DANIEL PANE

SELAMAT DATANG DAN MENIKMATI YANG TELAH DISAJIKAN

Senin, 11 Juni 2018

Jamita Minggu IV Dung Trinitatis, 24 Juni 2018: Psalmen/ Mazmur 104: 19 - 30



BAHAN JAMITA EVA NGELIUM
MINGGU IV DUNG TRINITATIS
MINGGU, 24 Juni 2018
Nas: Psalmen 104: 19 – 30

PUJI MA JAHOWA ALE TONDINGKU,
 ALA IBANA DO DEBATA NA SO HATUDOSAN HUASO JALA HAMULIAONNA

Oleh: Pdt. Daniel Bonardo Pane, S.Th.

Patujolo
            Hata pamujion jotjot do i marsaringar di ganup parmingguon jala parsombaonta tu Jahowa, Debatanta nang pe sipata sai itaendehon pamujionta alai ndang sahat hita na tontu laho mamuji Ibana. Godang do jolma manghatahon pamujion tu Jahowa holan tabotabo na mandok di pamangan (lips service) ala ndang adong panghangoluhononna jala panghorhononna di ngoluna sandiri. Mamuji Jahowa do pamanganna alai rohana ndang didapot pos ni roha laho manghaposi Jahowa. Ingkon tangkas do boasa ma itapuji Jahowa, Debatanta i jala aha do lapatan ni pamujionta na sai itadokhon i? Asa lam tangkas hita mangantusi di sungkunsungkun i, masuk ma hita tu hatorangan ni turpuk.

Hatorangan ni Turpuk
            Psalmen 104 on ima sada ende pamujion ni angka malim ni Israel na dipangke jala na niendehon uju masa habuangon Babel. Tutu do tahe nunga sega be bagas joro na di dolok Sion. Bagas joro songon sada hataridaan ni huaso ni na nisomba i ndang jongjong be alai nunga malengse. Hasesega ni Bagas Joro ni sada bangso na talu  ima hataridaan na so margogo do debata ni bangso i na talu i jala ndang adong be hataridaan ni bangso i gabe sada bangso. Ndang adong be panghirimon ni bangso i asa boi muse mulak bangso i gabe sada bangso songon andorang so masa dope habuangon. Ido hasomalan ni pangantusion ni bangso uju i. Songon i tu bangso Israel naung talu maralohon bangso Babel, jala nunga sega be huta Jerusalem dohot Bagas Joro di dolok Sion. Hasesega huta Jerusalem dohot Bagas Joro ima hataridaan na so adong be panghirimon ni bangso i mulak songon Israel uju Daud gabe Raja Israel. Jala molo dipaihutihut hasomalan ni pangantusion na masa uju i, marlapatan do i ianggo Jahowa, Debata ni Israel pe talu maralohon Marduk, debata ni Babel.
            Alai marhite Psalmen 104 on, ima gabe paponggolhon pangantusion sisongon i. Na so jadi gabe talu Jahowa, Debatanta maralohon Marduk, debata ni Babel. Marhite Psalmen 104 on tangkas do hamuliaon dohot huaso ni Jahowa na manjadihon saluhut angka na tinompa marhite huaso dohot hamuliaonNa. Huaso dohot hamuliaon ni Jahowa na dipaboa di Psalmen 104 ima sada huaso dohot hamuliaon na so adong hatudosonna nang di saluhut inganan, di saluhut tingki, dohot di saluhut angka na masa di portibi on. Ibana do na manompa angka langit parlangitan, jala saluhutna unduk do di sude parenta ni Jahowa. Guru tu Jahowa do angka na adong di hasiangan on. Bulan, mataniari, angka bintang dohot sude parlangitan (angka na disomba bangso sileban, isarana Mesir Babel) ima angka na tinompa Jahowa sandiri marhite hataNa na gok huaso dohot hamuliaon (Psalmen 104: 1 – 19). Di ay. 20 – 23 turpuk jamimta on dipatorang do guru tu Jahowa do sude angka partingkian na masa di hasiangan on. Ndada holan na manompa Jahowa, alai diuduti do tu manarihon angka na ringkot tu hangoluan na tinompaNa i. Na so jadi gabe hurangan manang rapar angka na tinompaNa i, ai disarihon do saluhut di hangoluanta on.
            Marhite angka sude angka na adong di hasiangan on, tung ise ma debata na boi dipatudos tu huaso dohot hamuliaonNa i? Nang angka aek dohot laut dohot sude angka binatang na balga dohot sude gulokgulok ndang adong na so dipaturehon Jahowa Debata i. Sude angka na tinompa i mangaranap tu Ibana songon tanda mangido asi ni roha dohot panarihon ni Jahowa di ngolu na tinompa i. Jala marlobilobi do panarihonon ni Jahowa di ngolu angka na tinompa i, ndang adong be sasintongna ngolu ni jolma i gabe ngolu na marhahurangan ala disarihon do marlobilobi hinaringkot di ngolunta be (ay. 24 – 28). Alai ro ma sibolis asa mangalo jolma di aturan dohot di hata ni Jahowa, ndang adong be haundukhon ni roha ni jolma i maradophon Jahowa na manompa ibana. Dung mardosa jolma i, sai hurangan ma torus jolma i, hurangan di hasangapon, sai hurangan di posisi, hurangan di arta dohot hurangann di sipanganon dohot di parabiton, ala nunga mapitung be mata ni jolma i di pasupasu dohot di panarihonon ni Jahowa di ngoluna.
            Nunga lupa be jolma i ise do dirina jala ise do Jahowa di diri ni jolma i? Mandao ma roha ni jolma i sian na manompa ibana. Sai dirimpu jolma i do molo didapotna angka haulion ni portibi on gabe dos ibana dohot Jahowa jala sai dibahen do angka na diportibi on gabe ganaganaanna jala dipardebatahon asa dapot angka na di roha ni jolma i, mandapot angka haulion ni portibi on. Hape molo ditabunihon Jahowa do bohiNa, holsoan ma hita (ay. 29). Hata manabuhin dison ima martudutudu tu rimas ni Jahowa tu angka na tinompaNa i. Pangarimason ni Jahowa ima hamagoan tu jolma na so adong be pardengganonna tu Jahowa, jala hasesega tu diri ni jolma sisongon i. Jahowa, ima silehon tondi hangoluan tu jolma i asa mangolu jolma i. Jala molo jumpang tingkina monding ma jolma i jala mulak tu orbuk ma jolma i, ima sian parpambutonna hian (Pat. 1 Musa 2: 7; 3: 19). Ay. 29 turpuk jamita on ima patandahon diri ni jolma i ise do sasintongna jolma i diadopan ni Jahowa. Holan orbuk do hape, na so marlapatan jala satongkin do hataridaanna. Molo ro alogo i pintor habang do orbuk i jala laos mago.
            Alai parasiroha do Jahowa lambat tarrimas jala gok asi ni roha do itadapot sian Ibana. Marhite holong ni rohaNa i dipaimbaru do rupa ni tano on, ima mulak gabe na masa songon panompaon na parjolo i (ay. 30). Ndang na gabe mulak hita uju panompaon na parjolo i. Alai marhite ay. 30 on gabe mulak ma parsaoranta na denggan i tu Jahowa. Laos on ma na gabe panghirimon di angka malim Israel tarlumobi bangso Israel taringot huaso ni Jahowa na laho patupahon haluaon di bangso i jala mulak ma nasida sian tano pambuangannasida i. Jala marhite hamumulaknasida i, gabe dipauli ma muse angka pasipasi ni hasesega ni huta Jerusalem dohot Bagas Joro ni Debata ima di dolok Sion.             Molo jumpang tingki sisongon i, humuntal ma angka bangso na sai mandok naung monang debatana maralohon Jahowa Debata ni Israel i. Ndang adong na manahan jongjong disi. Jala ganup na sai manghirim di haimbaruon na pinatupa ni Jahowa ingkon do marolopolop jala gok ende partondion pamujion tu Jahowa ma jumpang disi.

Hahonaan ni Turpuk
Ai ndang adong na boi dipatudos tu huaso dohot hamuliaon ni Jahowa. Angka bintang, mataniari, bulan, dohot angka na adong di parlangitan angka aek, laut nang angka binatang na jotjot disomba angka bangso sileban ala dirimpu gabe hangoluan ni bangso sileban i, ima parbue panompaon ni Jahowa. Jahowa do na manompa saluhutna i. Guru tu Jahowa do saluhutna i jala hombar tu naung niaturhon ni Jahowa do angka i mangula hombar tu ulaonna be.
            Boha do hita manghirim angka haimbaruon na naung jala na naeng dipatupa Jahowa di ngolunta? Tung aha ma na boi idaonta manang itadapot molo gabe holang do hita sian Jahowa Debata hinorhon ni hisaphisap ni pardagingon dohot hisaphisap ni portibi on? Nda tung itadapot hasonanga, molo pe hasonangan piga leleng ma boi itahilalahon i? Porang, parbadaan, parsalisian jala pandelean ma jumpang di jolma sisongon i. Sai marguru jala manungkun  tu angka gogo ni portibi on boha ma asa dapot songon hisaphisap ni daging dohot portibi on, jala jumpang ma ujungna, ndang adong dapot hinatabo parngoluan, mulak ma daging on gabe orbuk na so marlapatan, jala na so adong be hataridaanna.             Marhite haimbaruon na pinatupa ni Jahowa manjou hita asa unang be holang hita sian Jahowa Debata. Ditongos Jahowa do AnakNa Jesus Kristus pola mate tarsilang asa boi muse jumpang pardomuanta, parsaoranta na mansai denggan i rap dohot Jahowa. Nda tung portibi on na boi padomuhon hita tu Jahowa. Alai holan inisiatif ni Jahowa sandiri do na padamehon diriNa tu hita angka na tinompaNa i.
            Antong unang be hita olo diela jala dijujui laho manggohi hisaphisap ni daging on sahat tu marguru tu gogo ni portibi on. Mulak ma hita tu Jahowa ai nunga dipaimbaru be parsaoranta dohot Ibana, asa marlapatan ngolunta on. Molo nunga jumpang sisongon i, marolopolop ma hita mangendehon jala mansoarahon ende dohot soara pujipujian tu Jahowa. Ndang be holan tabotabo ni pamangan pamujion i, alai dohot ma tu gomos maniop parsaoran na denggan i marhite na unduk ibana di hata ni Jahowa, jala gomos di bagasan panghirimon na togu ro di saleleng ni lelengna. Amen. 

Bahan Jamita Epistel Minggu IV Dung Trinitatis: Kolosse/ Kolose 1: 15 - 23



MINGGU IV DUNG TRINITATIS
Minggu, 24 Juni 2018
Nas: Kolosse 1: 15 – 23
 MARHITE JALA DI BAGASAN JESUS KRITUS DO
ADONG PARDENGGANANTA TU JAHOWA

Oleh: Pdt. Daniel Bonardo Pane, S.Th.
 Patujolo
            Pasti hea do hita padengganhon angka na sursar. Sian i botoonta na so lomo hita marnida na sursar tarlumbi sursar parsaoran na markeluarga, mardongansahuta, maraleale dohot na marnegara nang na marhuria. Alai molo nunga denggan adong muse na pasursarhon gabe sogo do roha. Unang ma nian holan diparsaoranta tu na adong diportibi on sai itapadenggan alai parsaoranta tu Debata ndang itapadenggan. Aha do hahonaanna tu turpuk jamitanta sadari on, masuk ma hita di hatorangn ni turpuk.

Hatorangan ni Turpuk
            Huta Kolose, ima sada huta na maju di harajaon Rom. Huta on hirahira 18 km tungkan utara huria Laodikia, jonok tu dalan Efesus dohot sunge Efrat. Di tanda jala digoari do najolo huta Kolose on ima Frigia. Molo itaida di na masa haroro ni Tondi Parbadia, adong do halak na sian luat Frigia na mambege jamita godang ni si Petrus uju na saor Tondi Parbadia (boi idaonta Ulaon ni Apostel 2: 10). Huria Kolose ima sada huria na so si Paulus na pajongjonghon. Hombar tu na bisuk mandok si Epapras do na pajongjonghon huria na di Kolose. Si Epapras ma na mambaritahon barita hatiuron barita las ni roha tu halak Frigia (Kolose) (Kolose 1: 7).
            Alai adong hamaolon na masa di huta Kolose taringot na marbarita na uli. Ido umbahen dibaritahon si Epapras na masa on tu si Paulus asa boi nian diparmahani jala dijamitai si Paulus halak Kristen di Kolose marhite suratna. Ido umbahen disurathon si Paulus suratna on hirahira taon 57 – 59, uju dihurungan ma si Paulus di tingki i. aha do harua na masa? Nunga torop be angka pangajari sipaotooto na mambahen lilu ngolu haporseaon dohot partondion ni huria i. sai diajari pangajari sipaotooto i, asa singkop hadaulatonta, ingkon sombaonta do angka tondi ni naung mate, ima tondi ni angka natutua songon hataridaan na unduk hita na marnatuatua, dohot tondi na manggomgom portibi on (martudutudu tu gogo ni portibi). Mambege barita i, pintor disurathon si Paulus do surat parmahanionna tu huri Kolose songon naung adong sinuaeng, na mandok: Holan marhite Jesus Kristus do boi malua hita, ndada marhite panombaonta tu angka ragam tondi ni naung mate dohot tondi ni portibi on, jala Jahowa do na manompa portibi on, jala Ibana do na manggomgom isi ni portibi on, nda tung tondi ni portibi on.
            Marhite i, lam ganda ma panandaion di Debata, jala gabe margogo situtu hombar tu gogo ni hasangaponNa i, na manghorhon nasa habengeton dohot lambas ni roha, mardongan las ni roha. Panandaion di Debata, ima panandaion di holong dohot huasoNa na so hasuhatan jala na so hatudosan. Ibana do mual ni hangoluan jala mual ni hasesaan ni dosa na pinatupaNa marhite Jesus Kristus, AnakNa na Badia i. Panandaion di Debata ima panandaion taringot gogoNa na mangatasi saluhutna nasa na adong di portibi on. Guru di Ibana do na masa, nang pe salpu portibi on dohot angka hagiotna, alai molo Debata Jahowa, ima Ama na itatanda di bagasan Jesus Kristus hot ro di salelengna do ianggo harjaonNa, ima sihirimon angka na porsea jala na satia. Ima gogo hasangapon ni Debata Jahowa, Ama i. jala alani i do na itahirim di rura na gok hasusaan on, antong marbengetonxc dohot lambas ni roha, mardongan las ni roha mangadopi saluhutna i.
            Di ayat 12 dipodahon do angka na porsea di huta Kolose nang na manjaha turpuk on asa mandok mauliate tu Ama i, ima Debata Jahowa i. mandok mauliate ala naung patauhon hita manjalo tohap di bagasan hatiuron i, sitenanan ni angka na badia i. Adong do 2 na ringkot idaonta taringot hatiuron. Na parjolo, hatiuron marhite barita na uli na binaritahon angka apostel taringot tu hasesaan ni dosa, jala las ni roha di na manghirim di Harjaon ni Debata. Marhite hata ni Debata, patar ma saluhutna aha do na hinalomohon dohot na so dihalomohon ni Debata, jala aha do upa ni na so unduk di hata ni Debata jala na upa tu na unduk di hata ni Debata. Ndang adong be na marsidalian jala ndang adong na buni, ai patar do i di adopan ni Debata. Na paduahon,  hatiuron i ima harajonNa na gok las ni roha. Marsinondang ma hamuliaon ni Debata di harajaonNa, jala tung na so adong na boi jongjong marnida sondang hatiuron ni harajaon ni Debata i. marsaringar ma olopolop angka nabadia dohot angka na monang i mangendehon ende hamuliaon dohot hasangapon ni Debata. Di hatiuron na paduahon on martudutudu tu harajaonNa na naeng patar di ari haroro ni Kristus na paduahalihon, ima ari haheheon na balga sihirimon angka na badia. Na badia dison ima na burju rasirasa mate, burju mangulahon ulaon na denggan, burju di haporseaon, nang burju di panomboanna dohot haunudukhonna tu Debata, Jahowa, Ama ni Jesus Kristus.
            Di ayat 13 – 14 tangkas do dibaritahon ai nunga diroro sian gomgoman ni haholomon, ima ngolu na gok biar jala tahuton, ngolu na gok hosom, teal, elat late, ngolu na so mananda tudia do ujung ni ngoluna. Dipaunsat tu bagasan harajaon ni Anak, haholongan ni rohaNa, ima Jesus Kristus. Di bagasan Ibana do adong di hita haluaon i, ndada tung ala panombaon jala haundukhonta tu gogo dohot to ragam tondi ni portibi on. Hasesaan ni dosa na pinatupa Debata Jahowa marhite Jesus Kristus mamboan hangoluan dohot las ni roha, hiras ni roha mandalani ngoluna, mamboan dame, jala mananda tudia do ujung ni ngoluna, ima Surgo, inganan na sonang i.
            Di ayat 15 – 16, dibaritahon do Jesus Kristus do singkop hapapatar  ni Debata Jahowa na so tarida i, na parjolo tubu sian angka na tinompa, na parjolo adong sian angka ompungta dohot tondi ni portibi on. Ai Ibana do hata ni Debata naung gabe jolma. Ibana rap dohot Debata manompa angka na uli dohot na denggan i. na di banua ginjang, dohot di tano on. Marhite Ibana, ima hata ni Debata do manjadi saluhutna na di tano on dohot di banua ginjang, na tarida dohot na so tarida, angka habangsa, harajaon, angka gomgoman, dohot paruhuasoon. Molo marhite Ibana do i, marlapatan marhapatean tu Ibana ma saluhutna. Ibana ma na marhuaso jala na mangatasi salahutna i. Ibana ma na gabe panguhum di saluhutna. Marujung do saluhutna na di tano on, alai hot ro di saleleng ni lelengna do ianggo harajaonNa.
            Di ayat 17 – 20, ima mambaritahon Jesus Kristus do ulu ni daging, ima huria i, jala Ibana di jolo ni saluhutna jala saluhutna i do hot di bagasan Ibana. Ayat on paboahon sentral, puncak kehidupan, puncak tujuan hidup songon halak naung ditobus. Marhite jala di bagasan Ibana do patar panghirimon ni angka na porsea jala na satia i. jadi ndang be sai marguru laho manomba ragam panombaon ni tondi asa dapot haluaon ai ulaon na marisuang do i saluhutna. Jesus Kristus do parjolo tubu (Anak sulung) na hehe sian na mate na manghorhon haluaon ni angka jolma dohot na tinompa sian hamagoan dohot hamatean, jala na so tupa be mate Ibana. Marasing do sian angka naung hehe sian na mate, alai mate do muse. Alai Jesus Kristus naung mate jala hehe mamboan barita haheheon ni angka na satia dohot na porsea, nang pe mate di pardagingon alai taruli do di haheheon dohot hangoluan na so marujung di habangsaNa na gok hamuliaon i.
            Di ayat 21 – 23 dipaboa do taringot hadirionta naung mardosa na mambahen sega parsaoranta tu Jahowa Debatanta i. Laos marhite Jesus Kristus do padengganNa tu diriNa saluhutna, nang angka na di tano nang di banua ginjang, dung dipatupa dame marhitehite mudar na sian Silang i, marhitehite Ibana. Parsaoranta dohot Debata Jahowa naung sega binahen ni dosa ni jolma na parjolo i, marhite Jesus Kristus gabe denggan ma saluhutna. Boi ma hita ro mandapothon Ama i, ima mual ni hangoluan holan marhitehite Jesus Kristus. Laos diuduti ma parsaoran na markeluarga, na mardongan sahuta, na maraleale, dohot na marnegara nang songon i na marhuria. Marhite jala di bagasan Jesus Kristus i do taruli hita di haheheon. Ai na olo busuk do dagingta on jala malangke hulinghulingta on, jala malua sian sibuk pardaginon, idaonta ma Debata na manompa dohot na manobus hita, Ibana ma hatuaonta. Alai itaingot ma holan marhite jala di bagasan Jesus Kristus do i saluhutna masa.

Hahonaan ni turpuk
            Marhite hatorangan ni turpuk jamita naung disurathon adong do pigapiga na mansai ringkot putihononta na marpadomuan tu Minggu sadari on, ima:
·         Sahat tu sadari on, sai adong dope angka parguruan manang parpoda haliluon na mangajari tu hita asa marguru jala manungkun tu angka tondi na mate jala marsomba tusi. Laos didok do, ai suruan ni Debata do nasida, hape sipaotooto do nasida. Manjalo sahala, dohot mangido sumangot tu angka na mate, sada sian ulaon hasipelebeguon do i na laho mangido pasupasu dohot pangaramotion sian tondi na naung mate, jala diuduti muse tu panombaon. Unang lilu hita ala ni i. nunga sahat be barita nauli taringot Jesus Kristus tu hita, Ibana ma hatiuron na manondangi roha dohot pingkiranta.
·         Ise do na manompa hita jolma? Nda tung ompungta na manompa hita, nda tung angka tondi na mate na manompa hita, jala nda tung angka ragam sisombaon angka sipelebegu na manompa hita. Alai Jahowa Debata marhite Jesus Kristus (hata ni Debata na gabe daging) ido na manompa hita. Molo Ibana na manompa hita, marlapatan do i ampunaNa do hita. Ditompa do hita tumiru rupaNa tudos tu pangalahoNa, alai gabe sega do i hinorhon i dosa na niulahon jolma na parjolo i, gabe tu hamatean ma upa ni jolma i ala ni dosa. Alai patar do tarida holong ni Debata marhite Jesus Kristus, asa mulak muse jolma i tu hangoluan i. marhite jala di bagasan Jesus Kristus adong pardengganananta tu Ama i, Silehon tua dohot hangoluan i.
·         Na lao salpu do marsogot tano dohot angka hagiotna, alai molo Hata ni Debata tung na so jadi salpu. Na hot do Hata i, jala hangoluan do Hata i. boasa ma ingkon sai tu na olo salpu hita marguru manang itapelehon dirinta on hape marisuang do i ujungna. Di jou do hita tu hatongtongon di HarajaonNa i. molo sai tu portibi on do hita manghirim dohot tu angka gogo ni portibi on do hita manghirim jolma na dumangol hita.
·         Jesus Kristus ma itabahen manggohi dirinta dohot ngolunta. Dibagasan jala marhite Ibana do adong pardengganon, denggan muse parsaoranta tu Ama i, jala ndang pola be hita mabiar jongjong di adopan ni Debata Ama, mual ni ngolu dohot tua  jala ro mandapothon Ibana di bagasan jala marhite Ibana (Johannes 14: 6) nda tung adong dalan na asing.
·         Dungi i, dipadenggan ma parsaoranta na markeluarga, mardongansahuta, maraleale, na marnegara dohot na marhuria, huhut rap paimahon ari na mansai uli, ari gok las ni roha ima haroroNa na paduahalion i, masuk ma hita tu hatiuron na gok hamuliaon di HarajaonNa i. antong, songon naung jinou hita sian haholomon tu hatiuron, itaparangehon ma parange ni anak hatiuron di tongatonga ni ngolunta be, amen.