DANIEL PANE

SELAMAT DATANG DAN MENIKMATI YANG TELAH DISAJIKAN

Jumat, 16 April 2021

Bahan Jamita Minggu Miserikordias Domini, 18 April 2021: Mazmur/ Psalmen 106: 1 - 5

BAHAN JAMITA

MISERIKORDIAS DOMINI

Minggu, 18 April 2021

Ev.: Psalmen 106: 1 – 5; Ep.: Ulaon Ni Apostel 3: 12 – 19; S. Patik:  1 Johannes 3: 23

PUJI MA JAHOWA, JALA DOK MA MAULIATE TU JAHOWA

Pdt. Daniel Bonardo Pane, S.Th.

Patujolo

            Horas.... tama do hita mamuji jala mandok mauliate tu Jahowa di siala saluhuit ai ro di saleleng ni lelengna do asi ni rohaNa. Ibana do na pabinsarhon mataniari di manogot ni ari, jala na mangalehon angka pasupasu angka parsaulian dohot parhorasan tu hita saluhutna marsundutsundut. Molo pe bonom mataniari di hasundutan alai tongtong diramoti jala disarihon Debata do saluhut angka na tinompaNa marsundutsundut. Tutu do Ibana ma Jahowa, Debatanta! Debata ni sude angka debata na adong di portibi on, Raja di saluhut angka raja, jala HasangaponNa mangatasi saluhut hasangapon ni angka na sangap di tano on. di Ibana ma saluhut hata pujian, mauliate jala sude nasa ulu ni tot marsomba ma tu Ibana nang di sude inganan, di sude tingki jala di saluhut anakg na masa Ibana do Debata na hot jala manongtong ro di saleleng ni lelengna. Laos marhite turpuk jamitata sadari on, disosoi do hita asa parsidohot hita mangendehon ende pujipujian, pasahathon pamujion tu Jahowa Debatanta hinorhon ni habasaonNa na manggohi sandok tano on. Antong asa lam antus hita mangantusi dia do dalanna parpsalmen on manurathon ende pamujion tu Jahowa, masuk ma hita tu hatorangan ni turpuk jamita.

 

Hatorangan ni Turpuk

            Ndang pola disurathon ise do panurat turpuk jamita di Psalmen 106 on songon ende Psalmen na asing. Molo dijaha Psalmen 106: 1 – 48 boi do idaonta songon dia pamujion ni bangsa Israel di na masa parungkilon dohot panaritaan tu bangso Israel. Dipajojor bangso Israel do hasatiaon ni Jahowa nang pe ragam angka ulaon ni bangso Israel na mangalaosi hata ni Jahowa. Bangso Israel na sai marungutungut jala ndang jumpang roha na benget jala na satia maradophon Jahowa, Debata. Nang pe nunga pola ragam angka pambahenan ni Jahowa mangaramoti, manarihon dohot mangondihon bangso i, alai tong dope bangso i hatophatop mangulahon hajahaton jala marsomba tu angka debata ganaganaan dohot angka ajiajian na asing. Parsidohot marsomba tu debata sileban na disomba angka bangso na so marDebatahon Jahowa. Holan na digohi hisaphisap ni daging dohot marguru tu lomo ni rohana sandiri bangso i. Marhite ende pamujion on, ingot do halak Israel di angka pangalaosionnasida dohot angka hajahatonnasida sian na mian dope nasida di halongonan dung haluar sian tano Misir sahat tu Kanaan. alai na so jadi tarmbat asi ni roha ni Jahowa dohot habasaon ni Jahowa tu bangsao i ala ni i. Turpuk jamita on boi ma dohonon ima ende pangaramingon diri (meditasi, refleksi) taringot hadirionna maradophon pambahenan ni Jahowa di ngoluna. Pangarimangon i patubuhon pamujion tu Jahowa jala panopotion hadirionna jala tubu ma roha mangido habason ni Jahowa marhite asi ni rohaNa laho patupahon hasesaan ni dosa dohot pemulihan parngoluan ni bangso i.

            Turpuk jamita on dibuka sian hata Halleluya! Hata Haleluya marharoroan sian hata Heber: ima Halelu na marlapatan “pujima/ pujilah” dohot hata Yah ima marhahonaan tu hata Yahweh na marlapatan Jahowa. Sian pangantusion on boi ma niantusian hata Haleluya marlapatan: Puji ma Jahowa/ Pujilah Yahweh. Hata haleluya on ndang mandok mamuji debata Ba’al, debata Marduk, debata Ra, dohot angka debata na disomba angka bangso na so marDebatahon Jahowa. Sipujion ima Jahowa, Debata ni Israel. Boasa ma ingkon Jahowa sipujion? Ganup bangso na manghilala adong hagogoon na umgogo sian na dirina jala boi manggohi na ringkot di bangso i, na piningkiranna dohot pinarhagiotna, pintor i do dipardebatahon jala dibahen ma rupana marhite angka ganaganaan jala nasida do mambahen goar ni debata nasida i. Isarana: halak bangso na ringkot sondang manang mataniari, dibahen ma mataniari i gabe debatanasida, molo halak Misir digoarima debata “Ra” molo halak Jepang mandok Dewi Amaterasu, halak Junani mandok debata Appolo; bangso na ringkot di aek dibahen ma sunge, laut manang na marpardomuan tu aek gabe debatanasida, Bangso Junani digoari debata Poseidon, halak India digoari Gangga; ringkot di gabe na niula (kesuburan) dibahen ma debatanasida asa boi manjadi angka na disuan: halak Palistin digoarima debata Dagon, bangso Junani digoari debata Demeter, halak Misir mandok debata Hathor, dohot na asing.

            Alai anggo Jahowa, Debata ni Israel ima Debata na mangatasi saluhut angka debata na disomba sude angka bangso. Ndada bangso Israel na mamillit Jahowa gabe Debatanasida, alai Jahowa sandiri do mamillit bangso Israel gabe bangsoNa jala Ibana gabe debata ni Israel. Goar ni Jahowa pe ndada sian halak manang bangso Israel, jala ndada sian si Musa. Jahowa sandiri do na patandahon jala paboahon GoarNa na badia i (2 Musa 3 dohot 2 Musa 6). Jala marhite GoarNa i dipatuduhon do taringot hadirion, huaso dohot hatongtongonNa jala Ibana ma na dijouhon Debata Sebaoth, Debata ni sandok tano on dohot sude angka na tinompa. Turpuk Jamita on dipungka hata Halleluya! Puji ma Jahowa. Ndang mandok puji dirim, ndang mandok puji ma marduk, ndang mandok puji halak na mangurupi ho, ndang mandok puji ma ulaonmu. Alai puji ma Jahowa! Di bagasan hata mandok Puji ma, ndada holan hata puji na ditangihon jala dipangiarhon, alai diuduti di pambahenan di haundukhon, parsombaon dohot pangoloion tu Jahowa. Disi adong panghatindanghon di huaso, asi dohot pambahenan ni Jahowa di ngoluna, disi ma masa pangoloion di hata ni Jahowa jala pambahenan na sintong tu saluhut halak.

            Mamuji marlapatan manghatindanghon angka pamabahenan manang ulaon na mansai balga jala marhalongangan. Ulaon manang pambahenan i tontu manghorhon hasonangan, pos ni roha, dohot hiras ni roha di na manghilala angka ulaon manang pambahenan i. Molo di turpuk on ima ulaon manang angka na binahen ni Jahowa. Ganup dipapatar Jahowa, Debata ni Israel ima goarNa, disi ma adong haluaon, jala patar ma huasoNa. Jahowa, ima Ibana naung adong, jala Ibana na mambahen nasa na adong sian na so adong, jala na sai manontong adong. Jahowa, Na so tinompa manang aha na adong di portibi on, ndang ditompa ala ni hinaringkot ni ngolu (songon konsep pardebataon di partikian na robi ima partingkian ni Timur Dekat Kuno (Ancient Near East); ndada ditompa marhite angka pande manang ditompa ala ni pardalanan ni ngoluna (pengalaman hidup). Di Goar ni JAHOWA (YHWH) i tarida habadiaonna sian angka debata na asing na adong di portibi on. Habadiaon na nidokna dison ima hatandian manang parasinganna na mansai tangkas sian angka debata na asing manang sian angka na dipardebatahon jolma. hatandionNa i ima taringot dohot asi ni rohaNa na ro saleleng ni lelengNa. Asi ni roha (khesed) molo di hata Indonesia didok: kebaikan, kasih setia, belaskasihan. Asi ni roha (hata heber: khesed) ni Jahowa ndada ala pangidoan ni jolma, manang angka pambahenan ni jolma songon na binahen ni angka bangso na so mardebatahon Jahowa na mangalehon pamelean (sesajen) laho mangido jala asa jumpang asi ni roha i. Alai asi ni roha tubu jala marharoroan do i sian Jahowa, Debata sandiri (hak preogatif/ hak personal) ni Jahowa sandiri. Jahowa do na patupahon jala mangalehon asi ni roha tu sude jolma dohot tu sude na tinompa, ndada holan bangso Israel. Marhite asi ni roha i do adong panobusion, adong haluaon, adong hapintoran.

            Mandok mauliate ma hamu! Hata mandok mauliate ima manghatindanghon pangurupion dohot angka na binahaen ni Jahowa tu ngolunta angka na denggan basa dohot asi ni rohaNa. Disi ma adong panghatindanghon ndang ala ni gogonta, ndanda ala ni hadironta alai holan ala ni holong dohot asi ni roha ni Jahowa sambing do hita umbahen dapotta angka pasupasu, angka silasniroha, hagabeon dohot saluhut angka na denggan tarlumbi na patupahon haluaon hasesaan ni dosa tu hita. Tarida ma disi hagaleonta i. Nang pe ragam angka ulaon na mansai maralo tu lomo ni roha ni Jahowa diulahon jolma alai ndang marparsohotan asi dohot denggan ni basa ni Jahowa tu ngolunta.          

Mandok maulite jala mamuji Jahowa alani hagogoonNa na so hasuhaton. Aut sugari disuru hita manjujuri angka pambahenan ni Jahowa sian na tubu hita tu portibi on sahat tu tingki on ndang tarpajojor jala tarhabilangan alani godangna jala ndang tardodo ala ni bagasna. Tung ise ma na tuk manghatahon jala mambaritahon sude angka gogo jala huaso ni Jahowa? Ima halak na daulat, halak na mamboto mandok mauliate, halak na tutu manghilala pangaramotion dohot panarihonon ni Jahowa di ngoluna. Jolma na sisongon i do na tuk marhatopothon jala manghatindanghon angka pambahenan ni Jahowa di ngoluna, alai aut sugari pe dihatahon jala dihatindanghon tung na so tarpajojor do saluhut angka hagogoon dohot pambahenan nang songon i angka na denggan na sahat tu dirina ala ni toropna jala ndang tardodo ala bagasna. Di IBANA ma sude hasangapon dohot hamuliaon ni Jahowa saleleng ni lelengna.

Tutu mansai godang jala ragam do angka na masa jala na ingkon siadopan di ngolu ni bangso Israel. Jala na masa i boi do mambahen halak Israel ndang satia be mangulahon jala manghangoluhon patik/ hata manang uhum ni Jahowa. Di ayat 3 on didok: “martua ma jolma na mangaradoti patik manang uhum ni Jahowa” jala na tongtong mangulahon hatigoran. Hata “martua” (hata gorik: makarios) marlapatan: marhasonangan, dang adong hatahuton, dao sian na holsoan jala dao sian ngolu sibusisaon. Mula ulaon pe ibana sonang jala marhabengeton, gok hiras ni roha (semangat hidup) jala dang muramura mandele. Adong panghirimon na tontu, adong pangantusion na tontu di laho manirang angka ulaon na denggan, na hombar tu lomo ni roha ni Jahowa sian angka ulaon ma jat, na so hombar tu lomo ni roha ni Jahowa.  Halak na mangaradoti uhum jala na patupahon hatigoran ima halak na tutu manghasiholi jala manghalomohon hata ni Jahowa manggohi ngoluna jala patupahon na denggan tu angka na nirupa, mangurupi na gale jala manghatindanghon hasintongan.

Sai ingot ma au ale Jahowa hombar tu halolomo ni rohaM (ay. 4). Sarupa ma i tu hata na mandok: “sai asi rohaM ale TUHAN”. Hata ni tangiang on ima tangiang mangido haluaon jala mangido pemulihan sian Jahowa. Ndang adong be na boi sipangasahon, ndang adong be na boi paluahon alai gogo dohot asi ni roha ni Jahowa margogo ma hita bangso i di pardalanan ni sitaonon na masa di bangso i sahat tu jumpang songon na nihirim bangso i, ima mulak tu bona pasogitnasida ima Jerusalem. Huta na gok dame. Di bagasan hasatiaon jala tongtong mian di panghirimon na mangolu sahat ma nasida tu sihirimon i. Marsuraksurak jala tubu ma disi las ni roha (ay. 5). Hagogoon ni Jahowa do na patupahon haluaon dohot hangoluan jala marhite asi ni rohaNa do jumpang hita angka parolopolopon. Haleluya.

 

Refleksi Teologi

            Boi dope hita patubeghon soara olopolopta di ragam angka na masa sahat tu tingki on? tarlumobi na so sidung dope pangontak ni sahit covid 19 on, jala na so pala singkop dope pemulihan ekonomi dohot na ringkot di ngolu on. boi dope hita mansoarahon parolopolopon nang pe torop jolma na sai mambahen angka na jat dohot na roa dompak hita? Boi dope hita patubegehon jala pangiarhon soara parolopolopon di ragam hasusaan dohot ragam sitaonon tarlumobi di mangodopi parungkiolon hinorhon ni hamatean na nihaholongan? Tutu mansai maol do, tarlumobi mandok mauliate di siala saluhut na masa di ngolunta.

            Marhite turpuk jamita on disuru do hita laho mamuji jala mandok mauliate tu adopan ni Jahowa. Mamuji jala mandok mauliate tu adopan ni Jahowa ima ala naung manghilala do hita di asi dohot holong ni roha nang mandapot angka na denggan na dilehon Jahowa di ngolunta. Aut sugari marbilangbilang hita di pasupasu, di las ni roha, di panarihonon ni Debata di ngolunta jala diadophon di angka sitaonon na masa, dia do na umgodang hita manghilala? Tudia do fokus ni ngolunta? Di sitaonon manang di parungkilon i do manang di angka pambahenan ni Jahowa di ngolunta? Molo ingot do htia di pambahenan ni Jahowa di ngolunta disi ma tubu panghirimon di angka na denggan, pasupasu dohot angka silasniroha di Debata sahat tu dapot sihirimonta ima maringanan di Jerusalem na imbaru. Jerusalem, Huta na gok dame, Huta na gok olopolop dohot las ni roha. Antong itapuji ma Jahowa marhite hata, ende, dohot parangenta marhitehite na manghangoluhon hata ni Jahowa di ngolunta. Amen.


 


Senin, 05 April 2021

Bahan Jamita Epistel Paskah II: 1 Korin/ 1 Korintus 15: 1 - 11

 

BAHAN JAMITA EPISTEL
PASKAH II
Senin, 05 April 2021
1 Korin 15: 1 - 11

MANDOK MAULIATE SIALA HALUAON NA SIAN DEBATA

Patujolo

            Horas...Horas...Horas... ganup taon do halak Kristen manghalashon ulaon Paskah, ima ulaon Haheheon ni Tuhan Jesus Kristus. Ragam do na binahen ni huria laho manghalashon ulaon paskah sian angka dakdanak Singkola Minggu sahat tu na matua. Dungo sian podomanna di buhabuha ijuk, borhat tu Gareja laho manghalashon ulaon i (nang pe adong na deba dung sidung ulaon buhabuha ijuk sian Gareja borhat ma tu udean). Na gabe sungkunsungkun boha do pangantusionta di bagasan haporseaon taringot tu hahehehon ni Jesus Kristus i naung dihalashon ganup taon? Andorang so masa hahehehon ni Jesus Kristus, nunga adong hea masa angka haheheon sian naung mate (1 Rajaraja 17: 17 - 24; 2 Rajaraja 4: 32 – 36; 2 Rajaraja 13: 21; Lukas 7: 11 – 17; 8: 49 – 56;  Johannes 11) jala adong do di padan na robi (PL) taringot panghirimon haheheon (Daniel 12). Alai ndada sarupa sarupa manang dang na gabe dos pangalapatan haheheon ni na mate songon naung masa i tu hahehehon ni na mate ni Jesus Kristus. Antong aha do na boi idaonta manang antusanta taringot haheheon ni Jesus Kristus na gabe paposhon rohanta taringot tu haheheonta muse sian hamatean di ari haheheon na balga i. Antong masuhanta ma jolo hatorangan ni turpuk jamitanta sadari on.

 

Hatorangan Ni Turpuk

            Huta Korint ima huta na mansai maju jala huta partigatigaan (kota perdagangan) na mansai balga di harajaon Rom. Torop jala ragam do jolma na ro tu luat on sian desa na ualu, nang pe holan laho maradi manang martigatiga manang di ragam ulaon na asing. Hinorhon ni na marragam angka halak na ro, marragam ma nang angka pangantusion na masa, marragam angka parbinotoan, parngoluan nang songon i di ugamo. Adong parugamo Jahudi, adong na Kristen, adong ugamo Gorik dohot lan na asing. Masa ma nang angka ragam horong ni ugamo nang songon i di parbinotoan manang pangantusion.

            Ugamo Kristen ima ugamo na imbaru dope di huta Korint ala adong do andorang so ro dope haKristenon masuk tu huta Korint nunga marragam ugamo na adong disi, isarana ugamo Jahudi, ugamo Gorik nang songon i ugamo sian Persia dohot lan na asing. Somal do molo adong na imbaru pintor ragam do ro angka naeng mamboto na imbaru i, jala songon dia parturena i. Ragam do pangantusion dipangke laho mangantusi taringot ugamo Kristen, tarlumobi barita taringot haheheon ni Jesus Kristus, ima na gabe marhiras ni roha angka apostel laho marbarita na uli. Molo na so tutu do Jesus i hehe, marisuang do angka barita na uli na pinasahat angka apostel i. Saduse, ima sada horong ugamo Jahudi na so porsea tu hahehean ni angka naung mate (ida: Mateus 22:23-34; Markus 12: 18 – 28; Lukas 20: 27 – 39). Molo horong i, mansai maol do manjalo hasintongan taringot haheheon ni angka naung mate songon i nang haheheon ni Jesus Kristus. Songon i do nang horong Gnostik na so mamparhatutu haheheon pamatang. Diantusi horong gnostik do ianggo haheheon ni Jesus ima hahehehon tondi (kebangkitan secara spirit atau roh, yang mana kebangkitan itu tampak dari semangat para rasul dalam memberitakan ajaran Kristen ke berbagai bangsa). Torop ma halak Kristen na ganggu haporseaonna hinorhon ni pangantusion ni angka horong na so mamparhatutu haheheon pamatang ni Jesus Kristus i.

            Marhite surat na disurathon jala na ditongoshon si Paulus on ma mangalusi angka horong na so mamparhatutu haheheon ni pamatang ni Jesus Kritus, uju na di luat Efesus ma ibana di taon 55 Masehi. Di ay. 1 – 4m Haheheon pamatang ni Jesus Kristus i do na gabe dasor barita na uli (dasar Injil) na binaritahon ni si Paulus jala i do na gabe haluaon. Nunga patar be haluaon dohot panobusion na pinatupa ni Jahowa Debata di bagasan Jesus Kristus. Marhite hamamate dohot haheheonNa patar do haluaon dohot hangoluan nang songon i hapintoran tu ganup jolma. Jala i do na gabe asi ni roha (khesed) ni Jahowa tu ganup jolma nang tu sude na tinompaNa. Marhite hamamate ni Jesus Kristus na gabe Mesias songon naung disuriranghon di Padan Na Robi (bdk. Jesaya 53), jala ditanom ma Ibana sahat tu hehe muse saluhutna i nunga dipaboa hian di Padan Na Robi (bdk. Psalmen 16: 8 – 10) jala Jesus sandiri pe nunga dipaboa hian taringot hamamateNa nang songon i di haheheonNa sian hamatean i (bdk. Mat. 12: 40; Mark. 8: 31; 9: 31; Luk. 9: 22; 24: 7).

            Laos diuduti muse di ay. 5 – 9, na mandok tutu do haheheon ni Jesus ima haheheon ni pamatang ndada haheheon ni tondi songon na diantusi horong gnostik di luat i. Mansai tangkas na tutu ibana hehe di pamatangna. Dipatuduhon do dirina si Kefas (ima Simon Petrus), tu angka siseanna (tarlumboi si Tomas na manurdukhon jarijarina marnida bogas ni labang di pamatang ni Jesus), tu torop halak jala adong do deba sian na marnida i mangolu dope sahat tu panurat ni surat ni si Paulus on (ida Mat. 28; Mark. 16; Luk. 24; Joh. 20 – 21). Sahat ma tu na dipatudu Jesus hadirionNa dibagasan hamuliaonNa tu si Paulus andorang borhat ibana laho mamusa halak Kristen di luat na mardonokhon Damaskus (Ul. Apostel 9). Jala ido na gabe dibahen si Paulus angka bukti na tutu do haheheon ni Jesus ima haheheon ni pamatang ndada haheheon ni tondi.

            Di ay. 10 – 11, Mamparkorhon do haheheon ni Jesus i tu haimbaruon songon na masa tu si Paulus (andorang so dipataridahon Jesus hadirionNa tu si Paulus, margoar do si Paulus si Saulus, jala ibana ma sada sian horong Parise na mansai mansogohon taringot barita haheheon ni Jesus Kristus, jala na marsangkap laho mamusa halak Kristen. Ragam do na masa tu si Saulus dungkon diida ibana hadirion ni Jesus Kristus di bagasan hamuliaonNa sahat tu na marguru jala rap dohot si Annanias (ndada Annanias panggadis tano tu si Petrus) jala gabe diganti ma goarna sian Saulus gabe Paulus). Haimbaruon na masa ima haimbaruon dibagasan asi ni roha ni Jahowa marhite Jesus Kristus, jala dihataridaon ma i parange holong. Asi ni roha ni Jahowa na so marhaujungan i ma na gabe mangaramoti pardalanan ni si Paulus. Asi ni roha i do na mambahen ibana marhiras ni roha, barani jala parholong nang songon i marhasatiaon laho mambaritahon barita nauli na tutu do Jesus hehe sian hamatean, jala haheheonNa i ima hangoluan di hita. Tutu do Jesus i hangoluan jala haheheon, na so boi marhamonangan hamatean (thanatos) i maradophon Ibana, alai talu do hamatean i dibahen Jesus i. Molo pe molo pe mangadopi hamatean (apothensko) angka na porsea i, marudut do i tu haheheon na naeng dipapatar di ari haheheon na balga i. Songon Ibana naung hehe i, songon i ma hita on muse dipahehe di bagasan hamuliaonna. Buruk ma pamatang na sian tano on, taruli ma di pamatang na sian surgo. Pamatang i ma na gabe hahehonta tu hangoluan na so ra suda. I do na binaritahon angka apostel nang songon i si Paulus asa tung porsea sude jolma na parsidohot do sude jolma taruli di asi ni roha i. Naeng ma ditanda jolma i dosana jala disolsoli. Dung i, ro ma ibana tu Jesus Krsitus marhitehite pandidion na badia asa tung gabe ampuna ni Debata ngoluna marhite Jesus Kristus naung mate jala naung hehe, jala manaek tu banua ginjang.

 

Hahonaan ni Turpuk/ Refleksi Teologis

            Sahat tu tingki on, barita haheheon ni Jesus Kristus ima na gabe sihataan jala diteliti angka torop na bisuk hombar tu pangantusionna manang parbinotoanna be. Ragam angka penelitian sian angka arekeolog laho marnida na tutu do Jesus i hehe, jala  haheheonna haheheon ni pamatang manang haheheon ni tondi? Prof. Wismoady S. Wahono sahalak na malo mandok ianggo haheheon ni Jesus Kristus ima haheheon ni tondi (sarupa tu horong gnostik) ndada haheheon ni pamatang. Tabor, sahalak na bisuk pe mandok ndang na tutu hehe Jesus ala adong do sahat tu penelitianna i tanoman na di bagasna adong osuari (tempat penyimpanan tulang belulang) di udean Talpiot na margoar Jesus. Hape ndada holan Jesus na naung hehe i na margoar Jesus. Adong do 3 goar na margoar Jesus di osuari i, alai ndada adong sian i na gabe saringsaring ni Jesus Kristus.

            Nunga tung mansai tangkas taringot na tutu do Jesus hehe sian hamatean marhite angka na masa uju di ari haehehonNa i jala on ma na gabe mangalusi angka pandapot manang pangantusion na so mamparhatutu taringot haheheon ni Jesus ima haheheon pamatang ndada haheheon ni tondi. Tomas na manurdukhon tanganna tu bogas labang pamatang ni Jesus. Anggo tondi ndada marholiholi jala ndada mardaging songon na jinama si Tomas; Jesus na rap mangan dohot siseanna di Emaus manang di tao Galilea. Dipangan Jesus do dengke, molo tondi ndada boi manganlang dengke songon na binahen ni Jesus. Torop jolma marnida haheheon ni Jesus, tontu na niidana ndada gombaran, ndada tondi, ndada sorminan alai tontu pamatang ni Jesus naung hehe i.

            Haheheon pamatang ni Jesus marasing do sian haheheon ni angka naung hehe andorang so masa haheheon ni Jesus Kristus. Molo haheheon na masa andorang so masa dope haheheon ni Jesus ima mulak mate do muse pamatangnasida. Alai ianggo haheheon ni Jesus Kristus, ima hahehon ni pamatangna paboahon hangoluan jala hamonanganta. Haheheon ni Jesus Kristus mamboan haimbaruon ma i tu dirinta jala di ngolunta. haheheonNa i do hangoluanta, jala na so hahuaon hamatean be ngolunta. Molo pe ingkon mate hita, alai taruli do hita haheheonta ala naung mian hita rap dohot Jesus Kristus naung hehe i. Ido umbahen ndang tarsirang hita sian asi ni roha ni Jahowa Debatanta nang binahen hamatean pe. Ndang be sihabiaran hamatean, ai Kristus do hangoluanta jala hamatean ima sada hauntungon di hita. Hamatean do parhitean laho taruli di haheheon jala tu hangoluan na so ra suda. Antong haimbaruon na marhite haheheon ni Jesus ima haimbaruon di parange manang ulaonta.

            Itabaritahon ma naung hehe Jesus Kristus i, ima hamonanganta. Ringgas ma hita mambaritahon hamonanganta. Unang be ganggu taringot haheheon ni Jesus Kristus, tutu do Ibana hehe jala mansai tutu jala haheheonNa i ima haheheon pamatang ndada haheheon ni tondi. Songon hata ni Ende di BE. No 515: 1: “Ringgas ma ta paboa naung monang Kristus i, Rade do hasesaan ni angka dosa i. Di goar ni Tuhanta i do hamonangan i! Ringgas ma tapaboa naung monang Kristus i.” Amen.

           

           

Ginurithon: Pdt. Daniel Bonardo Pane, S.Th.

HKI Resort Khusus Sei Semayang (08126563572)

 

Bahan Jamita Paskah II, Psalmen/ Mazmur 136: 1 - 10

 

BAHAN JAMITA
PASKAH II
Senin, 05 April 2021
Psalmen 136: 1 – 10

MANDOK MAULIATE SIALA HALUAON NA SIAN DEBATA

Pdt. Daniel Bonardo Pane, S.Th.

Patujolo

            Horas! Tama do hita mandok mauliate tu adopan ni Debata Jahowa, di siala asi dohot holong ni rohaNa na sai tongtong mangaramoti ngolunta on di ragam angka na naung masa jala naung itabolus sian hatutubunta sahat tu tingki on. Ragam do naung angka masa di parngoluan on na sipata boi mambahen las rohanta, sonang, hansit, marsak, marungkil, tangis dohot lan angka na asing. Boi do i itabolus saluhutna i. Ingot ma hita molo pe boi dibolus i saluhutna ndang boi i malua sian asi dohot holong ni Jahowa, nang pe sipata jotjot do ganggu hita na tutu do Jahowa na mampargogoihon hita di na mamolus saluhutna. Nang songon i di ngolunta siganup ari jotjot do hita mandok mauliate di ngolunta on. Somalna do molo mandok mauliate tu sasahalak ala naung adong do na binahen ni sasahalak i tu ngolunta on, isarana mangurupi, mandongani, mangalehon dohot lan pamabahenan na asing. Molo mandok mauliate marlapatan do i na adong panghatindanghononta taringot na binahen ni jolma angka na denggan i tu hita. Mansai las do roha molo adong jolma mandok mauliate tu hita ala naung itaurupi, alai molo pe sai adong do na so mandok mauliate unang ma sumurut hita mambahen na denggan tu na so hea mandok mauliate i.

            Turpuk jamita di ulaon Paskah II on ima ende sian parPsalmen na manjou angka na manjaha endena on laho mandok mauliate tu adopan ni Jahowa, Debata. Aha do umbahen parpsalmen mansai ringkot manjou angka jolma na manjaha suratna on asa mandok mauliate tu adopan ni Jahowa, Debatanta? On ma na mansai ringkot naeng sigatonta di hatorangan ni turpuk jamitanta sadari on.

 

Hatorangan Ni Turpuk

            Turpuk jaminta di ulaon Paskah II on ima sada ende hamauliateon ni parpsalmen taringot tu huaso dohot hamuliaon ni Jahowa na so hatudosan. Huaso dohot hamuliaon ni Jahowa na mangatasi sude angka huaso manang hamuliaon ni angka debata dohot angka na sangap na adong di portibi on. Ndang pola tangkas dipabotohon taringot ise do panurat manang parende songon na di psalmen 136 on. Molo dijaha Psalmen 136 hirahira na sarupa tu Psalmen 118, ima ende hamauliateon di saluhut pambahenan ni Jahowa di ngolu ni parpsalmen, tarlumobi di pardalanan ni ngolu parpsalmen. Adong pandapot na bisuk mandok ianggo Psalmen 136 on ima ende ni parpsalmen na niendehon di parsombaon (nyanyian liturgi) ni bangso Israel di na masa habuangon Babel, na manaringoti sude angka pambahenan ni Jahowa maradophon halak Israel marhite marningot angka naung binahen ni Jahowa tu bangso Israel di tano Misir dohot tu si Parao (ay. 10 – 16 bdk. 2 Musa 11 – 14), nang songon i tu angka raja na gogo jala na sangap sian Basan dohot Amori talu jala dang margogo i maradophon Jahowa (ay. 18 – 21 bdk. 4 Musa 21, 32). Laos marhite ende psalmen on do adong panghirimon di ulaon haluaon ni Jahowa tu bangso i laho paluahon bangso Israel sian habuangon i, jala dipauli (dipulihkan) muse gabe sada bangso na bolon songon na ginomgomonan ni raja Daud. Dipillit do naposoNa songon parhiteanNa di ulaon haluaon na pinatupaNa i.

            Ido umbahen ingkon tama do bangso i mandok mauliate tu Jahowa, Debatanta i marnida angka ulaon haluaon na binahen ni Jahowa di bangso i di partingkian na salpu. Mandok mauliate tu Jahowa ima sada hataridaan panghatindanghon na marsitutu di angka pamabahenan ni Jahowa di parngoluanna (secara pribadi/ personal) nang songon i di sada punguan manang bangso (secara persekutuan, kelompok). Di bagasan hata mandok mauliate ingkon do marsitutu sian roha na hibul, ndada holan tabotabo di pamangan (lips service) alai ingkon do tarida sian parangena. Mandok mauliate tu Jahowa marudut do i tu parsihohotna hita laho mar-Debatahon Jahowa jala na tongtong manghirim di angka pambahenan ni Jahowa tu ngolunta sahat tu tingki panurat ni turpuk on sahat tu sadari on.

            Adong 3 hali disoarahon asa mandok mauliate (ay. 1 – 3) alai marasing be hata hasahatan mandok mauliate i nang pe sada do dohononna disi ima JAHOWA (YHWH/יהוה). Di ay. 1 dibahen do hasahatan hata mandok mauliate ima tu sada hadirion (personal, kepribadian) ni sada Debata sian angka debata, ima Jahowa. Mandok mauliate ma hamu tu Jahowa (ay. 1) agak marasing do molo sian terjemahan sian hata Heber na mandok di bagasan hata batak: “Puji ma....” Hata mamuji dohot mandok mauliate tontu marasing do lapatanna. Mamuji marlapatan manghatindanghon angka pamabahenan manang ulaon na mansai balga jala marhalongangan. Ulaon manang pambahenan i tontu manghorhon hasonangan, pos ni roha, dohot hiras ni roha di na manghilala angka ulaon manang pambahenan i. Molo di turpuk on ima ulaon manang angka na binahen ni Jahowa. Ganup dipapatar Jahowa, Debata ni Israel ima goarNa, disi ma adong haluaon, jala patar ma huasoNa. Jahowa, ima Ibana naung adong, jala Ibana na mambahen nasa na adong sian na so adong, jala na sai manontong adong. Jahowa, Na so tinompa manang aha na adong di portibi on, ndang ditompa ala ni hinaringkot ni ngolu (songon konsep pardebataon di partikian na robi ima partingkian ni Timur Dekat Kuno (Ancient Near East); ndada ditompa marhite angka pande manang ditompa ala ni pardalanan ni ngoluna (pengalaman hidup). Di Goar ni JAHOWA (YHWH) i tarida habadiaonna sian angka debata na asing na adong di portibi on. Habadiaon na nidokna dison ima hatandian manang parasinganna na mansai tangkas sian angka debata na asing manang sian angka na dipardebatahon jolma. hatandionNa i ima taringot dohot asi ni rohaNa na ro saleleng ni lelengNa. Asi ni roha (khesed) molo di hata Indonesia didok: kebaikan, kasih setia, belaskasihan. Asi ni roha (khesed) ni Jahowa ndada ala pangidoan ni jolma, manang angka pambahenan ni jolma songon na binahen ni angka bangso na so mardebatahon Jahowa na mangalehon pamelean (sesajen) laho mangido jala asa jumpang asi ni roha i. Alai asi ni roha tubu jala marharoroan do i sian Jahowa, Debata sandiri (hak preogatif/ hak personal) ni Jahowa sandiri. Jahowa do na patupahon jala mangalehon asi ni roha tu sude jolma dohot tu sude na tinompa, ndada holan bangso Israel. Marhite asi ni roha i do adong panobusion, adong haluaon, adong hapintoran.

            Mandok mauliate tu Debata/ puji hamu ma Debata mangatasi angka debata (ay. 2). Di ayat 2 ima mandok mauliate manang mamuji Jahowa, ima Debata. Ndada holan personal be dipapatar alai ise do Jahowa, ima Debata. Ganup bangso tontu adong do agama jala dang boi sirang i sian pardebataon. Molo sian pangantusion na masa uju di Timur Dekat Kuno molo marporang sada bangso maralohon sada bangso, marlapatan do i na dohot do debata ni bangso i marporang tu debata bangso alona i. Molo talu do bangso na sada marlapatan na talu ma debatana. Molo dipangke do pangantusion i tu na masa di ngolu bangso Israel maradophon Babel marlapatan ma i, Debata ni Israel ima Jahowa talu maralohon Marduk, debata ni Babel. Puji ma Debata na martudutudu tu Jahowa, Debata ni Israel, hadirionNa na so boi diambati marhite rupa (patung), bagas/ inganan (kuil/ bait suci), pangantusion, hasomalan, manang partingkian. Ndada ala na talu Jahowa di na talu bangso Israel tu Babel, alai dipangke Jahowa do Babel dalan laho mangalehon parsiajaran na mansai arga tu bangso Israel (bdk. Yeremia 22, 27) ise na manghaposi gogo ni portibi on, dang olo mulak tu Jahowa ingkon do mangadopi songon na niadopan ni Israel. Nang pe di pardalanan ni tingki, Nebukadnesar, raja Babel i gabe ginjang rohana jala mampatudoshon dirina songon sada debata na ingkon sombaon (bdk. Daniel 3). Sian Jeremia 22 dohot 27 tangkas do botoonta talu pe harajaon Juda (harajaon Epraim manang Israel Utara do jumolo talu) maralohon harajaon Babel, ndada na gabe Jahowa, Debata na talu maralohon Marduk ima debata Babel. Jahowa sandiri do pasahathon Juda (Israel saluhutna) ala ni hadosaon ni bangso i gabe digomgomi Babel.    Nang pe masa sisongon i tung na so boi buni asi ni roha ni Jahowa maradophon bangso Israel, ima bangso na niasianNa. Ibana sandiri do muse na laho paluahon bangso i, jala paulihon manang padengganhon (memulihkan). Ndang margogo Marduk laho mangambati sangkap haluaon na pinatupa ni Jahowa, ndang margogo mataniari, bulan, nang angka na dipardebatahon angka bangso manang harajaon laho mangambati sangkap dohot ulaon haluaon na pinatupa ni Jahowa. Jala ndada ala ni dosa umbahen sundat asi dohot holong ni roha i (bdk. BE. 174: 3). Ai ro di salelengleleng na do asi ni rohaNa.

            Mandok mauliate manang puji ma TUHAN ni angka tuan (ay. 3). Hata TUHAN ( hata Heber ‘adoney sian hata ‘adon). Hata ‘adon, ima hata na dinihatahon tu sahalak na sangap, na marmulia. Somalna do di angka raja, na mora, jala na sangap. TUHAN na nidok sipujion manang hasahatan ni mandok mauliate dison ima Jahowa, Debata ni Israel i. hasangaponNa dohot hamuliaonNa manghuphupi sandok tano on, jala di huasoNa i do hasangaponNa dohot hamuliaonNa. Angka na sangap di tano on, jala jolma na dipasangap di tano on martingki do saluhutna, jala mate do nasida molo tung jumpang ajalnasida. Molo mate do na jolma manang halak sangap i, mago ma hasangapon i di dirina, harajaon i pe ndang lohot di dirina be. Martingki be do hasangapon ni angka jolma di tano on, jala martingki be harajaonna. Molo pe nuaeng gogo harajaonna jala sangap, alai di sada tingki mago do i sian dirina. Jahowa, Debatanta na ingkon sombaonta manongtong do hasangaponNa jala na so marhaujungan. Nang pe laho salpu langit dohot tano on, alai ianggo hasangapon dohot harajaon ni Jahowa tung na so jadi salpu manang marujung. Marlapatan asi ni rohaNa i pe manongtong do i.

            Di ayat 4 – 6 dipaboa do ise do Ibana na gabe hasahatan ni hata mauliate manang hasahatan ni pujian i. Ima Jahowa. Ibana do na manompa langit dohot tano on sian na so adong gabe adong (creatio ex nihilo) na manjadihon angka halonganan marhite angka na masa di pardalanan ni bangso Israel nang marhite panompaonna na gok halongangan i. Harajaon dohot hasangaponNa manghuphupi sandok tano on. tung na so adong do debata manang na dipardebatahon jolma na boi dipatudos tu Jahowa Debata nang di huaso dohot di hasangaponNa. Marhite angka saluhutna tung aha be dalanna gabe mandele jolma na manghaposi ibana, alai jumpa ma las ni roha, jumpa ma parolopolopon, jumpa ma togu ni roha nang songon i pos ni roha nang pe ingkon masa angka hamaolon di ngoluna. Marhite asi ni rohana do masa hadengganan (pemulihan), panobusion, dohot hapintoran tu bangso Israel di na masa habuangan i, jala jumpang ma haluaon di bangso i songon na binahen ni Jahowa di partingkian angka ompunasida dung haruar sian tano Misir.

 

Hahonaan ni Turpuk/ Refleksi Teologis

            Horas paskah ma hita saluhutna. Di Rom 6: 23 didok: “Ai upa tinuhor ni dosa do hamatean (thanatos: hamatean na so adong masa haheheon/ masa patungoripon dohot na lan angguangguk bolon, biasbias). Ganup jolma berdosa jala ndang adong na na boi dapot hapintoran di bagasanna. Ganup jolma ingkon do manaon upa na tinuhor ni dosana. Dosa ima ulaon na mangalo manang maralo dompak Jahowa, jala tung na so dapot haluaon ima hangoluan saleleng ni lelengna ganup na mangulahon dosa. Ganup jolma na mardosa ingkon do marupahon hamatean sisaleleng ni lelengna. Ndang adong na boi dibahen jolma laho paluahon dirina sian upa na tinuhor ni dosa i, ndang adong na boi dibahen jolma laho mamintori dirina. Nang pe godang arta na niampuna jolma i, alai ndang boi manobus ibana sian hamatean sisaleleng ni lelengna.

            Mandok mauliate dohot itapuji ma JAHOWA, Debata ni nasa debata; RAJA ni saluhut harajaon tung na so tartabunihon do asi dohot holong ni rohaNa i. Dilehon do Anak-Na na sasadai (Joh. 3: 16) na mate di hau pinarsilang gabe tobus ganup dosa ni angka jolma (Mat. 20: 28; Titus 2: 14). Alai ndada tu hamatean hapateanna, hehe do Anak-Na na sasada i, ima Jesus Kristus sian hamatean i na papatarhon tu hita nang hita pe dibagasan goar ni Tuhan Jesus dohot do hita dipahehe songon Ibana (Jesus Kristus) naung hehe i (1 Kor. 6: 14). Marhite hamamate dohot haheheon ni Tuhan Jesus Kristus hapapatar ni huaso, hasangapon, hamuliaon dohot asi ni roha ni Jahowa tu ganup jolma na ro disaleleng ni lelengna. Tung holan asi ni roha ni Jahowa sambing ma di bagasan Jesus Kristus gabe dipintori hita sian dosa manang ditobus sian hamatean sisalelengnilelengna. Ndang hahuahon ni hamatean na jorbut i pe hita ala nung parsidohot hita dipanobusionNa i, jala parsidohot ma di haheheon ni angka na porsea i. Haposan do hata on.

            I do umbahen ingkon tama do hita mandok mauliate jala mamuji JAHOWA, Debatanta jala Amanta di bagasan Jesus Krsitus ala sude angka na binahenNa di partingkian na robi sahat tu tingki on. mandok mauliate manang mamuji Jahowa ndada holan tabotabo di pamangan, alai marudut do i tu parange hasatiaon, panghatindanghon na tontu jala disi ma adong panghirimon dohot pos ni roha di ngolunta on taringot tu ngolu na so ra suda i. Hasatiaonta i do na papatarhon tanda hamauliateonta dohot pamujionta tu Ibana, hasatiaon i tarida ma sian parsombaonta (peribadahan) jala marudut tu parulaont songon halaka naung taruli di haimbaruon dohot haluaon sian parhatobanon ni dosa. Songon hata ni ende di BE. 183: 1: “Na jumpang au na asi roha, di au naung mago i hian, Tuhan Jesus parasi roha, di au na lilu na hinan, Nuaeng hutanda Tuhanki, parasi roha bolon i, parasi roha bolon i.” Laos didok muse di BE. 183: 3: “On pe holan asi ni roha, sipangasahononhon i Sipujionku do Jahowa, dung ro na pamanathon i, Unduk huhut las rohangki, mamuji asiroha i, mamuji asiroha i.” SELAMAT PASKAH.