DANIEL PANE

SELAMAT DATANG DAN MENIKMATI YANG TELAH DISAJIKAN

Kamis, 08 Februari 2018

BAHAN JAMITA EVANGELIUM MINGGU JUDIKA, MINGGU 18 MARET 2018; PSALMEN / MAZMUR 43: 1 - 5



BAHAN JAMITA EVANGELIUM
MINGGU JUDIKA
Minggu, 18 Maret 2018
NAS PSALMEN 43: 1 – 5

HAPORSEAI JALA HAPOSI MA JAHOWA DEBATANTA!
Oleh: Pdt. Daniel Bonardo Pane, S.Th.
Patujolo
            Sadari on masuk ma hita di Minggu Judika, ima sada sian 6 minggu pardalanan ni minggu Passion (minggu parsitaonon) ni Jesus Kristus laho mangalehon pardamean jala hasesaan ni dosa ganup jolma dohot portibi on. Minggu Judika marpardomuan do i tu pangidoan ni sasahalak na bonar na mangidohon hasintongan ni uhum tu ngoluna. Judika na marlapatan “Luluhon” (hakimi, beri keadilan kepadaku, beri apa yang menjadi bagianku).
            Molo borhat ma jolo hita tu ragam na masa naung hita adopi di hasiangan on, olo do ro sungkunsungkun, boasa ma halak na jat martumbur di hasiangan on, jala halak na mian di hadaulaton dohot di hasintongan ni uhum nang hatigoran ingkon tarhurung, jala sai tarsongon suga do i di tongatonga ni parsaoran na so boi be marnida na denggan (pat. Mikha 7: 2). Turpuk jamita di minggu Judika sadari on ima sada tangiang mangido hasintongan ni uhum (keadilan) ni sahalak na daulat jala na mian di aturan ni parugamoon ni halak Israel, alai sarupa na niaena songon naung niae manang dihilala halak parjahat na so manangihon jala na so olo mian di aturan dohot di lomo ni roha ni Jahowa. Asa lam tu antusna hita mangantusi dia do na naeng putikhononhon sian turpuk jamita di minggu Judika sadari on, masuk ma hita tu “sibonsiri ni turpuk” jala tu “hatorangan ni turpuk ni jamita on.

Sibonsiri ni turpuk
            Psalmen 43 on ima horong sian Psalmen II (Deutro Psalmist, Psalmen 42 – 72). Psalmen on ima ende dohot tangiang na jotjot dipangke di liturgi (parsombaon) ni halak Israel uju di habuangon ni Babel, jala Psalmen 43 on ima tangiang ni sahalak na daulat na mangidohon asa mulak ma nian bangso i sian Babel dohot sian ragam parserakhan (Yahudi Diaspora) tu Jerusalem (hirahira abad V andorang so Kristus). Ringkot do botoonta, molo itajaha ma BHS (Blblia Hebraica Stuttgartensia, ima Bibel na marbahasa Heber jala na dipangke halak Jahudi andorang so Kristus sahat tu sadari on) ianggo Psalmen 43 on ima Psalmen na so pola disurathon ise do panuratna. ragam do pandapot ni na malo na mandok molo Psalmen 43 on ima udut ni Psalmen 42 ala adong do hasarupaan ni tangiang na jotjot dihatahon i (reffrain) ima:”boasa sai tungki ho ale tondingku....dst” (ida Psalmen 42: 6, 12 dohot Psalmen 43: 5). Antong, molo borhat do hita sian pangantusion na mandok Psalmen 43 on ima udut ni Psalmen 42, boi ma dohonon Psalmen 43 on ima psalmen na sinurathon ni angka anak ni si Korah. Angka anak ni si Korah bin Yizhar bin Kehat bin Lewi          ima na manghobasi di bagas parlapelapean na badia (kemah suci), gabe panjaga harbangan bagas parlapelapean na Badia (ida I Kronika 9: 19; 26: 1; 26: 19), jala na sai mangendehon ende pujipujian tu Jahowa (2 Kronika 20: 19).
            Habuangan Babel ima hamamasa na mansai hansit dihilala bangso Israel. Hinahansit na ni hilala bangso Israel ndada hinorhon ni sitaonon di parhepengon jala hangoluan bangso i di Babel ala mansai torop do halak Israel gabe hasea jala mamora di Babel jala gabe sada hundul di pamarentaon bangso Babel. Alai hinahansit na hilala bangso i ima hinahansit ni haporseaon jala panghirimon taringot hadirionnasida gabe sada bangso tarlumobi hadirion ni Bangso na Pinillit. Dung sega huta Jerusalem jala Bagas Joro di Sion pe nunga malengse mambahen hadirion ni Israel gabe sada bangso sega.  Hombar tu pangantusion taringot parporangan uju i, ianggo parporangan i ndada holan bangso i marporang, alai dohot nang debatanasida marporang (devine war). Jadi molo talu sada bangso maralohon sada bangso na asing marlapatan ma i debata ni bangso na talu i dohot ma talu debatana i maralohon debata bangso na monang i. Torop ma mangaleai bangso Israel nang Debata ni Israel mandok: “didia do Debatami?”. Marhite sungkunsungkun i diuji do haporseaon ni bangso i taringot Jahowa, Debata Israel. Gabe tubu ma pandeleon jala mago nang panghirimon dohot tubu ma ganggu ni roha taringot huaso ni Jahowa, Debata ni Israel i marhite hata: “boasa sai tungki ho ale tondingku, jala boasa sai rusak ho dibagasan ahu?”. Asa lam ampit hita mangantusi turpuk jamita on masuk ma hita tu hatorangan ni turpuk

Hatorangan ni Turpuk Psalmen 43: 1 - 5
            Di ayat 1 parPsalmen mangido: “Luluhon ahu, ale Debata (terjemahan Bhs. Indonesia: Berilah keadilan kepadaku ya TUHAN). “Keadilan” (bhs Heber: Syafteni, kata dasar Syafat; bhs. Yunani: Krinon, kata dasar Krino; Bhs. Latin: Iudica) marlapatan “aha do na sasintongna na gabe bagianku (hak) hombar tu angka naung niulahon (kewajiban)”. Marhite tangian ni parpsalmen di ayat 1 on digombarhon do di situasi paruhuman (situasi pengadilan) jala ragam angka pangarsahi na ro mangarsahi ibana, ima angka musuna. Ise do alona dison? alo na didok dison ima halak na so daulat manang bangso na sileban (hata Heber: migoy lo khasid), ima bangso Babel, manang angka sipaotooto, jala angka sipaula hajengkelon. “badahon badangku (terj. Bahasa Indonesia: “perjuangkan perkaraku), ima pangidoan ni parpsalmen dipangaramotion dohot dipandonganion ni Jahowa di sitaonon na niadopanna. Unang ma sai dipasombu Jahowa ibana punjung manaon sitaonon na niadopi parpsalmen. Marhite ayat 1 on, digombarhon parpsalmen i do Jahowa songon sada panguhum na tigor dohot na sintong (hakim yang adil), na so jadi ibana mangido hasintongan ni uhum sian angka jolma sipaotooto, jolma na holan marnida sadia godang na boi dilehon klien laho membela klienna. “sai palua ma ahu”, ima pangidoan ni parpsalmen tu Jahowa na gabe panguhum na tigor dohot sintong na laho paluahon dirina hombar tu hadaulatonna.
            Boasa ma parpsalmen mangido uhum na sintong (keadilan) tu Jahowa? Tangkas ma idaonta di ayat 2 turpuk jamita on ima panghatindanghonon ni parpsalmen na mandok: “ai Ho do Debata ni hagogoonku (terjemahan Bhs. Indonesia berbeda:“sebab Engkaulah Allah tempat pengungsianku (pangondian)”. Mulak ma hita tu hata Heber songon hata na asli bibelta na mandok ma’uzi sian hata ma’oz na marlapatan pangondian. Panghatindanghonon ni parpsalmen di ay. 2 turpuk jamita on manghatindanghon taringot hagogoon ni Jahowa do na gabe hagogoon di ibana, jala marhite hagogoonNa i do gabe diondihon Jahowa ibana sian angka jolma sipaotooto jala angka jolma na mangulahon hajungkaton. Hape aha na masa di ngoluna na mandok: “ai Ho do Debata ni hagogoonku/ pangondianku?” ima sitaonon. Boasa tung ambolonghon ni Jahowa ibana jala sai martujungtujung binahen ni pangarsahi ni musuna ibana? Molo borhat jolo hita tu panghatindanghon ni raja Daud taringot Jahowa di ngoluna (Psalmen 11, 27, 31) jala diuduti muse tu turpuk jamita on di partingkian na marasing, ima sada panghirimon jala panghatindanghon na so jadi muba jala gangguon taringot ise do Haluaon, Hagogoon, jala Pangondian ni halak na daulat jala na marhaburjuhon mangulahon lomo ni roha ni Jahowa, Debatana, jala disi ma adong sihirimon di sada partingkian na lehet patar ma idaonta boha do Jahowa, Debata na sai tongtong dihaposi paluahon angka na manghirim di Ibana, jala aha do na binahen ni Jahowa di angka jolma sipaotooto jala na mangulahon hajungkingon. Di sada partingkian, patar ma idaon ni angka na porsea ai ndang marlapatan hape sitaononta di hasiangan on molo naung patar manang molo naung diri di hita sada haluaon na gabe jaloonta molo burju hita di haporseaonta di Ibana. Hata na mandok: “boasa tung ambolonghononmu....d.u” ima gombaran ni lungun ni roha na manghatindanghon Jahowa Hagogoonna diparhadophon tu sitaonon na masa di ibana. Borhat ma jol hita tu panurirang Mikha 7: 8 – 9 di sada partingkian (partingkian habungan Babel), ianggo sitaonon na niadopi parpsalmen dison ima sada dalan ni Jahowa laho manguhum bangso Israel ala ni dosa manang pangalaosionnasida. Jala sada alus do i laho mangalo jala manggotap pangantusion na mandok na gabe talu do Jahowa, Debata ni Israel maralohon marduk, debata ni Babel. Ianggo Jahowa marhuaso do saleleng ni lelengna, jala dipaloas do ro sitaonon gabe uhum tu parjahat dohot ujian tu angka haholonganna. Alai ndang na gabe marujung di sitaonon manang di hasesega angka na niasianNa, marudut do muse haimbaruon na binahen ni Jahowa marhite harajaon na asing, ima harajaon i Persia.
            Di ayat 3 tangkas do pangidoan asa ditongoshon Jahowa ma hatorangan dohot hatigoran ni Jahowa na laho manogu jala pataruhon ibana tu dolok habadiaon ni Jahowa dohot tu inganan ni Jahowa.” Hatorangan dohot hatigoran ima na manogunogu parpsalmen tu dolak habadiaon ni Jahowa, ima dolok Sion di Jerusalem. Ay. 3 on ima panghirimon laho mulak tu Jerusalem jala marsomba tu Jahowa di dolok Sion. Hatorangan dohot hatigoran na dihirim parpsalmen ima martudutudu tu panghirimon haroro ni Sipalua (mesias). Ido umbahen, ay. 3 on ima ende mesiasnis tu hamumulak ni bangso i sian habuangon Babel dohot sian ragam luat habuangonnasida. Jala marudut ma muse tu parsombaon dohot pamujion tu Jahowa, Debata ni Israel.
            Di ay. 4 ima sada panghatindanghonon ni parpsalmen laho marsomba tu Jahowa, Debata ni Israel. Di ayat on tarida do las ni roha ni parpsalmen molo jumpang do haluaon i. las ni roha na mardongan parhinaloan laho mamuji jala marsomba tu Jahowa. Masuk tu langgatan marlapatan ro laho pajumpang jala marsomba tu Debata. Ro gabe bangso naung pinarbadiaan ni Jahowa marhite haluaon na pinatupaNa, jala gabe ampuna ni Debata marhite habadiaonNa. Pajumpang dohot Debata marlapatan pajumpang dohot Ibana na Sun Badia. Ro tu langgatan Jahowa ima las ni roha na so boi tarlehon ni portibi on manang sadihari pe, ndada las ni roha tu ari haduan alai las ni roha na sisaonari. Parpsalmen patuduhon las ni rohana marhite pujian na mardonganhon parhinaloan. “Ale Debata, Debatangku tongon” ima soara las ni roha ni parpsalmen taringot Debata na ni haporseaonna, jala on ma alus ni parpsalmen tu angka musuna na mandok: didia do Debatami? (Psalmen 42: 11). Na so jadi gabe talu Jahowa Debata ni Israel maradophon marduk debata ni Babel, jala na so jadi marujung di hasesega dohot di sitaonon angka na porsea huhut na manghaposi Jahowa. Jahowa sandiri do annon na patupahon haluaon tu na niasiaNa, asa sude angka bangso sileban marnida hasangapon ulaon ni Jahowa tu na niasianNa (ida Mik. 7: 11 – 20).
            Antong molo masa las ni roha sisongon i, boasa ma sai tungki ho ale tondingku, jala boasa sai rusak ho di bagasan ahu? (ay. 5) marasing do lapatan ni hata ay. 5 turpuk jamita on sian hata Psalmen 42: 6, 12 nang pe sarupa hatana. Ndada hata pandelean parpsalmen di ay. 5 di turpuk jamita on. Alai dihatahon parpsalmen pe songon di ayat 5 on ima laho pamagohon ganggu ni rohana taringot Jahowa, Debata na nihaporseina i jala laho patoguhon haporseaonna i. ndang adong be sidalianna laho ganggu sian Jahowa Debata, ndang adong be sidalianna laho mandele manang tahuton ala adong do Jahowa Debata, Hagoonnna jala Pangondianna. Dihilala jala dihaporseai parpsalmen do pangaramotion ni Jahowa di ngoluna na paposhon rohana manaon na hansit. “Haposi ma Debata, jala sai pujionku dope Ibana, hatuaon ni bohingku jala Debatangku”, ima hata hatoguon na so jadi mandao jala marsirang Ibana sian Jahowa bona ni haluaonna, jala na sai tongtong pujipujian dohot parsombaon dipatupa ibana tu Jahowa.
                       
Hahonaan ni Turpuk
            aha ma na boi idaonta taringot uhum na masa di luatta be? Judika (latin: Iudica) na marpardomuan taringot uhum dohot hatigoran nang hasintongan. Torop dope angka sidok na tingkos ndang mandapot ingnan di parsaoran, jala sai disogohon halak so mian di hasintongan do sidok na sintong ala songon suga do i dihilala nasida. Halak na mangantusi uhum, alai gabe sipeol uhum jala dipapeol do uhum i hinorhon ni mammon. Sahalak na bisuk (filsuf) na sian Junani na margoar “Anacharsis” mandok ianggo uhum songon asar ni sijombing (sarang laba-laba), molo na metmet do ibana israna na pogos, na so adong hepengna laho mangido pangurupion ni advocat gabe dibahen do uhum satingkostingkosna laos mate diparuhuman na didabuhon tu dirina. Alai molo ro na mamora, jala godang artana, jala boi dipangido pangurupion ni advocat boi do dipapeol uhum asa malua na mamora i sian uhum na masa nang pe godang angka uhum naung sega dibahen i. alai unang ma tarsonggot hita angka naung mian rap dohot Jahowa, Debatanta marhite Jesus Kristus.
            Boha do nueng haKristenonta ditongatong ni uhum na boi dipapeol halak na mamora dohot na digohi mammon roha nang pingkiranna? Panandaion na tangkas taringot tu Jahowa, Debata na nihaporseai marhite Jesus Kristus, marpanghorhon do i tu parngoluan ni haKristenonna. Torop do halak Kristen naung mamboto uhum (advocat, hakim, polisi) alai ndang diulahon pardalanan ni uhum i di hatigoran dohot hasintongan ni uhum i. Torop na halak na so  parhepeng jala na pogos gabe korban uhum na so sintong dohot uhum na so tigor.
“Aha na sinuanmu ido tapuonmu” ima songon parbue ni uhum molo denggan do dipadalan uhum i. halak na mardosa ingkon hona uhumon, aha do upa ni dosa? Ima hamatean. Mauliate ma di Jahowa Debata na patuduhon holong dohot hasintongan nang hatigoran ni uhumNa marhite Jesus Kristus na gabe singkatta majalo upa ni dosa i. Jesus Kristus na so mardosa, gabe manean upa ni dosa asa unang be tu hamatean sisalelengna jolma i. porsea do hita disi?
Torop do halak Kristen nuaeng na mangadopi hamaolon manang sitaonon sian halak manang bangso na so Kristen. Gareja na disorbu, ditutup, halak Kristen na dipamate jala dipasiaksiak laos di reherehe laos mandok: “didia do TUHANmi?” tarlumobi molo jumpang parsahitan dohot sitaonon na dokdok na itaadopi, nunga ragam itabahen dalan asa malua sian parsahitan dohot sitaonon alai ndang marnamalum  manang ndang marnahurang sitaononna i. itapangido asa malum keluarganta alai lam posi do muse sahitta, laos disi do siboli naeng mangunjungi haporseaonta asa ganggu hita tu Jahowa Debata, mual ni hangoluan dohot haluaon marhite Jesus Kristus Tuhan i. “Judika/ Iudica” – luluhon ahu ale Debatangku. Sian dia do hita boi manghilalahon hasintongan dohot hatigoran ni Jahowa molo so olo hita pajonokhon dirinta tu Ibana. Diramoti jala didongani Jahowa do hita mangadopi manang manaon ragam angka sitaonon jala ditatap do sude pardangolanta dohot ponjot ni pingkiranta. Laos mangula do tongtong Jahowa nang so pola itaboto laho paradehon tingki parolopolopon tu na porsea di ujungna, asal ma hot jala satia di haporseaonna i.
Na so jadi hita mangukur pangaramotion i Jahowa holan marhitehite hamamlum ni sahit, arta, dohot posisi hasangapon songon na adong di portibi on. Aha do tujuan ni ngolu ganup jolma, ima las ni roha. Alai ndang na jadi las ni roha sian portibi on gabe i ukuran dipangaramotionta tu Jahowa. Mian di pangaramotion dohot pangondianan ni Jahowa marlapatan ma i, ngoluna nunga gabe ampuna ni Jahowa, jala tarida ma i di ngolu parsobaonna tu Jahowa. Ngolu na tartompa di ibana parsombaon (peribadahan) ima ngolu na gok hataraturon jala pamelehon diri tu Jahowa Debata. Halak na manghangoluhon parsombaon tu Jahowa Debata, ndada tarida i sian piga hali ro tu huria/ gareja, alai songon dia do las ni rohana mian di pangaramotion ni Debata marhite mamuji, manghateon pangarmotion ni Jahowa laos diuduti muse ro tu langgatan ni Jahowa, laho pajumpang dohot Debata. Laos ido umbahen hudok, halak na mian di pangondianon dohot gogo ni Jahowa, sai ro do ibana tu bagas joro, jala ndang marsidalian be dirina umbahen ndang pola be ro tu bagas joro i.
On ma hasintongan ni uhum ni Debata tu angka na manghirim di hatiuron dohot hasitongan ni Debata: ima Pangaramotion dohot pangondianan ni Jahowa tu ganup jolma na marhaposan tu Ibana. Jala molo jumpang tingki na mansai uli, masuhanta ma partingkian na gok olopolop di inganan na gok hasonangan i. Molo na tutu do itahangoluhon hata haporseaonta naung sai dihatindanghon, ndang marsidalian be hita laho ganggu jala mandele di ngolunta be. Alai lam tubu ma hiras ni roha laho mamuji jala pasangaphon Jahowa. Haposi ma Jahowa, hatuaon ni bohinta, jala Debatanta. Amen.

BAHAN JAMITA EPISTEL MINGGU JUDIKA, 18 MARET 2018 1 PETRUS 2: 21 - 25



BAHAN JAMITA EPISTEL
MINGGU JUDIKA
Minggu, 18 Maret 2018
Nas 1 Petrus 2: 21 – 25

HALAK NA MARTUA DO HITA
MOLO MARSITAONON HITA DI BAGASAN HASATIAON DI HAPORSEAON
Oleh: Pdt. Daniel Bonardo Pane, S.Th.

Patujolo
            Ise ma jolma na so lomo rohana sonang di ngoluna jala manghirim sitaonon na dokdok di ngoluna? Molo pe adong, alai ndang piga torop jolma na songon i. Sai ragam do dalan dipatupa jolma holan laho mandapot sonang ni ngolu. Antong boha do molo so dapot hasonangan i? Jala ragam do angka haporsuhon, sitaonon, jala parsorion ro jala songgop di ngolunta be di parngoluanta. Aha ma dohonanta jala aha ma sipatupaonta molo masa angka parsorion dohot haporsuhon manan parungkilon nang ragam parsahiton di ngoluta? Sai adong do ganup jolma tarlumobi halak Kristen na mangalului jala mandiori ragam dalan boha ma asa malua sian saluhutna i. Tubu ma sungkunsungkun:
  1. sian dia do ro sitaonon, manang parungkilon i?
  2. Boha do hita mangalapi sitaonon na songgop di ngolunta be?
  3. Uju ro parungkilon dohot sitaonon, songon halak naung tinobus aha do na boi putihononta hinaarga sian parungkilon dohot sitaonon di bagasan hasatiaonta tu Jesus Kristus?

Sungkunsungkun on ma na naeng dialusi di turpuk jamita sadari on. Antong itapamanat ma aha do na masa uju panurat ni turpuk on na naeng mangalusi 3 sungkunsungkun i. Antong itapaihutihut ma manjaha udut ni bahan jamita epistel on.

Sibonsiri  ni Turpuk (Latar Belakang Nas)
            Nunga jotjot ra hita manjaha turpuk 1 Petrus on, jala torop do hatorangan naung hita jaha taringot turpuk 1 Petrus on. Ianggo buku 1 Petrus on ima sada buku na marisihon pangajarion dohot panogunoguon ni sahalak parbaritanauli tu halak Kristen (na porsea) di ragam angka sitaonon na songgop jala na naeng songgop muse. Ragam do pandapot ni jolma taringot ise do panurat ni turpuk 1 Petrus on. Adong na mandok si Petrus,  ima sada sian sisean ni Jesus Kristus do na manurathon turpuk on, marhite sian isi ni turpuk on na paingothon muse (mengingatkan) taringot angka jamita dohot pangajarion ni Jesus andorang na rap dope si Petrus dohot Jesus di portibi on. Na deba muse mandok na so si Petrus na manurat turpuk on, alana molo niida sian panurat ni turpuk on di bahasa asli (hata Gorik/ Junani) tung maol situtu do tarjalo roha anggo si Petrus na manurathon turpuk on hinorhon ni parngoluan ni si Petrus na so adong parsingkolaonna jala mardengke do na niulana. Alai tung na so jadi diambati jolma huaso dohot ulaon ni Tondi Parbadia holan marhitehite parbinotoan dohot hapistaronna be. Nang pe so adong parsingkolaon ni si Petrus, alai molo naung songgop do tu ibana Tondi Parbadia, sai diajari jala diparbisuki Tondi i do ibana manghatahon barita taringot Jesus Kristus tu sandok bangso, songon naung diulana di huta Jerusalem uju di na saor Tondi Parbadia i (bdk. Ulaon ni Apostel 2).
            Buku 1 Petrus on disurathon ma hirahira taon 64 - 65 uju kaisar Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus (Kaisar Nero) manggomgom di harajaon Rom. Ima partingkian na mansai hansit jala dokdok niadopan ni halak Kristen. Nero mambahen hata manang barita na so tutu maradophon halak Kristen taringot na mambakar Kota Rom hape sasingtongna Kaisar Nero do na mangulahonsa. Alai dibahen pe barita na so tutu i dalan asa adong sidalianna mambahen na hansit ngolu ni halak Kristen jala suda ma halak Kristen di harajaonna. Dilele do halak Kristen, jala dilului do parsitabunion ni halak Kristen (katakombe/ terowongan bawah tanah yang pada mulanya dipakai untuk ibadah umat Kristen secara tersembunyi. Kemudian katakombe juga diartikan sebagai kuburan yang di bawah tanah dan diperuntukkan kepada para rasul atau  
harajaon Rom, Simon Petrus mate diparsilanghon alai ianggo uluna tu toru do dibahen, hombar tu pangidoanna sandiri na so jadi tarjalona (tidak layak) hamateanna sarupa songon Jesus Kristus.
            Marnida manang mangadopi angka sitaonon dohot parungkilon na mansai borat i, disurathon jala ditongoshon apostel Petrus ma suratna on marhite Siliuanus (1Petrus 5: 12) laho margogoihon jala mangapuli halak Kristen ma di tingki i jala unang ma mandele nasida manang maninggalhon haporseaonnasida asa boi malua sian sitaonon i. Marhite surat on tangkas do dipabotohon si Petrus boha do hadirion ni sahalak halak Kristen (hekekat dan eksistensi seorang yang Kristen) mangadopi angka na hansit i. Asa lam tangkas hita marnida aha do na nidok ni turpuk jamita on na gabe sipeoponta laos mangalusi 3 sungkunsungkun di hatorangan patujolo i, masuk ma hita tu hatorangan ni turpuk jamita on.

Hatorangan ni Turpuk
            I Petrus 2: 21 – 25 on ima udut ni apulapul apostel Petrus tu halak Kristen na paisolat na marserak di Pontus, Galataia, Kappadosia, Asia dohot Bitinia, ima luat na mian dope di panggomgomion ni harajaon ni Rom. Di ayat 1 – 10 bindu 2 turpuk jamita on, dipabotohon si Petrus do taringot hadirion ni halak Kristen (hakekat dan eksistensi) tarlumobi di na mangadopi sitaonon na mansai dokdok di bagasan haporseaon di Jesus Kristus. Laos diuduti muse angka na ringkot diulahohonon dohot sioromon ni halak naung “pinillit jala naung mian di hatiuron ni Jahowa marhite Jesus Krsitus” (ay. 11 – 20).  Nuaneg sahat ma hita tu turpuk jamita on na naeng mamboan hita tu pangantusion taringot sitonon ni halak Kristen uju disurat turpuk on sahat tu sadari on.
            Ingkon tangkas jumolo hita mangalapati aha do na gabe bonsir ni sitaononta? Adong do sitaonon hinorhon na binahen sandiri manang ala hajahaton na ni ula, isarana: molo mamunu ingkon do diuhum di paruhuman, nang songon i na manangko dohot ulaon na jahat na asing. Adong do sitaonon i hinorhon ni hahuranganta (kelalaian/ kecerobohan), isarana molo ndang manat markareta, jala ndang diparateate manang dilanggar rambu lalu lintas, dung i kecelakaan laos lungka ma dagingna. Sitaonon na didok di surat ni apostel ni Petrus on ima sitaonon hinorhon ni hasatiaonta manghaporseai jala tongtong burju maniop na hinaporseaonna, ima Jesus Kristus. Andorang so ditangkup jala mate Jesus, nunga pola dilumbahon Jesus aha do na naeng masa di angka na satia tu Ibana. Molo tajaha Johannes 15: 15 – 27 dohot Johannes 16: 1 – 7 tangkas do dilumbahon Jesus angka na naeng masa tu angka siihuthon Ibana jala unang ma songgot roha ni angka na porsea molo tung songgop sitaonon i.
            Didok apostel Petrus di suratna on di 1Petrus 2: 21: “ai tusi do hamu tarjou, ai dohot do Kristus manaon na porsuk humophop hamu, tumadinghon tiruan di hamu, asa diihuthon hamu bogas ni patna”. Uju mardosa jolma i, digombarhon do jolma i mian di bagasan haholomon (bdk. Jesaya 60) na marlapatan mian di angka na so binoto aha jala laho tudia do ngoluna, na gok ganggu, gok sihabiaran ala holom jala ndang dapot marnida rohana dia do na tingkos dohot na denggan dia do na tu hangoluan, dia do tu hamagoan. Di bagasan asi dohot holong ni roha ni Jahowa, Debata Ama i, ditongos ma panondang na manondangi haholomon ngolu ni jolma. Panondang i, ima Jesus Kristus. Anak ni Debata Jahowa, Ama i. Alai dang sude na olo na manjanghon Panondang i, alai mansai tabo dope didok rohana mian di na holom nang pe ingkon hamatean dohot hamagoan ujung ni ngoluna. Dihosomi na holom i do Panondang i. Alai halak na ro jala olo mian di Panondang i, gabe dohot do ibana marsinondang, jala marsinondang do ibana sian sondang ni Panondang na ro sian Ama i (ida: Johannes 8: 12; 1 Petrus 2: 9). Ise do Panondang na didok dison? Ima Jesus Kristus na itahaporseai di ngolunta. Didok Jesus Kristus di Johannes 15: 20: “ingot hamu ma, hata naung Hudok tu hamu: ndang na umbalga anak somang sian indukna. Molo diburui nasida Ahu, buruanna do nang hamu: molo diradoti nasida hatangKi, radotanna ma nang hatamu. Laos ido na gabe didok si apostel Petrus, ai sitaonon na niadopan i halak Kristen ima tiruan di parsitaonon ni Kristus humonghop hita. Nunga dijou hita manadinghon jala manaluhon haholomon jala mian di hatiuron na marlapatan do i marparange ma hombar tu parange hatiuron nang pe ingkon songgop sitaonon. Ai dijou do hita parsidohot di hatiuron na disogohon na tinulak haholomon ni portibi on. Manahan di parungkilon jala sitaonon sarupa ma hita tu na mangihuthon bogas ni pat-Na. Ndada holan na manahan na ingkon adong di na mangihuthon bogas ni pat-Na, alai ingkon marudut do tu pangoloion dohot haburjuonta laho mangihuthon jala satia di Ibana, songon Ibana na satia tu Ama na marsuru Ibana. Molo gabe olo do hita burju jala satia di na mangihuthon bogas ni patna, marlapatan ma i na parsidohot do hita di hamuliaon na naeng sipataron-Na tu angka na porsea di Ibana. Sitaonon na niadopan ni Jesus Kristus ima sitaonon humognhop pardosa, asa malua ganup jolma sian haholomon manang sian dosa. Alai ndada na gabe dos tujuan ni sitaononta tu na nitaon ni Jesus Kristus. Alai molo marsitaonon hita sada basabasa (anugerah) ni Debata do na parsidohot hita marsitaonon dibagasan Kristus. Di sitaonon di bagasan Kristus do taruli hita di hamuliaon dohot hasangapon ni Debata Ama i.
            Idaonta ma boha do Jesus Kristus, Anak ni Debata Nabadia i mangadopi sitaononNa i? Di ayat 22 – 24 tangkas do disurathon apostel Petrus taringot tusi jala boi ma idaonta songon naung disuriranghon angka panurirang di Padan na Robi taringot sitaonon ni Suruan ni Jahowa, ima Mesias di Jesaya 53. Sude na disurathon apostel Petrus taringot sitaonon dohot parniahapan ni Jesus Kristus, ima sada hataridaan haundukhon jala hasatiaon-Na tu na marsuru Ibana, ima Jahowa, Debata Ama i. Boi do sasintong na Jesus mansoarahon jala mangido sian Ama i asa dipaso jala dibaloshon angka na jat naung dibahen haholomon ni portibi on. Alai nda tung marsoara jala dipangidohon sisongon i. Hohom do Ibana tahe manaon saluhutna i na paboahon haburjuon dohot hasatiaonNa tu Ama i. jala marhite haburjon dohot hasatiaonNa i, malua ma jolma sian dosa asa unang be jolma i dirajai haholomon manang dosa. Ibana na so mardosa gabe manaon upa ni dosa asa malua jolma i sian harajaon ni dosa dohot hamagoan (bdk. Rom 6: 23). Hasatiaon dohot haburjon ni Jesus Kristus tu Ama i ndang na gabe marujung manang marhapatean tu hamagoan manang hamatean, alai marudut do tu haheheon dohot marujung manang marhapatean tu hasangapon dohot hamuliaonNa (bdk. Mat. 28: 18; Ul. Apostel 1; Pilippi 2: 6 – 11).
            Laos di ujung ni turpuk on dipabotohon apostel Petrus do boha do hadirionta na jolo dohot sisaonari. Di ay. 25 didok “birubiru na lilu” (lost sheep/ as sheep going astray) na marlapatan:
  1. sipardosa, jala na mangula tu lomo ni rohana sandiri jala marhaposan tu dirina sandiri;
  2. hasusaan dohot haraparon. Birubiru na lilu, ima birubiru na laho jala mandao sian Parmahan jala mandao sian inganan parjampalan. Ndang dapot disi sonang ni roha, hasonangan pe tutu ndang jumpang di ibana. Haraparon do dohot hasusaan do tahe na gabe upana disi. Sai marhusari do dirina laho mangalului sonang ni rohana, nang pe ingkon hamatean dohot hamagoan ujungna;
  3. mandao jala ndang mian do naung diaturhon. Molo dison marlapatan birubiru na mandao sian Parmahanna, jala ndang olo unduk laho mian di angka dalan naung diaturhon Parmahan i.

Alai nuaeng nunga didompakhon be hita tu Parmahan i (bdk. Joh. 10; Hesekiel 34: 11 – 23). Marhite Jesus Kristus dapot ma di hita:
  1. Haluaon sian dosa. Ndang be marhaposan tu dirina alai tu mual ni Sondang i, ima Jesus Kristus. Marhaposan tu Jesus Kristus.
  2. Hamuliaon dohot hasangapon ni Ama i. Marhite panobusion na pinatupa Jahowa, Debata Ama i marhite Jesus Kristus dihinsat do hita sian haleaon tu hamuliaon dohot hasangaponNa i. Nang pe ingkon mangodopi hasusan sian ulaon haholomon ni portibi on. Sonang do rohana mangadopi hasusaan na masa ala rap do Jesus na gabe donganna manaon i. Ndang dipasombu hita punjung mangadopi angka ragam hasusaan dohot sitaonon na pinatupa ni haholomon ni portibi on, diramoti jala dijaga do tondinta paima sahat hita tu ujung ni haporseaonta ima hamuliaon dohot hasangapon ni Ama i.
  3. Mulak jala Mian di aturanNa. Sai dihasiholi do hataNa manang sangkapNa. Hata ni Jahowa do na gabe sulusulu dohot tungkot na laho mandalani ragam angka na masa di parngoluanna. Nang pe torop angka elaela ni sibolis laho mangago jolma i, alai boi do talu i mangasahon hata ni Jahowa na naeng hangoluhononta. diuluhon do hita tu jampalan na lomak, jala na so jadi tu hamagoan ujung ni ngolunta alai tu hangoluan do di bagasan Jesus Kristus.

Hahonaan ni turpuk
            Marhite hatorangan sibonsiri dohot hatorangan ni turpuk jamita on boi ma dapotta alus ni 3 sungkunsungkun na di ginjang, ima di bagian patujolo.
  1. sian dia do ro sitaonon, manang parungkilon i? Parungkilon ima sada na masa manang sada sitaonon manang panghilalaon na mambahen hansit jala gale daging, pingkiran, dohot roha (menyerang fisik dan psikis). Parungkilon i marharoroan sian sibolis manang angka parjahat. Dipaloas Debata do parjahat manang sibolis i laho mangarsakhi jolma i, alai na so jadi ditadinghon halak na porsea punjung manaon angka sitaonna dohot parungkilonna.
  2. Boha do hita mangalapi sitaonon na songgop di ngolunta be? Parungkilon manang sitaonon boi do dilapati songon api di na laho mangalala roha jala dapotan roha dohot haporseaon na pita hita di adopan ni Debata. Songon sahalak pande sere, ingkon dilala do sere i asa dapot sere na pita jala dao umarga sian sere na so hona pitaan. Parungkilon manang sitaonon boi do dilapati gabe dalan i Debata manopa roha dohot haporseaon na porsea di Ibana. Songon sahalak pande bosi dibahen do bosi na naeng ditopa i tu api dungi dilotahi bosi i asa boi ditopa hombar tu dia na dihalomohon ni pande bosi, jala ditopa mansai uli dohot denggan. Nang songon i hita angka na porsea, marhite angka ragam sitaonon ima dalan ni Jahowa laho manopa haporseanta gabe pita jala ngolunta na ditopa hombar tu lomo ni roha ni Jahowa, Debata. Molo nunga hombar tu lomo ni roha ni Debata do ngolunta, arga ma hita di adopanNa jala gabe halomoan situtu ma hita di Ibana.
  3. Uju ro parungkilon dohot sitaonon, songon halak naung tinobus aha do na boi putihononta hinaarga sian parungkilon dohot sitaonon di bagasan hasatiaonta tu Jesus Kristus? Dihosomi portibi on do ganup jolma na manghalomohon patik dohot ajaran ni Jahowa; ragam do angka na jat dipaporsanhon sibolis marhite angka na masa di portibi on, angka sitaonon na dokdok dohot ponjot ni pingkiran nang marnida angka angka na masa na mambahen lungun panghilalahon asa gabe i muse dalan ni sibolis mangait haporseaon ni jolma na porsea i mandao sian Tuhan Jesus. Alai unang ma tarsonggot hita di angka na masa i, ala nunga jumolo Jesus Kristus mangadopi sisongon i. Ala ni i, molo pe marsitaonon hita di portibi on ala ni hasatiaonta tu Jesus Kristus, martua ma hita disi ala parsidohot do hita mangihuthon bogas ni patNa. Molo burju do hita jala satia tu Ibana di parsitaonon i, satia ma nang Ibana tu hita sahat tu na tajalo tumpal ni hasatiaonta i, ima hamuliaon dohot mian di Harajaon ni Debata. Amen.