DANIEL PANE

SELAMAT DATANG DAN MENIKMATI YANG TELAH DISAJIKAN

Selasa, 19 November 2013

Mangalapati Memento mori (The meaning of memento mori)



Memento Mori
Oleh. Pdt. Daniel Bonardo Pane, S.Th.
Patujolo         
Ganup taon HKI mangulahon ulaon Ujung Taon ni Huria ima ujung ni Minggu Trinitatis di sataon bolon ni Huria. Taon ni huria marasing do i sian taon Masehi na dipungka di bulan Sipahasada (bulan Januari). Taon ni huria dipungka do i di Minggu Advent, ima sada parolopolopon managam haroro ni Kristus na paduahalion, jala marujung ma i di saminggu andorang so minggu Advent. Ganup Minggu Ujung Taon ni huria dipasada do i di ulaon memento mori. Torop do angka ruas nang parhalado ni huria mangantusi ulaon memento mori holan “marningot tingki hamamatem” alai ndada mangalapati ulaon i. Ala ni i do, husurathon do marhite surat on taringot ulaon memento mori, sai anggiat boi mambohali ruas dohot parhalado ni huria taringot ulaon memento mori.

Etimologi & Terminologi (Mula jala Pangantusion ni hata)
            Hata “memento mori” marharoroan do sian hata Latin na marlapatan: “Ingot tingki hamamatem” dung i dilapati; “ingot ma, na olo salpu do ngolum dohot portibi on”; “ingot ma ngolum na songon duhutduhut na olo malos jala songon bunga na olo marurus”. Hata on paingothon sude angka jolma na di sandok portibi on na olo salpu do nasa na di portibi on jala na so adong do na hot manang manongtong di portibi on. Hata memento mori ndang boi marsirang sian pangantusion taringot surgo, naroko, dohot haluaon manang hangoluan na manongtong dohot hapariron na manongtong.

Panorangion na mangihut
            Hata memento mori dimulana dipangke do tu angka prajurit porang ni bangso Rom na arakarakan (pawai) mamboan angka hatoban porang (halak na talu porang) gabe hatoban di harajaonna. Di arakarakan i, dibahen do sada tulisan “"Respice post te! Hominem te esse memento! Memento mori!" na marlapatan: “bereng ma di humaliangmu, ingot ma na jolma do ho, jala ingot ma tingki ni hamamatem”, Hata on paingothon ganup jolma ndang adong na manongtong di portibi on, na olo marganti jala olo salpu do saluhutna.
            Ulaon memento mori di huria paingothon ganup jolma asa unang tarlalap di angka hagiot ni portibi on, angka hasangapon ni portbi on; angka arsak dohot parungkilon di portibi on. Jesus Kristus mandok: ai laho salpu pe sogot langit dohot tano on, anggo angka hatangKi ndang na olo salpu! (Mark. 13: 31; Mat. 24: 35; Luk. 21: 33). Hata on paingothon angka na manangihon hata on, ia portibi on dohot angka bintang dohot bulan nang mataniari na olo salpu songon i nang angka hagiot ni daging; hasangapon ni portbi salpu; arsak; hapariron do saluhutna, jala hata ni Jesus on mamboan hita tu pangantusion na manongtong ima Hata ni Debata na dihatahon ni Jesus. Hata na so sian portibi on, alai sian Jahowa, Debata na manongtong. Andorang so adong dope langit dohot tano nang angka panondang ni portbi on nunga adong Jahowa, Debata dohot hataNa. Ulaon on diulaon dimulai di tingki haKristenon klasik di Eropa. Jala halak Eropa uju i borhat do tu tanoman manang tu udean ni halak na badia (santo) manang tu tanoman manang udean halak na dihaholongi, ndada na laho mangido pasupasu manang mamangkuli na monding i, alai laho paingothon nasida di pangaramotion ni TUHAN uju di ngolu ni naung parjolo monding i, jala marningot angka haburjuon manang pambahenan na denggan ni na monding i uju ngoluna, jala mangido tu Jahowa (ndada tu na monding i) asa Jahowa ma tongtong na mangalehon pasupasu jala mangalehon habisukhon mandalanhon ariarina songon halak na naung parjolo monding i. Songon Huria Katolik na mangulahon parningotan “marningot angka halak na badia naung parjolo monding” (requiem) ganup tanggal 02 Nopember (perbedaanna: molo Katolik manangianghon tondi na naung monding i, alai molo non-Katolik ndang pola manangianghon).
Di huria Huria non-Katolik marningot halak naung monding ndada laho manangianghon tondi ni naung monding i, alai marningot angka pangaramotion ni Jahowa uju dingolu ni na monding dohot di parsaorannasida (in memoriam), jala mangido tangiang asa tongtong Jahowa mangaramoti ngoluna di tingki parasian sadari on. Dang adong be pardomuan ni na mangolu dohot na mate sian sibuk dohot mudar, jala tung na so boi do na mangido pasupasu dohot mangido sahala sian naung monding i nang manangianghon naung monding i. Molo pe adong deba halak na boi malum ala ni martangiang di tambak, manang mangihuthon hata ni datu (marasing do datu sian parubat huta) ndada sian Jahowa i didapot, alai sibolis do na mangula disi. Jala adong do upani i saluhutna.

Panimpuli
            Sadari on taulahon do ulaon memento mori, jala di tingki on ma di jaha angka dongan ruas ni hurianta naung jumolo monding di sataon bolon taon huria (molo adong). Ulaon on ndada laho manungguli sidangolon manang habot ni roha ala parsirangan ni daging dohot mudar sian portbi on. Marhitehite ulaon on, hupasahat hami ma hata ni Tuhan Jesus tu hita saluhutna: “alai jaga hamu ma dirimuna, unang sorat rohamuna binahen ni parminumon dohot parmabuhon dohot panarihon di hangoluan on, gabe tompu ditahopi ari i hamu songon tali rambang. Ai hatop ma i songgop tu atas ni sude na maringanan di atas tano on. Alai dungo ma hamu tongtong mardongan tangiang, asa margogo hamu, pasiding saluhut na naeng masa i, laho jongjong di jolo ni Anak ni Jolma I” (Lukas 21: 34 – 36; patudos Mateus 24: 36 - 51).
            Ulaon on ndada songon sada na mamparbiarbiarhon ruas ni huria dohot angka jolma, alai ulaon on paingothon jala pasingothon ruas ni huria dohot angka jolma di portbi on, asa rade jala dungo hita managam haroro ni Tuhan Jesus na paduahalion di bagasan hasangapon, jala molo dung sahat hita tu hasonangan i, rap marsipaidaidaan do hita angka na porsea. Jaga jala dungo ma hita asa unang lalap jala mian hita unang tarlalap hita di ragam na masa di portibi on: las ni roha, arsak, tangis, hipas, marsahit, marsangap, marlea, mengkel, marungkil, dohot lan na asing na boi mambahen hita lupa na mar-Tuhan Jesus; jala asa gabe halak na monang hita, ima na manahan hita di haporseaonta sahat ro di ujungna (Pangungkapon 2: 10). Uju boi hita marnida mataniari (tu angka na boi marnida); manghilala ngalian dohot las ni ari; male manang na bosur; boi mangalangka; jala boi marhosa, ima tingki parasian paradehon dirinta parsidohot manang na dang tu hangoluan na so ra suda i manang na gabe masuk do hita bagasan api na so hea mintop dohot hapariron na manongtong; inganan na masa anggukangguk dohot na patungoripon. Marhite ulaon on do mangido ma hita asa dipargogoi jala diurupi, asa monang hita manaluhon angka paraloan dohot parlojonganta, jala manahan ro di ujungna. Jala asa dihirpasi hita, asa itaparhaseang tingki parasian on laho paubahon rohanta jala paradehon dirinta binsan dilehon tu hita tingki parasianan on. Dipargogoi jala diurupi hita laho mangulahon na denggan hombar tu Hata na badia i, asa molo jumpang tingki ari na balga i, taruli ma hita di tumpal hamonangan di paraloan dohot parlojonami di portibion.
            Di ujungna, “jala torop sian halak na modom di bagasan orbuk ni tano i tarsunggul sogot: na deba tu hangoluan salelanglelengna, na deba tu haurahon marragamragam, gabe biasbias salelenglelengna. Jala halak angka na pantas marroha marsinondang sogot songon sondang ni langit, jala nasida angka na manogunogu torop halak tu hatigoran, marsinondang sogot songon bintang ro di salelenglelengna (Daniel 12: 2 – 3). Memento mori, ingot ma tingki hamamatem, molo mate ho, tudia do ho? Tudia do ingananmu? So tung salpu tingki parasian on, so tung tarlalap jala tading hita di haroro ni Tuhanta i. Jempek ngolu on jala ndang madia imbar; hamamatean maniranghon/ manadinghon saluhutna na di portibi on; jala dang adong na mamboto haroro ni hamateanna ai tompu do harorona i, ala ni i sai unang be ulahon angka dosa.
           

1 komentar: