DANIEL PANE

SELAMAT DATANG DAN MENIKMATI YANG TELAH DISAJIKAN

Rabu, 23 Januari 2013

Jamita/ Khotbah, 10 Maret 2013



BAHAN JAMITA
MINGGU LETARE
10 Maret 2013
Ev: Lukas 15: 11 – 32; Ep: Psalmen 63: 1 – 8 
Pdt. Daniel Bonardo Pane, S.Th.

Mulak Ma Hamu Tu Debata
Ama Parasi Roha Na Sumurung

Patujolo
Nunga jotjot turpuk on dijamitahon di ulaon ni haKristenon manang punguan Kristen, jala nunga adong na mambahen songon peran hombar tu turpuk on. Alai mansai maol dope jolma manghangoluhon taringot tona na pinasahat di turpuk on. Dipatandahon di turpuk on, na adong sada ama na satia paimahon ianakhonna mulak. Nang pe laho ianakhonna i, jala ndang patut taruli be tu angka ugasan na di jabu i be, ala nunga dipasuda angka upana, jala na so patut hian be taruli di basabasa, alai ala asi ni roha ni amana, mago do saluhutna angka pangalaho ni ianakhonna, jala dilehon do lumobi sian na so dipingkiranna hian.
            Songon ama i ma umpama tu Debata dibahen Jesus. Mansai satia do Debata paimahon hita, angka na jolma na sai jotjot marpangalaho jat di adopan ni Debata, na taruli hamatean hian jala dang taruli be tu tumpal hangoluan i, alai ala asi ni roha ni Ama i, gabe taruli ma hita hangoluan i. Jala patar do i di bagasan diri ni Jesus, singkatta manaon hamatean salelenglelengna, asa taruli hita tu hangoluan, laos i ma boi hita marhiras ni roha manopot Ama i. Sai mulak, sai mulak, ho parjalang i.

Hatorangan
Turpuk Jamita on ima umpama ni Jesus taringot sahalak ama na satia tongtong manghaholongi ianakhonna. Mula ni turpuk on, ro do sianggian manjalo sinamot manang tohap na sian arta ni amangna. Somal do i di halak Israel, molo adong ianakhon di sada keluarga, apalagi keluarga na mora, adong do parsagi ni arta tu ianakhonna i. Laos ido na masa di turupuk on, nang pe amana i dang marujung ngolu dope. Laos dilehon amana i ma tohap ni sianggian i tu ianakhon sianggianna i.
Dungi, digadis anak sianggian ma parbagiannna i, jala laho ma ibana mangaranto tu luat na dao. (ay. 13). Dipasuda ma disi tuhor ni parbagianna i, dipansuasaehon tu angka hisap-hisap ni dagingna (berfoya-foya), gabe suda ma sude jala pogos ma ibana jala anturaparon. Masa muse ma haleon potir di luat i, diluui ibana ma ulaonna asa boi mangan. Molo tabereng di ay 15, gabe marmahan babi do ibana, na patuduhon ia anak sianggian i tu ruar ni Israel do ibana mangaranto, ai molo di bangso Israel dang adong halak marmahan babi. (haram do babi di halak Israel). Tung mansai porsuk di ditaon ibana disi, pola do disangkapi ibana mangallang ampas ni indahan ni babi  i, alai tong dang adong na mangalehonsa tu ibana (ay. 16). Sada parngoluon na mansai kontras, molo dipatudoshon tu tabo ni parngoluonna uju di bagas ni amana na jolo, lomona mangan dohot modom, dang adong na hurang di ngoluna. Hape nuaeng dihilala ibana ma hinaporsuk ni ngolu na manjo-anjo di luat ni halak.
Alani haporsuhon i, gabe tubu ma rohana mulak tu jabu ni amana, alai ndang dihirim ibana be songon sahalak ianakkon na berhak di bagas dohot arta ni amana, alai gabe anak gajian nama dihirim rohana di bagas ni amana i (ay. 19). Di bangso Israel, naginoaran halak gajian tung mansai na lea do i, tumagon dope gabe naposo (budak atau hamba) sian halak gajian. Ai molo naposo, dirajumi dope i songon bagian ni keluarga ni induk somang, alai molo halak gajian ndong dianggap nasida songon i. Alai molo tung pe songon i, naung rade do ibana manjalo asal ma boi mangan.  Alai, molo tajaha di ay. 20…du, di luar dugaan do panjangkonon ni amana i tu ibana, pintor ditomu, dihaol jala diumma amana i do ibana. Jala dipatupa ma pesta penyambutan na mansai balga ala nil as ni rohana, jala didok “Ai naung mate do anakkon gabe mangolu; naung mago ibana, gabe jumpang muse.”.
Ndang na so diboto amana i pangalahona, dohot angka arta naung suda dipansuasaehon ibana, alai ala holong ni rohana tu anak na i, gabe dihukkupi i do angka pangalaho ni anakna na so hasea i. Ai nungga mansai leleng amana i paima-imahon hamumulak ni anak nai. Jala ala ni las ni rohana dilehon ma tu ibana ulos na dumenggan songon symbol ni hasangapon, tintin tu  tanganna songon symbol ni hak dohot huaso, dohot sipatu tu patna songon symbol ni par-ianakhon-on.

Refleksi - Teologis
  • Molo tabereng konteks ni umpama on, Amana i, ima gombaran ni Debata, Ama parholong roha i, jala anak sianggian i ndanda holan na manggombarhon angka pardosa, na mandao sian lomo ni roha ni Jahowa, jala na mangulahon na disogohon Jahowa, jala angka na sai holan marpanghusandean tu dirina dohot gogona dohot artana sambing. Jala songon halak pardosa na mansuasaehon angka silehon-lehon ni Debata dibagasan ngoluna, dipangke i laho mangoloi angka hisap-hisap ni portibion, gabe mago ma ibana jala madabu tu haporsuhon. Alai na rade do Debata manjangkon hita dibagasan las ni roha, molo olo hita mulak tu Ibana. Alai ndada holan i, molo mangida muse tu parsitaonon ni si anggian boi do i manggombarhon angka halak na pogos, na mapitung, na pangpang, na anturaparon, na huliton, rakayat jelata, dna. (Na digoari angka halak Parise dohot Siboto surat do nasida halak pardosa ), Angka sijalo beo, halak sileban (kafir). Ima angka halak na targoar kaum marjinal, alai gumodang do sian nasida na dijangkon Debata marhite anakNa Jesus Kristus. Diboto Debata do nasida angka pardosa, diboto Debata do boha ngoluna nasida na sai mangoloi hisap-hisap ni portibion. Alai, taida ma balga ni holongNa i do na manghukkupi saluhutna i. Marhite holong ni Debata na so hatudosan i, gabe olo manjangkon angka halak pardosa.
  • Sada bangko sian jolma na tinompa ni Debata ima ndang olo mahap rohana (puas), sai na hurang gok do tongtong di ngoluna. Dimulana i, sonang do jolma i manjalo na pinatupa dohot na niaturhon ni Debata, alai ro ma sibolis i manggoit roha ni jolma i, gabe manggunjal ma rohana. Gabe tubu ma pangarimangrimangion di rohana, molo boi do dos dohot Debata, boasa ndang niulahon. Ima sibonsiri umbahen na gabe memberontak jolma i tu Debata gabe madabu tu bagasan dosa. Bangko ni jolma na parjolo i, sai turunhon do tongtong tu pinomparna mambahen jolma i ndang marna mahap rohana di ngolu on. Lalap sai hurangan, hurang gok jala hurang singkop. Nang pe nian nunga tung godang pasupasu ni Debata na jinalona, sai tongtong dope hurang gok jala hurang singkop. Ala ni ido, umbahen na sai loja marsiadu tongtong jolma i manjalahi di ngoluna, anggiat tung gok jala singkop nian, hape sai didusdus mangadu tu jolo, sai tong ndang mar na sahat jala ndang mar na singkop. Tangkas do i di soarahon di Poda ni Raja Samolo 27 : 20 [  Parbeguan dohot banua toru ndang olo mahap, mata ni jolma pe, ndang olo marmahapmahap. Jadi sian mulana pe, ndang na olo mahap anggo hajolmaon on, nang di sinamot, di pangkat, di jabatan, hamoraon dohot nang na asing. Tangkas do sisongon i di dok Parjamita 5 : 9 ]  Manang ise na holong roha di perak, ndang olo marnamahap di perak, jala manang ise * na holong roha di hamoraon ndang tagamon gabe parsaulianna. Nang i hata oto do i. (Siapa mencintai uang tidak akan puas dengan uang, dan siapa mencintai kekayaan tidak akan puas dengan penghasilannya. Ini pun sia-sia.)
  • Suang songon i do bangko ni sianggian i, ndang olo mahap rohana. Anggo mangihuthon paretongan ni deba halak, nunga sonang ngoluna, terpenuhi sude angka pangidoanna ala sahalak na mora jala na sangap do natorasna. Alai ndang songon i anggo roha ni anak sianggian i. Nang pe naung gok mangihuthon roha ni torop halak, alai anggo ibana, hurang gok dope. Adong sada na sungkot di bagasan rohana, ndang ibana mangarajai angka artanai, ndang boi ibana palahohon hombar tu lomo ni rohana ai rap dope ibana dohot amana. Jadi hurang di ibana kebebasan laho mengelola sandiri angka sinamotna hombar tu lomo ni rohana.
  • Songon jolma na parjolo i, aut sugari sabam rohana manjalo jala mangoloi na niaturhon ni Debata, ndang dabuhonon ni Debata uhum tu ibana. Dang dohonon ni Debata “Ingkon hir hodokmu manganhon sipanganonmu............”. Molo tongtong ibana mian di Debata, diparade Debata do nasa na ringkot di ngoluna, gabe sonang ma ibana jala mangolu di adopan ni Debata. Alai ala ketidakpuasan, gabe tubu ma pemberontakan , jala laos ima na mamboan jolma i tu Penderitaan saleleng ngoluna paima mulak ibana gabe tano. Pemberontakan na i ndang didasari oleh pemahaman dohot pengertian na jelas, alai semata-mata ala keinginan sesaat tanpa pemikiran yang mendalam. Didok rohana, asa boi ma saluhutna patupaonhu hombar tu lomo ni rohana, ndang adong perhitungan untung dohot rugina. Asa boi nian bebas mangihuthon lomona, dipangido anak sianggian i ma tohapna. Jala dung dijalo ibana tohapna i, songon dasor ni pemberontakan  i, ndang ala ni kematangan berfikir dohot rencana naung denggan, pintor jalo do digadis ibana nasa na adong di ibana jala dipasuda hombar tu lomo ni rohana. Ndang adong perhitungan akan masa depan dohot angka na naeng siulahononhon tu joloan on, ala na manggohi rohana ima, nunga bebas au, boi ma guru dok ni rohana patupaonna, ai nunga ibana be mangarajai arta i.
  • Akibat ni saluhutna ima “Parsorion”. Pengambilan keputusan na so didasari perhitungan dan pertimbagan yang matang, akan mendatangkan penderitaan, apalagi molo na nionjar ni keinginan ingin bebas dan berkuasa sepenuhnya tanpa tahu arah dan tujuan dari kehidupan. Keputusan ala ni keinginan sesaat dohot ala ni keserakahan selalu marhapatean tu hasusaan. Ndang holan di portibi on, sahat do nang di banua ginjang sogot. Epesus 5 : 5 didok do  “Ai boto jala ingot hamu ma: Anggo di harajaon ni Kristus dohot Debata, ndang adong siteanon ni parmainan manang parhodar, manang parroha na ahut; ai sioloi na so Debata do i.”. Jadi parsorion ala ni keinginan sesaat dohot keserakahan manongtong do i mamungka sian portibi on sahat tu harajaon ni Debata ai ndang partohap be angka sisongon i di Harajaon ni Debata.
  • Tangkas do joujou ni Tuhan i “Ro ma hamu tu Ahu, hamu angka na loja jala na sorat, asa hupasonang hamu (Mateus 11 : 28). Ndang diklasifikasi Debata joujouNa i tu hajolmaon. Ndang holan na loja jala sorat ala ni panggosagosa ni portibion, penindasan dohot pemerasan. Joujou i marlangku do tu sude jolma na loja jala na sorat ala ni manang aha pe na mambahen ibana loja jala sorat. Termasuk tu anak sianggian i, na loja jala sorat ala ni hagiot ni rohana. Dilehon Debata do tingki tu hita asa ro hita mandapothon Debata, patolhashon jala maningganghon saluhut na sorat di ngolunta. Dibagabagahon Debata do naeng marhasonangan ma ngolu ni jolma i di adopan ni Debata. Ndang dihalomohon Debata marhasusaan ngolu ni jolma na tinompaNa i, naeng ma nian marhasonangan, ala ni ido, rade Debata manarihon ngolunta asal ma olo ro tu joloNa pasahathon saluhut na hinolsohon ni rohana (1 Petrus 5 : 7). Ndang sordak dope pintu i, di buha dope tu ganup jolma na olo ro jala na manolsoli dosana. Mulak manadinghon hasalaan dohot hahurangan, mangeahi hangoluan dohot hasonangan na pinarade ni Debat di ngoluna, asal ma rade ibana manjalo dohot mensyukuri na pinasahat ni Debata. Adong sada kepastian, ima sarihonon ni Debata do ngoluna.
  • Dung mulak anak sianggian i, ndang sungkunsungkun dibahen amana i laho manjanghon harorona, alai panghaolon dohot pangummaon do (hatop di tomu, dihaol jala di umma). Dibagasan tindakan i, tangkas tarida, nunga lelang dimaafhon amana i hasalaan ni anaknai. Ndang sai pompom di bagasan rohana hasalaan na pinatupa ni anak na sianggian i. Ido na mambahen amana i mampu manghaol dohot mangumma anakna i. Alai laos disi do hagogoon ni “Pelukan dan Ciuman” itu. Pangalaho ni amana i menghancurkan ketakutan na mian di diri ni anakhonna i, jala ndang holan i, laos dihancurhon pangalaho ni amana i do kesombongan dohot keangkuhan di diri ni ianakhonna i.
  • Di na martahi anak sianggian i mulak tu bagas ni amana, tercermin dope suatu keangkuhan dohot kesombongan di bagasan dirina. Merasa yakin dope ibana, di na mulak mandapothon amana, dia akan diterima nang pe statusna berbeda sian anak gabe anak gajian, alai na pasti akan diterima. Nang pe naung tangkas diongkuhon, naung sala ibana, alai sai mian dope saotiknari keangkuhan dohot pembenaran ni pangalahona. Ndang bulus dope ditanggali ibana angka na roa i sian dirina laho mandapothon amana i, sai naeng dope ibana mangaturhon keinginanna tu amana hape nunga di pihak na marsala ibana. Ndang bulus dope dipasahat ibana dirina tu amana i.
  • Alai saluhut keangkuhan dohot pembenaran diri ni anak sianggian i, dihancurkan oleh pelukan dan ciuman sian amana i. Dung di haol jala di umma, ndang mampu be mungkap pamangan ni anak sianggian i laho mangido status tu amana i, kecuali holan pengakuan jala penyerahan diri. Holan on na ma na mampu didok ibana “Amang, na mardosa do ahu tu banua ginjang nang dompak ho; ndang tama be ahu goaron anakmu.” Ndang margogo be pamangan ni anak sianggian i laho mandok “Bahen ma ahu songon anak gajianmu sada”. Ndang margogo be anak sianggian i laho mangido posisi di tengah pelukan dan ciuman ni amana i. Saluhutna diruntuhkan jala saluhut dipasahat hibul tu ama i, aha na naeng pamasaonna tu anakhonna i. Di pelukan dan cium ni amana i, nunga berserah diri penuh be anakna i taringot tu nanaeng pamasaon tu ibana.
  • Pelukan dan ciuman na pinatupa ni amana i, umbagas sian kata maaf. Pelukan dan ciuman mempunyai kekuatan yang dasyat na boi menghancurkan keegoisan, kesombongan dohot ginjang ni roha. Pelukan dan ciuman menghancurkan bangko ni jolma i gabe sepenuhnya berserah tu Debata jala rade manjalo manang aha pe na naeng pamasaon ni Debata di ngoluna. Ima barita las ni roha na  di hita di tingki on, Debata Parasiroha Parholong roha na sumurung i, olo manjangkon hita, na manalpuhon saluhut dosanta, manomu-nomu hita jala mamboan hita bongot tu parsaoran na badia di harajaonNa i, jala dibasa-basahon tu hita jambar haluaon marhite na dijangkon hita gabe anakNa. Asal ma olo hita manolsoli dosanta jala mulak tu dalanNa na gok dame dohot las ni roha i. Ai pardenggan basa jala parasi roha do Debata, songon asi ni amaama tu angka anakna asi ni roha ni Jahowa di angka na mangkabiari Ibana. (Psalm. 103:13). AMEN !
(dibantu dengan beberapa sumber yang telah tersedia)

Bahan Jamita/ Khotbah, 27 Januari 2013



BAHAN JAMITA

MINGGU SEPTUAGESIMA

MINGGU, 27 JANUARI 2013
Pdt. Daniel Bonardo Pane, S.Th.


EV: LUKAS 4: 14 – 21 EP: NEHEMIA 8: 1 – 10

LAS MA ROHAM, NUNGA RO SIPALUA HO

I. Patujo

            Ganup jolma na dibagasan parungkilon atau sitaonon na dokdok, nang hona gosagosa sian na asing pasti do manghirim adong sasahalak na boi paluahon ibana sian saluhutna i. Laos domu ma songon na didok ni Aristoteles, „ganup jolma dihirim do jumpang las ni roha dohot hasonangan tu dirina“. Alani i, na dibagasan parungkilon, manang sitaonon dohot pangosagosaion manghirim do taruli las ni roha dohot hasonangan asa jumpang na dihirimna i, nang marhite haroro ni sipalua na boi paluahonna.
            Songon i jolma na di turpuk jamita on, dihasiholi nasida do haroro ni Mesias, Sipalua songon naung disuriranghon angka panurirang di padan na robi. Panghirimon ni jolma di turpuk on ima songon sahalak raja na boi mangusir angka panggosagosa nasida, jala paluahon nasida sian angka parsitaonon na mansai borat dihilala nasida, nang sian segi pajak na timbo, huaso ni malim na so patuduhon hamalimonna, dohot hagiot ni angka panggomgom na mambahen hansit angka na digomgomionna. Ise do Mesias i? Songon na dihirim nasida? Torop halak Kristen na mandok, Jesus. Alai molo halak Jahudi di tingki i manulak Jesus do Sipalua songon na dihirim nasida. Dihirim nasida do Sipalua i ima sian horong na sangap, keluarga na mamora, jala na gogo, jala sian horong ni angka Raja. Marhite turpuk jamita on tangkas do dipabotohon na jumpang do na dihirim bangso i marhite patandahon diri Jesus songon na tarsurat di padan na robi.

II. Hatorangan Nas
            Molo manat tajaha turpuk jamita on, andorang so ayat jamita on di mula ni bindu 4 on dipabotohon na Gok Tondi do Jesus. Hagogok ni tondi i, patar ma i ditingki tardidi Jesus di batang aek Jordan, laos adong do soara na memproklamirkan Jesus gabe Anak ni Debata, jala na dihalomohon Debata do Ibana. On ma na pabotohon Jesus ma na didok songon naung disuriranghon angka panurirang ni Debata di Padan na robi, taringot haroro ni Sipalua, ima Mesias. Dibagasan Gok Tondi i Jesus, monang ma Jesus mangalo pangunjunan na pinatupa ni sibolis.
            Dung monang Jesus manaluhon i, jala dipargogoi Tondi i, ro ma Jesus tu Galilea. Jala disi ma Ibana parjolo sahali mangajari taringot haluaon na naeng pinatupa Debata marhite Ibana. Mambege pengajarion i Jesus, dipujipuji jolma do Ibana na manangihon pangajarionNa (ay. 14 – 15). Dung i, ro ma ibana tu huta hatubuanNa, ima huta Nassaret. Songon hasomalan na masa di huta i, ganup ari Sabbat marpungu do angka halak Jahudi di Sinagoge, laho manangihon pangajarion na pinasahat angka pangajari marhite Patik dohot pustaha Padan na robi (ay. 16). Boasa pintor disuru Jesus pasahathon pangajarion i? Molo ahu marpandapot sian pigapiga pendapat ni angka pande bisuk huta Nassaret berkisar 23 KM sian laut Galilea. Marlapatan ma i, pangajarion ni Jesus sahat do tu huta hatubuan ni Jesus, ima Nassaret, jala kemungkinan besar nunga diboto parNassaret taringot pangajarion ni Jesus. Ido na umbahen nasida pe naeng taruli tu pangajarion ni Jesus songon na dibege nasida sian Galilea.
            Dung i, disuru ma Jesus laho pasahathon pangajarion di ari i, jala dilehon ma tu Ibana pustaha ni panurirang Jesaya. Dung i dijaha Jesus ma na tarsurat di pustaha i. barita na dipasahat Jesus marhite na manjaha turpuk ni pustaha i, ima taringot Sipalua na dipaimaima halak Jahudi, ima na boi paluahon nasida sian parungkilon manang parsitaonon na mansai hansit.
            Tangkas do parjolo sahali Sipalua i ima halak naung disonggopi ni Tondi ni Jahowa, jala na dimiahan na marlapatan adong pabangkiton. Ise na pabangkiton? Ima Jahowa, marlapatan Jahowa sandiri do na pabangkithon Jesus marhite na songgop Tondi na tu Ibana, laos Jesus i ma Naposo ni Jahowa (Eved YHWH) naung disuriranghon angka panurirang. Ibana ma na dipabangkit Jahowa laho:
  1. Mamboan Barita na Uli (evangelium). Barita na Uli ima barita las ni roha, Barita na sian Jahowa sandiri. Marlapatan ma i, sian Jahowa sandiri do ro barita na uli i ima mual ni las ni roha. Evangelium on dipasahat/ didaratkan tu halak na pogos. Halak na pogos didok dison ima halak na marsitaonon, sengsara, na marungkil na dokdok, na so marpanghirimon. Jala Barita Uli ima barita hamonangan,  na patubuhon muse panghirimon dohot patoguhon haporseaon tu Jahowa.
  2. Mambaritahon tu angka na tarhurung asa malua. Na tarhurung didok dison ima tarhurung di hatahuton, tarhurung di hagangguon, tarhurung di hagiot dohot hisap ni daging, tarhurung di ganggu ni roha, tarhurung di dosa, situasi na manosak, jala na terikat tu hasomalan na so marpardomuan tu hata ni Jahowa. Asa malua nasida, taruli ngolu na imbaru, las ni roha.
  3. Tu angka mapitung asa marnida, mapitung tu hata ni Jahowa ala ni hagiot ni daging, mapitung tu lomo ni roha ni Jahowa ala naeng mandapot hasonangan na rumar sian portibi on, mapitung marnida sondang ni Jahowa ala hagolapon manghophopi ibana. Jala dipalua ma nasida, gabe boi ma tangkas marnida sondang ni Jahowa jala dia do na dihalomohon ni Jahowa tu nasida. Tangkas ma ditanda ise do Jahowa, Debata Israel. Jala ise do Sipalua, Mesias i.
  4. Paluahon angka na ginosagosa. On ma situasi ketidaknyamanan. Ginosagosa ni pamarenta mangkus di hisap ni dagingna na mambahen susah angka jolma na ginomgomanna. Ginosagosa ala ni situasi ekonomi, ginosagosa ala ni biar ni roha, na patubuhon sahit jala na boi mambahen jolma i magopo haporseaonna.
  5. Mamaritahon taon parasirohaon ni TUHAN i. Taon parasian tudos ma i taon Jobel (3 Musa 25), ima partingkian sude utang tarsesa, mulak ma tano dohot jabu ni angka na pogos, angka hatoban pe dipalua gabe sahalak na malua. Ima panghirimon na mansai balga di halak Jahudi di hatiha i, sude hatoban ditobus, di Padan na Imbaru ima hagogok ni Padan na robi, marhite diri ni Jesus, nunga ditobus be jolma na sai manghirim tu Jahowa, ditobus sian angka hamatean saleleng ni lelengna ala ni dosa, gabe taruli tu hangoluan na so ra suda.

Laos ido na didok Jesus, Jumpang do saluhutna i di bagasan diriNa. Pataridahon/ memproklamirkan ibana ma Sipalua i, manang Mesias i naung leleng dipaimaima jala dihirim angka bangso i (ay. 21). Nang pe di udut ni turpuk on, ditulak nasida do Jesus, ala nasida mamereng latarbelakang ni Jesus sian keluarga na pogos, songon dia boi gabe Sipalua manang Mesias (ida muse penjelasan di patujolo, songon dia Mesias na dihirim nasida i).

III. Refleksi – Teologis
  • Sahat ma evangelium on tu hita saluhutna, tarlumobi tu angka na marhosa jala na sai tongtong manghirim tu Jahowa. Porlu tasadari, partingkian nuaeng, ndada holan jolma na marungkil manang na dokdok parsitaononna, dohot do angka pahanpahanan, tano, dohot portibi on pe tong do marungkil manang marsitaonon ala ni hisaphisap dohot hagiot ni jolma na so boi dirajai.  Jala Jahowa sandiri do na pasahathon evangelium on marhite Jesus Kristus, barita hamonanganta.
  • Songon i do nang Kristus, Ibana ma evangelium na sian Jahowa i, evangelium na mangalehon las ni roha dohot pangapulion jala barita hamonangan tu sude jolma. Jala marhite Jesus Kristus ma tadapot barita las ni roha. Nunga ro be Sipalua i, jangkon ma Ibana tu bagasan rohanta, Silehon panghirimon na mangolu. Jahowa sandiri do na patupahon haluaon marhite Jesus Kristus. Ala ni i, minggu Septuagesima on dipaingot do hamonanganta di ari haheheon ni Kristus, hamonanganta malua sian angka utang ni dosa dohot hamatean, jala ido pahothon hita manghaporseaon tu Ibana.
  • Unang so di hita barita on, alai tapasahat ma tu donganta na so taruli jala na so mananda dope Sipalua i (agen of freedom). Asa sude jolma di humaliangta, mandapot jala taruli haluaon. Nang pe adong jolma jala torop jolma na manulak, alai taingot be ma, dang na ditulak Jahowa hita molo olo ro hita tu Ibana. Amen.

Selasa, 22 Januari 2013

Khotbah/ Jamita, 03 Februari 2013




BAHAN JAMITA MINGGU MINGGU SEXAGESIMA

03 Februari 2013

Ev. Jeremiah 1: 4 – 10; Ep. Mateus 10: 5 – 15 
Pdt. Daniel Bonardo Pane, S.Th.

JANGKON JALA HANGOLUHON 
MA PANJOUON NI JAHOWA

Patujolo
            Boha do hita molo disuru paingothon angka panggomgomion manang atasanta na mangulahon na hasalaan, manang na mangulahon na so hombar tu naniaturhon? Pasti do ragam do alus taringot tusi, adong do na mabiar, mabiar ditekan oleh atasan, mabiar mago pangkat, laos adong muse mandok, marhua dipaingot, ai diboto do aha na niulahonna, laos adong muse na marhiras ni roha laho paingothonna, jala siap manjangkon aha na masa tu ibana molo dipaingot. Boi do ala kedudukan/ status sosial mago hasintongan. Dohot do huria berperan dibagasan status sosial i, na boi mambahen mago hasintongan ala nunga torop be huria dang be marhiras ni roha laho manghatindanghon soara hapanurirangon di tongatonga humaliangna, na mambehen menak manang demak na palsu angka ruas na, menak manang demak di parsitaononnasida.
            Molo diadophon tu turpuk jamita on, tarjou do si Jeremia gabe panurirang di habajaronna. Pasahathon hata sipaingot, dohot paruhuman tu panggomgom na di bangsona dohot tu jolma na dibangsona. Nunga gok be angka dosanasida maradophon Jahowa, sai diulahon bangso i do angka na so dihalomohon Jahowa, umpos ni roha tu koalisi politik sian tu Jahowa, dohot ragam ni dosa na diulahonnasida. Toho do adong disi angka malim dohot angka panurirang, alai hamalimon dohot hapanurirangonnasida pe dang hombar be tu ulaonnasida laho pasahathon tona dohot hata ni Jahowa, alai gabe ulaon na mambahen las ni roha angka panggomgomi di angka hajahaton na binahennasida, ima na didok malim dohot panurirang pargapgap.
            Jahowa sandiri do na padirihon panurirang na sintong sian ragam ni parngoluanna. Adong do dipillit Jahowa sian sahalak partani, malim, anak ni malim, dohot na asingna. Marlapatan ma i, pamillit dohot padirihon sahalak panurirang, Jahowa sandiri do na padirihon laos Ibana do na manjadihon sasahalak gabe panurirang, jala saguru tu Ibana do panurirang na dipillit.

Hatorangan ni turpuk
            Ayat 4 – 5       
Marhite turpuk jamita on, dipabotohon tu hita taringot panjouon dohot pabangkithon si Jeremia gabe sahalak panurirang tu bangso marhitehite panghataioanna tu Jahowa (ay. 4-5). Di ayat 5 tangkas didok taringot pamillithon ni Jahowa tu ibana. Nunga ditanda jala nunga dijadihon gabe panurirang tagan so dijadihon dope ibana di bortian; jala diparbadiai laho mangulahon sada ulaon na mansai ringkot tagan so tubu ibana. Diparbadia i marlapatan dikhususkan, adong ulaon khusus, ulaon naung ditontuhon Jahowa sandiri. Jala dipabangkit ibana gabe panurirang tu angka bangso. Sian ayat 5 on tangkas do hapanurirangon ni si Jeremia ndada holan tu bangso Juda, alai dohot do tu sude bangso. Sian turpuk on tangkas do dipabotohon ndang tubu sian sangkap ni Jeremia na gabe panurirang, alai sian sangkap ni Jahowa sambing na so pola diboto si Jeremia hian andorang so dijou ibana. Adong 3 hal proses si Jeremia gabe panurirang ima: Pamillithon/ panandaion; Pabadiahon; pabangkithon. Jala sude proses i Jahowa sandiri do na mangulahon.
            Songon na dipatorang di patujolo ni jamita on, mansai ragam do angka hajahaton na niulahon bangsa Juda dohot angka bangso na marhuaso uju i. Dung marujung pamarentaon ni si Josia, nunga balik be bangso Juda gabe marhaposan tu huaso ni politik, gogo ni porang, jala dang marningot be nasida haundukhon tu Jahowa, jala ragam ma disi angka anggukangguk ni hasintongan na naung mapeol.
           
            Ayat 6 – 8
Di ayat 6 tangkas do adong keberatan  ni si Jeremia taringot tu panjouonna. Tangkas do dibahen si Jeremia habajaronna jala na so malo ibana mandok hata na naeng sihatahonna gabe alasan menolak panjouon ni Jahowa. sarupa ma tu alus ni si Musa taringot panjouonna laho paluahon halak Heber sian parhatobanon di tano Misir (2 Musa 4: 10). Alai sude alus na pinasahat si Jeremia nang si Musa ndang na gabe pangambati tu angka ulaon dohot sangkap ni Jahowa.
            Alus na pinasahat ni si Jeremia patuduhon hahurangan jala hagaleonna gabe panurirang. Alai sude na pinasahat si Jeremia dang dijalo Jahowa. Tarida do sian alus ni Jahowa di ayat 7 – 8. Ima na patuduhon ndang marhitehite gogo ni si Jeremia laho mangulahon hapanurirangonna, jala angka hata na dihatahon si Jeremia ndang na tubu sian Ibana, alai sian Jahowa sandiri do. Dihabajaron, somal do adong biar ni roha, boha do panjanghonon ni jolma tu ibana dohot hata Jahowa na pinasahatna, jala olo gabe ditangkup, diburai angka halak na sogo ala dipaingot si Jeremia marhite hata Jahowa, jala olo gabe hamagoan hosa. Alai ro do alus ni Jahowa tu si Jeremia, na paposhon rohana, „unang ho mabiar maradophon nasida, ai sai Ahu do donganmu, paluahon ho“ (ay. 8). Rap dohot hata ni Jahowa di ayat 8 on Jeremia rap ma dohot angka ompung ni Israel naung manjalo hata patoguhon songon si Jakob (1 Musa 28: 15), Musa (2 Musa 3: 12); si Joshua (Josua 1: 5); Gideon (Panguhum 6: 16) dohot na asing. Jala ha on sahat ma tu si Jeremia (Jer. 1: 8, 19; 15: 20) jala tu halak Israel (Jer. 30: 11). Hata manang padan ni Jahowa on ima mual ni panghirimon tu naung tarpillit gabe panurirang ni Jahowa, na mangadopi ragam parungkilon dohot parsorion na hansit jala parir ala ulaon panurirangon na hombar tu na diaturhon Jahowa.

            Ayat 9 – 10
Di ayat 9 tangkas do dipabotohon songon dia Jahowa mamparbohali si Jeremia gabe sahalak panurirang-Na. Dipabotohon do Jahowa patoltolhon tangan-Na, jala manjama pamanganna. Ayat on pabotohon andorang so borhat si Jeremia laho manurirangi parjolo sahali do diparbadiai jala dibohali pamanganna laho manghatahon hata ni Jahowa. Tudos ma i tu si panjouon ni si Jesaya gabe sahalak panurirang. Laos ayat on ma na patangkashon ia sahalak panurirang ima dalan ni Jahowa pasahathon hataNa (mitra, rekan Allah dalam menyampaikan firman atau kehendak Allah kepada umat/ lebih khas disebut penyambung lidah Allah), jala ayat on pabotohon taringot hadirion ni si Jeremia songon sahalak jolma alai panghataionna hombar tu hata dohot sangkap ni Jahowa.
            Dung i dilehon Jahowa ma hataNa tu pamangan ni si Jeremia. Hombar tu 5 Musa 18: 18 songon i do na masa tu si Jeremia sandiri. Dilehon Jahowa do angka hataNa na naeng dipasahat si Jeremia jala on ma na pamagohon alus ni si Jeremia taringot tu hagaleon manang hahuranganna, na so mamboto hata na patut sihatahonna. Alai Jahowa sandiri do na mambohali si Jeremia angka hata dia do na pinasahat si Jeremia.
            Songon na dipatorang di ginjang, adong do tujuan pasti, ni si Jeremia gabe sahalak panurirang. Dung dilehon Jahowa hata-Na tu pamangan si Jeremia pintor dipasahat Jahowa do angka aha do na naeng jala ingkon diulahon si Jeremia “mangaranapi angka bangso dohot angka harajaon, laho mangurati dohot maniaphon, mangago dohot mangaloha, paulihon dohot manuan.  Molo manat talapati ulaon ni si Jeremia adong do 2 inti ulaon na diulaon si Jeremia (tugas yang berkelanjutan) ima “mangarumpakhon” dohot “paulihon”. Jala on ma na hasisingkop angka ulaon hapanurirangon ni si Jeremia ima, paboahon uhum, panghirimon. Disuriranghon si Jeremia do aha do uhum ni Jahowa tu bangso i, alai dang so disi, alai diuduti do lao paulihon tanda ni holong-Na.
            Tontu mansai ulaon na maol do ulaon i molo diida sian hajolmaon. Songon dia do sahalak na bajar paingothon panggomgom, angka raja, jala paboahon paruhuman tu bangso i? Olo do ra didok halak na loakhon manang na gila. Apalagi di hatiha i adong muse ma angka panurirang pargapgap na mandok dirina panurirang ni Jahowa hape sasintongna panurirang na mambahen dame jala las roha ni raja i asa dapotan diibana hauntungan tu dirina. Jala panurirang pargapgap on sai mandok dame..dame...alai dang adong dame na mian disi.

Aplikasi – Teologis
Saluhut hatorangan taringot panjouon ni si Jeremia, dipatuduhon do adong panghataion na mansai jonok songon sahalak ama manang dongan. On ma na pataridahon hajonokhon ni Jahowa tu si Jeremia. Nang pe di tingki panghataion ni si Jeremia tu Jahowa, dipabotohon si Jeremia do hagaleon dohot hahurangan ni si Jeremia gabe sahalak panurirang. Alai sude na i ndang boi mangambati angka sangkap ulaon haluaon na pinatupa ni Jahowa. Hombar ma tu lapatanna goar ni Jeremia (Timbul do Jahowa), patuduhon hatimbulon ni Jahowa na so boi diambati angka hagaleon dohot hahurangan ni jolma. Manang aha pe ragam angka hagaleon dohot hahuranganta, tapaloas ma Jahowa mangula dibagasan ngolunta asa marhite i, asa sude hagelon dohot hahuranganta i diumpat Jahowa. Marhite jamita on dipabotohon do mansai tangkas, Jahowa digombarhon sahalak na mananda tangkas mamparbadiai, jala na pabangkithon si Jeremia gabe panurirang. Ndada sangkap ni si Jeremia jala ndada siang tubu ni rohana gabe panurirang, alai sian sangkap Jahowa sambing do saluhutna. Jahowa sandiri na manangkapi laos Jahowa do na manuturi, jala mandongani si Jeremia mangulahon na dipinasahat Jahowa tu ibana.
            Sadarion, sahat ma panjouon ni Jahowa tu hita na tardok sahalak Kristen (siihuthon Jesus Kritus). Adong do 3 ulaon ni halak Kristen ima gabe malim, panurirang dohot raja. Sada sian ulaon i ima panurirang, na marlapatan papatarhon sangkap dohot hata ni Jahowa tu liat portibi on. Lapatanna, ndada holan ulaon ni Pandita laho pararathon hata ni Jahowa, alai sude saluhut na tardok dirina Kristen. Molo boi do hita rimangi aha do sangkap ni Jahowa di bagasan ngolunta? Ganup halak Kristen sadar atau tidak sadar parsidohot do mengambil bagian di panjouon ni Jahowa, songon halak naung ditanda jala diparbaidai marhite panobusion di bagasan Jesus Kristus, nunga parsidohot hita laho pararathon hata ni Jahowa (patudos Efesus 2: 10).
            Menyadari sebagai pelaku mengabarkan firman TUHAN, Ido na mandasor hita asa sahat hita singkop mangulahon saluhutna. Panjouon ni Jahowa ima patupahon ulaon haluaon na disangkapi Jahowa. Ise halak Kristen na so mamboto aha do ulaonna gabe sahalak Kristen, ima jolma na dangol situtu diportibi on. Tudos ma i diboto do ibana jolma, alai dang diboto aha do tujuan manang lapatanna ibana mangolu.
            Molo au marnida jala mangalapati na masa tingki on, halak Kristen ndang na manulak panjouon ni Jahowa, alai halak Kristen sai tongtong do menghindari manang menunda panjouon ni Jahoawa dengan alasan, “ndang mampu”, “maol jala dokdok ni ulaon i” jala adong ma mabiar ala ni sada alasan, “pangkat”, “hasangapon”, dohot na asing. Tongtong dipangke Jahowa jolma laho patuduhon sangkap-Na. Ndang na so tolap Debata patupahon sandiri, alai asa patar do marhite jolma naung dipillit-Na huaso dohot asi ni roha ni Jahowa. Jala jolma na martua situtu do hita molo parsidohot hita taruli diulaon papatarhon jala patuluhon sangkap ni Jahowa di portibi on.  
            Marhite turpuk jamita on, adong do hata apulapul na sian Jahowa: “unang ho mabiar maradophon nasida, ai sai Ahu do donganmu, paluahon ho”. Alani i, di sude hagaleonta dohot hahuranganta i, tapasahat tu Jahowa mardongan pos ni roha asa tung margogo hita patupahon sangkap ni Jahowa di ngolunta. Laho papatarhon uhum ni Jahowa jala papatarhon asi ni roha-Na. Jahowa do donganku, tung ise alongki? Molo Jahowa tabaen donganta, tung na tahutan be hita?
            Alani i, diragam ni angka parsorion dahot hatahuton, dohot ragam ni angka sahit na songgop dohot na asing, tapasahat ma tu Jahowa. Ai diapuli do hita, asa unang be mabiar. Nang pe hamatean na ingkon tabolos, taingot ma ai Jahowa do tongtong donganta saleleng ni lelengna. Jangkon jala hangoluhon ma panjouon ni Jahowa tu hita. Amen.