DANIEL PANE

SELAMAT DATANG DAN MENIKMATI YANG TELAH DISAJIKAN

Senin, 05 April 2021

Bahan Jamita Paskah II, Psalmen/ Mazmur 136: 1 - 10

 

BAHAN JAMITA
PASKAH II
Senin, 05 April 2021
Psalmen 136: 1 – 10

MANDOK MAULIATE SIALA HALUAON NA SIAN DEBATA

Pdt. Daniel Bonardo Pane, S.Th.

Patujolo

            Horas! Tama do hita mandok mauliate tu adopan ni Debata Jahowa, di siala asi dohot holong ni rohaNa na sai tongtong mangaramoti ngolunta on di ragam angka na naung masa jala naung itabolus sian hatutubunta sahat tu tingki on. Ragam do naung angka masa di parngoluan on na sipata boi mambahen las rohanta, sonang, hansit, marsak, marungkil, tangis dohot lan angka na asing. Boi do i itabolus saluhutna i. Ingot ma hita molo pe boi dibolus i saluhutna ndang boi i malua sian asi dohot holong ni Jahowa, nang pe sipata jotjot do ganggu hita na tutu do Jahowa na mampargogoihon hita di na mamolus saluhutna. Nang songon i di ngolunta siganup ari jotjot do hita mandok mauliate di ngolunta on. Somalna do molo mandok mauliate tu sasahalak ala naung adong do na binahen ni sasahalak i tu ngolunta on, isarana mangurupi, mandongani, mangalehon dohot lan pamabahenan na asing. Molo mandok mauliate marlapatan do i na adong panghatindanghononta taringot na binahen ni jolma angka na denggan i tu hita. Mansai las do roha molo adong jolma mandok mauliate tu hita ala naung itaurupi, alai molo pe sai adong do na so mandok mauliate unang ma sumurut hita mambahen na denggan tu na so hea mandok mauliate i.

            Turpuk jamita di ulaon Paskah II on ima ende sian parPsalmen na manjou angka na manjaha endena on laho mandok mauliate tu adopan ni Jahowa, Debata. Aha do umbahen parpsalmen mansai ringkot manjou angka jolma na manjaha suratna on asa mandok mauliate tu adopan ni Jahowa, Debatanta? On ma na mansai ringkot naeng sigatonta di hatorangan ni turpuk jamitanta sadari on.

 

Hatorangan Ni Turpuk

            Turpuk jaminta di ulaon Paskah II on ima sada ende hamauliateon ni parpsalmen taringot tu huaso dohot hamuliaon ni Jahowa na so hatudosan. Huaso dohot hamuliaon ni Jahowa na mangatasi sude angka huaso manang hamuliaon ni angka debata dohot angka na sangap na adong di portibi on. Ndang pola tangkas dipabotohon taringot ise do panurat manang parende songon na di psalmen 136 on. Molo dijaha Psalmen 136 hirahira na sarupa tu Psalmen 118, ima ende hamauliateon di saluhut pambahenan ni Jahowa di ngolu ni parpsalmen, tarlumobi di pardalanan ni ngolu parpsalmen. Adong pandapot na bisuk mandok ianggo Psalmen 136 on ima ende ni parpsalmen na niendehon di parsombaon (nyanyian liturgi) ni bangso Israel di na masa habuangon Babel, na manaringoti sude angka pambahenan ni Jahowa maradophon halak Israel marhite marningot angka naung binahen ni Jahowa tu bangso Israel di tano Misir dohot tu si Parao (ay. 10 – 16 bdk. 2 Musa 11 – 14), nang songon i tu angka raja na gogo jala na sangap sian Basan dohot Amori talu jala dang margogo i maradophon Jahowa (ay. 18 – 21 bdk. 4 Musa 21, 32). Laos marhite ende psalmen on do adong panghirimon di ulaon haluaon ni Jahowa tu bangso i laho paluahon bangso Israel sian habuangon i, jala dipauli (dipulihkan) muse gabe sada bangso na bolon songon na ginomgomonan ni raja Daud. Dipillit do naposoNa songon parhiteanNa di ulaon haluaon na pinatupaNa i.

            Ido umbahen ingkon tama do bangso i mandok mauliate tu Jahowa, Debatanta i marnida angka ulaon haluaon na binahen ni Jahowa di bangso i di partingkian na salpu. Mandok mauliate tu Jahowa ima sada hataridaan panghatindanghon na marsitutu di angka pamabahenan ni Jahowa di parngoluanna (secara pribadi/ personal) nang songon i di sada punguan manang bangso (secara persekutuan, kelompok). Di bagasan hata mandok mauliate ingkon do marsitutu sian roha na hibul, ndada holan tabotabo di pamangan (lips service) alai ingkon do tarida sian parangena. Mandok mauliate tu Jahowa marudut do i tu parsihohotna hita laho mar-Debatahon Jahowa jala na tongtong manghirim di angka pambahenan ni Jahowa tu ngolunta sahat tu tingki panurat ni turpuk on sahat tu sadari on.

            Adong 3 hali disoarahon asa mandok mauliate (ay. 1 – 3) alai marasing be hata hasahatan mandok mauliate i nang pe sada do dohononna disi ima JAHOWA (YHWH/יהוה). Di ay. 1 dibahen do hasahatan hata mandok mauliate ima tu sada hadirion (personal, kepribadian) ni sada Debata sian angka debata, ima Jahowa. Mandok mauliate ma hamu tu Jahowa (ay. 1) agak marasing do molo sian terjemahan sian hata Heber na mandok di bagasan hata batak: “Puji ma....” Hata mamuji dohot mandok mauliate tontu marasing do lapatanna. Mamuji marlapatan manghatindanghon angka pamabahenan manang ulaon na mansai balga jala marhalongangan. Ulaon manang pambahenan i tontu manghorhon hasonangan, pos ni roha, dohot hiras ni roha di na manghilala angka ulaon manang pambahenan i. Molo di turpuk on ima ulaon manang angka na binahen ni Jahowa. Ganup dipapatar Jahowa, Debata ni Israel ima goarNa, disi ma adong haluaon, jala patar ma huasoNa. Jahowa, ima Ibana naung adong, jala Ibana na mambahen nasa na adong sian na so adong, jala na sai manontong adong. Jahowa, Na so tinompa manang aha na adong di portibi on, ndang ditompa ala ni hinaringkot ni ngolu (songon konsep pardebataon di partikian na robi ima partingkian ni Timur Dekat Kuno (Ancient Near East); ndada ditompa marhite angka pande manang ditompa ala ni pardalanan ni ngoluna (pengalaman hidup). Di Goar ni JAHOWA (YHWH) i tarida habadiaonna sian angka debata na asing na adong di portibi on. Habadiaon na nidokna dison ima hatandian manang parasinganna na mansai tangkas sian angka debata na asing manang sian angka na dipardebatahon jolma. hatandionNa i ima taringot dohot asi ni rohaNa na ro saleleng ni lelengNa. Asi ni roha (khesed) molo di hata Indonesia didok: kebaikan, kasih setia, belaskasihan. Asi ni roha (khesed) ni Jahowa ndada ala pangidoan ni jolma, manang angka pambahenan ni jolma songon na binahen ni angka bangso na so mardebatahon Jahowa na mangalehon pamelean (sesajen) laho mangido jala asa jumpang asi ni roha i. Alai asi ni roha tubu jala marharoroan do i sian Jahowa, Debata sandiri (hak preogatif/ hak personal) ni Jahowa sandiri. Jahowa do na patupahon jala mangalehon asi ni roha tu sude jolma dohot tu sude na tinompa, ndada holan bangso Israel. Marhite asi ni roha i do adong panobusion, adong haluaon, adong hapintoran.

            Mandok mauliate tu Debata/ puji hamu ma Debata mangatasi angka debata (ay. 2). Di ayat 2 ima mandok mauliate manang mamuji Jahowa, ima Debata. Ndada holan personal be dipapatar alai ise do Jahowa, ima Debata. Ganup bangso tontu adong do agama jala dang boi sirang i sian pardebataon. Molo sian pangantusion na masa uju di Timur Dekat Kuno molo marporang sada bangso maralohon sada bangso, marlapatan do i na dohot do debata ni bangso i marporang tu debata bangso alona i. Molo talu do bangso na sada marlapatan na talu ma debatana. Molo dipangke do pangantusion i tu na masa di ngolu bangso Israel maradophon Babel marlapatan ma i, Debata ni Israel ima Jahowa talu maralohon Marduk, debata ni Babel. Puji ma Debata na martudutudu tu Jahowa, Debata ni Israel, hadirionNa na so boi diambati marhite rupa (patung), bagas/ inganan (kuil/ bait suci), pangantusion, hasomalan, manang partingkian. Ndada ala na talu Jahowa di na talu bangso Israel tu Babel, alai dipangke Jahowa do Babel dalan laho mangalehon parsiajaran na mansai arga tu bangso Israel (bdk. Yeremia 22, 27) ise na manghaposi gogo ni portibi on, dang olo mulak tu Jahowa ingkon do mangadopi songon na niadopan ni Israel. Nang pe di pardalanan ni tingki, Nebukadnesar, raja Babel i gabe ginjang rohana jala mampatudoshon dirina songon sada debata na ingkon sombaon (bdk. Daniel 3). Sian Jeremia 22 dohot 27 tangkas do botoonta talu pe harajaon Juda (harajaon Epraim manang Israel Utara do jumolo talu) maralohon harajaon Babel, ndada na gabe Jahowa, Debata na talu maralohon Marduk ima debata Babel. Jahowa sandiri do pasahathon Juda (Israel saluhutna) ala ni hadosaon ni bangso i gabe digomgomi Babel.    Nang pe masa sisongon i tung na so boi buni asi ni roha ni Jahowa maradophon bangso Israel, ima bangso na niasianNa. Ibana sandiri do muse na laho paluahon bangso i, jala paulihon manang padengganhon (memulihkan). Ndang margogo Marduk laho mangambati sangkap haluaon na pinatupa ni Jahowa, ndang margogo mataniari, bulan, nang angka na dipardebatahon angka bangso manang harajaon laho mangambati sangkap dohot ulaon haluaon na pinatupa ni Jahowa. Jala ndada ala ni dosa umbahen sundat asi dohot holong ni roha i (bdk. BE. 174: 3). Ai ro di salelengleleng na do asi ni rohaNa.

            Mandok mauliate manang puji ma TUHAN ni angka tuan (ay. 3). Hata TUHAN ( hata Heber ‘adoney sian hata ‘adon). Hata ‘adon, ima hata na dinihatahon tu sahalak na sangap, na marmulia. Somalna do di angka raja, na mora, jala na sangap. TUHAN na nidok sipujion manang hasahatan ni mandok mauliate dison ima Jahowa, Debata ni Israel i. hasangaponNa dohot hamuliaonNa manghuphupi sandok tano on, jala di huasoNa i do hasangaponNa dohot hamuliaonNa. Angka na sangap di tano on, jala jolma na dipasangap di tano on martingki do saluhutna, jala mate do nasida molo tung jumpang ajalnasida. Molo mate do na jolma manang halak sangap i, mago ma hasangapon i di dirina, harajaon i pe ndang lohot di dirina be. Martingki be do hasangapon ni angka jolma di tano on, jala martingki be harajaonna. Molo pe nuaeng gogo harajaonna jala sangap, alai di sada tingki mago do i sian dirina. Jahowa, Debatanta na ingkon sombaonta manongtong do hasangaponNa jala na so marhaujungan. Nang pe laho salpu langit dohot tano on, alai ianggo hasangapon dohot harajaon ni Jahowa tung na so jadi salpu manang marujung. Marlapatan asi ni rohaNa i pe manongtong do i.

            Di ayat 4 – 6 dipaboa do ise do Ibana na gabe hasahatan ni hata mauliate manang hasahatan ni pujian i. Ima Jahowa. Ibana do na manompa langit dohot tano on sian na so adong gabe adong (creatio ex nihilo) na manjadihon angka halonganan marhite angka na masa di pardalanan ni bangso Israel nang marhite panompaonna na gok halongangan i. Harajaon dohot hasangaponNa manghuphupi sandok tano on. tung na so adong do debata manang na dipardebatahon jolma na boi dipatudos tu Jahowa Debata nang di huaso dohot di hasangaponNa. Marhite angka saluhutna tung aha be dalanna gabe mandele jolma na manghaposi ibana, alai jumpa ma las ni roha, jumpa ma parolopolopon, jumpa ma togu ni roha nang songon i pos ni roha nang pe ingkon masa angka hamaolon di ngoluna. Marhite asi ni rohana do masa hadengganan (pemulihan), panobusion, dohot hapintoran tu bangso Israel di na masa habuangan i, jala jumpang ma haluaon di bangso i songon na binahen ni Jahowa di partingkian angka ompunasida dung haruar sian tano Misir.

 

Hahonaan ni Turpuk/ Refleksi Teologis

            Horas paskah ma hita saluhutna. Di Rom 6: 23 didok: “Ai upa tinuhor ni dosa do hamatean (thanatos: hamatean na so adong masa haheheon/ masa patungoripon dohot na lan angguangguk bolon, biasbias). Ganup jolma berdosa jala ndang adong na na boi dapot hapintoran di bagasanna. Ganup jolma ingkon do manaon upa na tinuhor ni dosana. Dosa ima ulaon na mangalo manang maralo dompak Jahowa, jala tung na so dapot haluaon ima hangoluan saleleng ni lelengna ganup na mangulahon dosa. Ganup jolma na mardosa ingkon do marupahon hamatean sisaleleng ni lelengna. Ndang adong na boi dibahen jolma laho paluahon dirina sian upa na tinuhor ni dosa i, ndang adong na boi dibahen jolma laho mamintori dirina. Nang pe godang arta na niampuna jolma i, alai ndang boi manobus ibana sian hamatean sisaleleng ni lelengna.

            Mandok mauliate dohot itapuji ma JAHOWA, Debata ni nasa debata; RAJA ni saluhut harajaon tung na so tartabunihon do asi dohot holong ni rohaNa i. Dilehon do Anak-Na na sasadai (Joh. 3: 16) na mate di hau pinarsilang gabe tobus ganup dosa ni angka jolma (Mat. 20: 28; Titus 2: 14). Alai ndada tu hamatean hapateanna, hehe do Anak-Na na sasada i, ima Jesus Kristus sian hamatean i na papatarhon tu hita nang hita pe dibagasan goar ni Tuhan Jesus dohot do hita dipahehe songon Ibana (Jesus Kristus) naung hehe i (1 Kor. 6: 14). Marhite hamamate dohot haheheon ni Tuhan Jesus Kristus hapapatar ni huaso, hasangapon, hamuliaon dohot asi ni roha ni Jahowa tu ganup jolma na ro disaleleng ni lelengna. Tung holan asi ni roha ni Jahowa sambing ma di bagasan Jesus Kristus gabe dipintori hita sian dosa manang ditobus sian hamatean sisalelengnilelengna. Ndang hahuahon ni hamatean na jorbut i pe hita ala nung parsidohot hita dipanobusionNa i, jala parsidohot ma di haheheon ni angka na porsea i. Haposan do hata on.

            I do umbahen ingkon tama do hita mandok mauliate jala mamuji JAHOWA, Debatanta jala Amanta di bagasan Jesus Krsitus ala sude angka na binahenNa di partingkian na robi sahat tu tingki on. mandok mauliate manang mamuji Jahowa ndada holan tabotabo di pamangan, alai marudut do i tu parange hasatiaon, panghatindanghon na tontu jala disi ma adong panghirimon dohot pos ni roha di ngolunta on taringot tu ngolu na so ra suda i. Hasatiaonta i do na papatarhon tanda hamauliateonta dohot pamujionta tu Ibana, hasatiaon i tarida ma sian parsombaonta (peribadahan) jala marudut tu parulaont songon halaka naung taruli di haimbaruon dohot haluaon sian parhatobanon ni dosa. Songon hata ni ende di BE. 183: 1: “Na jumpang au na asi roha, di au naung mago i hian, Tuhan Jesus parasi roha, di au na lilu na hinan, Nuaeng hutanda Tuhanki, parasi roha bolon i, parasi roha bolon i.” Laos didok muse di BE. 183: 3: “On pe holan asi ni roha, sipangasahononhon i Sipujionku do Jahowa, dung ro na pamanathon i, Unduk huhut las rohangki, mamuji asiroha i, mamuji asiroha i.” SELAMAT PASKAH.


Tidak ada komentar:

Posting Komentar