisap dosa, jala nunga dipasada hita di parsaoran Anak ni Jahowa marhite mudar ni Kristus. Jala marhite naung pinaluaNa i hita taruli ma hita di bagabaga ni Jahowa i. songon bangso Israel naung pinalua sian habuangon Babel na gabe hasahatan ni bagabaga i. si Johannes sada sian apostel pe mandapot pangungkapon taringot bagabaga ni Jahowa di angka na mian di hataNa jala na satia di ruhutruhut na binahen ni Jahowa di ngoluna (ida Pangungkapon 21: 1, 4).
                Ingot ma, molo bagabaga manang panghirimon ima partingkian na so jumpang dope alai na ingkon masa do i. aut sugari naung masa na binagabagahon i nda tung bagabaga be goarna ala nunga jumpang. Songon i ma nang bagabaga taringot tu langit dohot tano na imbaru songon panghirimon i. uju jumpang songon na dibagabagahon di pangungkapon i ima dung salpu pe langit dohot tano na adong sinuaeng. Langit na adong di ginjang ni ulunta jala tano na adong di toru ni simanjojakta na salpu do saluhutna nang songon i harajaon dohot huaso na adong di portibi on. Bagabaga na dibagabagahon i di turpuk jamita epistel on sahat tu bagabaga na sahat tu hita marhite turpuk jamita on ima sada partingkian na so adong be disi iluilu, jala hamatean paduahalion pe na so songgop be di angka naung monang i.
                Antong di Minggu Letare na marlapatan: marlasniroha ma!, marlasniroha ma hita marningot sude angka pambahenan ni Jahowa di ngolunta. Ndang adong be sidalionta laho mandele manang mandate di parngoluonta on nang pe ingkon bolusonta angka ragam na masa. Itaingot ma sai dilehon Jahowa tu angka na marhaposan tu ibana gogo na mardapotdapot jala na so tau ibana loja jala mandele manang mandate ala Jahowa Debata manarihon di ibana ngolu di pardagingon nang dipartondion, jala angka ianakhonna pe dapotan silasniroha. Marhite las ni roha dapot di hita gogo, dapot panghirimon na tontu. Ndang marisuang hita molo satia jala tongtong manghirim di pangurupion ni Jahowa di ngolunta. Tadapot do parbue habengeton dohot haburjuon ni rohanta manang hasatiaonta di na jumpang panghirimonta i. ingot ma, haposan do Ibana na marbagabagahon i. amen.


Jumat, 01 Maret 2019

Bahan Jamita Minggu, 03 Maret 2019 Minggu Estomihi. Matius/ Mateus 16: 13 - 20


BAHAN KHOTBAH
MINGGU ESTOMIHI
Minggu, 03 Maret 2019
Ev.: Mateus 16: 13 – 20; Ep.: Josua 5: 13 – 15; S. Patik: 1 Johannes 4: 1 – 3

JESUS, I DO KRISTUS MANANG MESIAS I
Oleh: Pdt. Daniel Bonardo Pane, S.Th.
Patujolo
            Molo adong jolma manang ruas manungkun hita angka Pandita manang parhalado? Ditanda hamu do Tuhan Jesus i? ragam do alus di na laho mangalusi sungkunsungkun i. Adong na mandok, hutanda hami do, ai molo so hutanda hami, boha do hami manghatahon taringot Ibana? Alai molo diuduti muse sungkunsungkun, molo na ditanda do Jesus i, boha do panandaionta taringot Ibana? Torop do jolma mananda taringot Jesus songon:
  1. Dokter: halak na marsahit do ro tu dokter, ima jolma na mambahen Jesus holan di tingki haringkotna. Molo masa parsahiton, sitaonon, parungkilon manang ragam panaritaan disi do ibana naeng ro tu Jesus. Alai molo lam posi do na niaena i, dilului do dalan na asing na boi paluahon ibana sian i sude. Molo malua sian na masa i sude disi ma ibana ndang ro be tu Jesus.
  2. Logika: halak na holan mananda taringot hadirion ni Jesus hombar tu parbinotoanna i. Isarana Ir. H. Joko Widodo, molo didok: ditanda hamu do ibana? Pintor ro do alus: ditanda do ibana. Walikota Solo, Gubernur DKI, jala Presiden na papituhon di Indonesia on. Toho do jala sintong do alus i. Panandaionta taringot Jesus: Tubu sian si Maria na gabegabean sian Tondi Parbadia; Mesias; na boi pangoluhon naung mate; na mate di hau pinarsilang; na mulak mangolu di ari patoluhon; manaek tu surgo...dna. Alai holan parbinotoan do i panandaionna ala: niajarhon na mangajari; jamita na dibege; ninna tu ninna.... dna.
  3. Ahli ekonomi manang multi tasking: halak na mambahen Jesus i holan na manggohi haringkot ni ngoluna nang dagingna. Isarana: molo na mananda Jesus naeng ma mamora, marpangkat, dapotan hundulan di hasangapon. Ido umbahen di partingkian caleg manang calon uluan manang partogi di sada luat adong na so hea ro tu Huria, alai ala adong rohana naeng jongjong di caleg dohot calon uluan manang partogi pintor ro do ibana tu Huria. Molo talu ibana, pintor di sogo rohana tu huria i jala ndang hea be ro tu parmingguon manang tu partangiangan.
  4. Ahli sullap, disi di pangido na ringkot tu Jesus, disi ma nian pintor rade. “bimsalabim” na dipangido di tangiangna ingkon masa songon na dipangido i jala pintor masa. Molo so masa, didok ma pargabus manang olo mandele.

Nuaeng boha do panandaionta muse taringot Jesus, jala boha do panghangoluhononta dohot panghaporseaonta taringot Jesus i? on ma na gabe jamita di Minggu Estomihi. Asa lam ampit, masuk ma hita tu hatorangan ni turpuk.

Hatorangan Ni Turpuk
            Ianggo buku Mateus on ima buku na sinurathon ni si Mateus sahalak Sijalo beo na dipillit Jesus gabe siseanNa manang na gabe Apostel. Jala molo diida manang tangkas dijaha taringot barita na uli na disurathon si Mateus on torop do na mamangke hasomalan Jahudi sian partaromboan dohot angka hasomalan na asing. Sian on, tangkas do ianggo si Mateus manurathon bukuna on tu halak Kristen Jahudi laho mambaritahon taringot Jesus Kristus na sian halak Jahudi jala gabe sipalua manang Mesias tu sude bangso. Tarlumobi di sitaonon na niadopan ni halak Kristen uju disurathon ibana buku on. Ianggo buku on disurathon hirahira taon 60 – 65 dung Kristus, ima andorang so sega manang malengse bagas joro di Jerusalem (naung dipajongjong muse dung mulak halak Jahudi sian habuangon Babel). Jala buku Mateus on laho mambaritahon na tutusitutu do Jesus ima Mesias jala manggohi hapanurirangon ni angka panurirang di Padan Na Robi taringot haroro ni Mesias. Haroro ni Jesus mamboan sada panghirimon tu halak Jahudi ima taringot sada Sipalua, na boi paluahon bangso i sian panggomgomion dohot angka panggosagosa na binahen ni harajaon Rom. Sahalak na boi mamboan Israel mulak muse songon Harajaon ni Israel uju panggomgomion si Daud. Songon i do nang panandaion ni sampuludua sisean ni Jesus songon di turpuk jamita minggu Estomihi on.
            Dung sidung Jesus mangalusi sungkunsungkun angka parise dohot saduse (Mat. 16: 1 – 17) borhat ma Ibana rap dohot sampuludua siseanNa i tu luat Kaesarea, Pillipi. Ima sada luat tungkan nariti dolok Hermon. Sarupa do panghirimon manang panandaion ni sampuludua Jesus taringot haroroNa songon na nihirim halak Jahudi. Disungkun Jesus siseanNa i: “Ise do Anak ni jolma i, didok halak?” (ay. 13). Pandohan Anak ni Jolma di ayat 13, sarupa tu pandohan Anak ni jolma na dibahen Jahowa tu panurirang Hesekiel nang na di buku Daniel 7: 13, alai marasing be na nidokna di pandohan i. Jahowa manjou si Hesekiel “Anak ni jolma” adong 93 hali martudutudu do i na jolma jala tubu sian jolma na olo mate jala na so hot ianggo hadirionna. Lapatanna, na so gabe dos lapatan “anak ni jolma” na di si Hesekiel tu na disurathon si Daniel nang na didok ni Tuhan Jesus taringot tu Ibana. Alai pandohan na disurathon si Daniel manang na didok Jesus dison ima martudutudu tu Anak ni Jahowa na gabe jolma. Marrupa jolma jala marhadirion sian Jahowa Debata, ima na di hagogokna di bagasan Jesus Kristus (patudos: Joh. 1: 14; 1 Joh. 4: 2).
            Dung i dialusi angka siseanNa ma mandok: na deba mandok si Johannes pandidi, si Elia, si Jeremia manang sahalak sian panurirang. Nunga tarbarita Johannes pandidi dohot si Jeremia ima panurirang naung mate jala Jesus ma na gabe singkat manang na manguduti ulaon hapanurirangonnsida, jala ido pangantusionnasida taringot Jesus marhite angka jamita dohot habaranion ni Tuhan Jesus mangalo angka sibotosuruat dohot parise nang saduse. Manang si Elia sahalak na panurirang na boi mambahen tanda halongangan jala mambaritahon barita paruhuman songon na masa tu si Ahas. Elia na nangkok tu Surgo marhitehite hureta hoda na ro sian Banua Ginjang, jala na niida si Elisa sisean ni si Elia. Manang Elia songon na bagabagahon Jahowa tu Panurirang Maleaki (Patudos: molo Bibel Maleaki 3: 19; molo Alkitab Maleaki 4: 5).
            Alai dang na gabe sada sian na didok angka sisean i Tuhan Jesus. Ido umbahen disungkun Jesus: Ise do Ahu didok hamu?”. Sungkunsungkun on martudutudu tu panandaion ni angka sisean naung rampak dohot Ibana, ise do Ahu? Dung i, dialusi si Simon anak ni si Jona ma: Kristus (Mesias): “Raja na pinarbagabaga, ido Ho, Anak ni Debata na mangolu” (ay. 15 – 16). Panghatindanghonon ni si Petrus di turpuk on nda tung sian parbue ni parbinotoanna manang hadirionna nang pe naung rampak nasida. Alai alus ni si Petrus dison ima Damang (JAHOWA: Ama ni Tuhan Jesus) na pabotohon i tu ibana. Marhite aha? Ragam do dalan ni JAHOWA papatarhon angka huaso, manang hadirionNa. Alai na didok dison ima marhite Tondi Parbadia. Jesus i do na gabe Kristus (Mesias): “yang diurapi” gabe sada Raja manang Panggomgom na mangarajai jala manggomgom sada bangso. Na Paluahon bangso i sian pangomgomion bangso na asing. Alai molo Jesus Kristus, “yang diurapi” na patuduhon Harajaon ni JAHOWA, AmaNa i na mangatasi sude angka Harajaon na adong di tano on nang di sude tingki dohot di sude inganan. Na mamboan haluaon tu jolma i, ndada haluaon di pardagingon. Alai haluaon sian angka ihotan ni sibolis dohot ihotan ni hisahisap ni dagingna. Mulak ma muse gabe hadirion ni jolma na parjolo i, suman jala tumiru rupa ni Jahowa mulak tu hamuliaon ni JAHOWA di HarajaonNa i.
            Di ay. 18: “hudok pe tu Ho Petrus (batu mamak), jala di atas ni batu mamak panjongjong ma huria”. Dasor hajongjongan ni huria ima panghatindanghon Jesus ima Kristus manang Sipalua songon na dihatindanghon si Simon anak ni si Jona i (patudos: Filippi 2: 11). Di atas panghatindanghon on ma na gabe batu parsuhi (pondasi) hajongjongon ni Huria (Kuriake: ampuna ni TUHAN). Jala panghatindanghon i na so tupa talu binahen ni harbangan ni banua toru ima hagogoon ni sibolis manang hamatean. Huria i ndada rupa manang inganan manang godungna, alai huria i ima jolma na manghatindanghon i. nang pe dibakar huria manang ditutup alai molo manghatindanghon Jesus i Kristus manang Sipalua na so boi ditaluhon angka harajaon na di tano manang na di toru ni tano.
            Ay. 19 ima pamilliton ni Jesus tu si Petrus laho maniop anak hinsu harajaon Debata (surgo). Jala manang ana na diihot di tano on, tarihot ma i nang di banua ginjang, na pinalua di tano on, malua ma i nang di banua ginjang. Ayat 19 on dang mandok na boi si Petrus marsilomolomo manontuhon ise do na layak tu surgo ise na so layak. Alai turpuk ayat 19 on martudututudu tu ulaon hamalimon na raja sahalak malim. Jala ulaon na digohi TONDI PARBADIA. Hata mangihot manang paluaohon ima taringot barita hamubaon ni roha na diuduti tu pandidion na badia. Sahalak na so porsea na diihoti angka hagiot dosa diharhari ma ihotna i, jala dipalua asa gabe dongan sahaporseaon na manghatindanghon Jesus i Kristus manang Mesias. Mangihoti taringot aha do na nihalomohon Jahowa na ingkon diulahon halak na porsea jala dia do na ingkon pasidingkon. Sian panghatindanghon i, lam tarjou ma jolma i jala torop ma angka dila manghatindanghon Jesus i Kristus manang Mesias, laos ido hanjongjongan ni Huria i.
            Alai diorai do dipaboahon i saonari (di tingki Jesus mian dope di tano on rampak dohot angka siseanNa) (ay. 19). Ala molo dipaboa di tingki i, torop do halak mambahen Jesus gabe Raja manggomgom Israel, jala molo dibege Harjaaon Rom pintor lam digosagosa halak Israel, jala na so dihalomohon Rom adong sahalak na gabe Raja di panggomgomionna. Alai barita na uli taringot Jesus, Mesias manang Kristus dibaritahon ma dung manaek Tuhan Jesus di tingki haroro ni Tondi Parbadia. Lapatanna ndang gogo ni angka sisean manang angka parbarita na uli manghatindanghon Jesus jala mananda Jesus i, alai ingko hagogok ni TONDI PARBADIA do.

Hahonaan ni Turpuk
            Boha do hita nuaeng mananda Jesus i gabe Kristus manang Mesias? Di Minggu Estomihi (Debata do Partanobatoanku) patandahon hita taringot Jesus ima Kristus manang Mesias. Ndang na gabe paluahon jolma i sian hapogoson di pardagingon manang di arta, nda na holan paluahon jolma i sian sitaononna. Alai di ginjang saluhutna: dipalua do hita sian angka hagiot dosa dohot ihotihot ni dosa dohot hamatean salelengna. Panandaionta taringot Jesus ingkon sahat do tu manghatindanghon nang panghangoluhonhon taringot Jesus.        Manghaposi Ibana, jala pasahathon hadirionna gabe ampuna ni TUHAN Jesus. Manang aha pe na masa di parngoluan on, na so tupa jumpa pandeleon di panghobasionna manang di ulaonna na denggan i. ala adong do Jesus i na gabe pangondingan manang partanobatoanna na so tupa meret asi ni roha dohot bagabaga i sian ibana molo marsihohot hita di na manghaposi Tuhan Jesus i. Marsangap ma Jahowa. Amen.