DANIEL PANE

SELAMAT DATANG DAN MENIKMATI YANG TELAH DISAJIKAN

Sabtu, 21 Juli 2018

Bahan Jamita Minggu VIII Dung Trinitatis : 1 Rajaraja/ 1 Raja - raja 21: 1 - 16

BAHAN JAMITA
MINGGU VIII DUNG TRINITATIS
Minggu, 22 Juli 2018
Ev.: 1 Rajaraja 21: 1 – 16; Ep.: Kolose 4: 1 – 6; S.Patik: Rom 12 : 2

HATOMANON DO DALANTA MANGALO HISAP NI DAGING
Oleh: Pdt. Daniel Bonardo Pane, S.Th.
Patujolo
            Adong do hata na mandok: “ise do musu na mansai borat di ngolu ni ganup jolma? Holan sada do ima hisap ni daging”.  Hisap ni daging on do na dipangke sibolis pangago i asa mardosa jolma na parjolo i. Martumbur jala torop pe angka parjahat di hasiangan on; sega parsaoran na denggan i; tubu ragam parporangan; parbadaan; sega nang angka na ditompa Jahowa angka na denggan i holan laho manggohi angka hisap ni daging na so boi nirajaan. Ndang pola ringkot jala mago do asi ni roha manang holong holan ala ni hisap ni daging. Tarlumobi molo adong sada uluan di sada punguan, arisan, harajaon, pamarenta manang di huria molo so boi nirajaan hisap ni dagingna gabe sega do punguan, arisan, harajaon, manang ganup na niuluhononna. Songon turpuk jamita di minggu VIII dung Trinitatis on taringot sada raja na digohi hisap ni dagingna jala manghorhon do i tu ngolu ni jolma na di gomgomanna. Asa lam tu tangkasna hita mangantusi turpuk jamita on, masuk ma hita tu hatorangan ni turpuk.

Hatorangan ni Turpuk
            Turpuk jamita on ima taringot sada raja na manggomgom Israel Utara (dung marujung ngolu si Salomo, anak ni si Daud bola dua do harajaon Israel na bolon (Israel Raya) i gabe 2 harajaon hirahira taon 930 andorang so Kristus: (I) ima Israel Selatan na ni miani 3 marga Israel, Judah, Simeon dohot Benjamin jala raja na manggomgom Israel Selatan on ima sian pinompar ni Raja Daud ibukota Jerusalem; (II) ima Israel Utara na ni miani 9 marga Israel ima  Zebulun, Isakhar, Asyer, Naftali, Dan, Manasye, Efraim, Ruben dan Gad. Ibukotanya adalah Samaria. Raja na manggomgom di harajaon on ima sian ragam pinompar harajaon (ragam dinasti) na so sian pinompar ni si Daud. Sada hasadaan do 1 Rajaraja tu 2 Rajaraja na pabotohon taringot harajaon ni Israel dung salpu si Daud gabe Raja gumomgom Israel na bolon (Israel Raya) i sahat tu hasesega harajaon ni Juda dung jumolo sega harajaon ni Israel utara (Samaria). Marragam be do partingkian disurathon buku 1 Rajaraja dohot 2 Rajaraja hombar tu partingkian raja na manggomgom. Somal do molo sada harajaon sai adong do sekretaris harajaon nang pe ndang disurathon ise goarna, na martugas laho manurat aha na masa di harajaon i. Laos dipapungu ma songon na adong sisaonari uju partingkian habungan babel, asa marnida do halak Israel naung marserak i taringot pangalaho angka raja manang panggomgom Israel na ponsa i dohot pangalaho ni halak Israel na mansai maralo tu hata ni Jahowa jala mampanghorhon hasesega di raja i dohot di harajaon i.
            Turpuk jamita on ima taringot sahalak raja na sai mangapian mida porlak anggur ni sahalak na ginomgomanna, jala mansai susah do hadirionna ala ndang digohi pangidoanna. Raja i ima na margoar si Ahab anak ni si Omri. Ahab ima sada raja di Israel Utara na mangalap boru raja Etbaal sian harajaon Sidon, namargoar si Izebel. Ia na nampunasa porlak anggur i ima si Nabot sian Jisreel, tungkan nariti (barat daya) tao Galilea. Mansai holong do roha ni Jahowa tu si Nabot, ala sahalak na marsomba jala marDebatahon Jahowa do ibana di ngoluna. Boi do idoanta, songon dia rimas ni Jahowa tu si Ahab dohot ripena dung dibahen nasida angka na jat i masa tu si Nabot pola sahat tu na matena ibana. jala porlak anggur i jonok do i tu bagas harajaon (istana) ni raja Ahab i. ndang adong dipaboa sadia bidang manang ukuran porlak anggur i. alai molo manat itajaha turpuk jamita on, mansai bagak do porlak anggur on di roha ni si Ahab, ido umbahen na mansai holong do roha ni si Ahab asa gabe ampuna ni si Ahab. Pola do dilehon si Ahab singkat ni porlak anggur i na dumenggan tu si Nabot asal ma olo si Nabot mangalehon porlak anggurna i. alai ditulak si Nabot do i, ala mansai arga do di si Nabot tadingtading ni damangna. Angka dongan, molo itaida taringot tu ay. 1 – 3 turpuk jamita on, boi do itadapot mansai arga do di si Nabot tadingtading ni damangna nang pe boi didapot si Nabot na umdenggan sian porlak anggurna i tarlumobi molo raja mangido sipangidoan na so jadi juaon. Molo parngoluan ni halak Israel mansai arga do bona pasogitnasida, manang tano teantaenan. Adong do di nasida penilaian na mansai arga taringot tano teanteanan ala gombaran ni karakter parngoluannasida do i, lapatanna tano i berhubung tu kelanjutan hidup, keluarga dan kelajutan sistem kemasyarakatan atau adat. Ido umbahen ndang olo si Nabot manggadis porlak anggurna i nang pe raja Ahab na mangido jala dilehon si Ahab do singkatna na umdenggan sian i.
Di ayat 2 dipaboa do di na mulak si Ahab tu bagasan jabuna, pola gusar jala marmurukmuruk ibana ala hata ni si Nabot i, dipapeak tu podomanna, dipahusor bohina dompak dorpi pola ndang olo ibana mangan sagusagu. Tung mansai marsak situtu do si Ahab ala ndang dilehon si Nabot songon na dipangidona i, tarlumobi molo raja mangido sipangidoon alai ditulak maol do tarjalo roha ni raja i. didia ma sangap ni raja i molo ditulak pangidoanna? Manulak pangidoan ni sahalak uluan maralapatan do i ndang mangharingkothon sangap ni raja i tu dirina. Ro ma si Izebel halak Sidon i manopot ibana (ay. 5) laho . Ringkot do botoonta taringot si Izebel, sahalak boru raja Etbaal sian harajaon Sidon (Fenesia atau Saida di negara Libanon sisaonari) na marsomba tu debata sileban tu baal. Molo sahalak raja mangoli tu sada boru ni raja sian harajaon na asing, martujuan do i laho pahothon jala pagogohon gogo ni harajaonna i. jala marudut do i tu parugamoon, na marlapatan gabe dohot ma debata ni harajaon na asing i masuk tu parugamoon harajaonna i. songon si Ahab na mangoli dohot si Izebel sian parugamooan na marragam, gabe parsidohot ma ugamo ni si Izebel dohot debata ni si Izebel sombaon ni si Ahab dohot halak na ginomgoman ni si Ahab. Dipajongjong ma kuil  tu debata ni si Izebel, ima kuil Baal sian Tirus manang na didok: Melqart.
Dung i dipabotohon si Ahab ma aha na sungkot di bagasan rohana (ay. 6). Sian ay. 6 on tangkas do idaonta na marsigorgor do hape di bagasan roha ni si Ahab na ingkon di ibana ma porlak anggur si Nabot i. dung dipabotohon si Ahab na sungkot di rohana i, gabe dipatogar si Izebel ma si Ahab marhitehite bagabagana na mandok: pir ma tondim! Ahu pe mangalehon tu ho porlak anggur ni si Nabot, halak Jisreel i. denggan do na dibahen si Izebel tu amantana, jala ingkon songon i sahalak ripe na ingkon manungkoli jala manogari ripena do. Alai molo tahitahi ni si Izebel na so jadi masa di parripeon ni sahalak uluan manang partogi di sada luat manang inganan. Sangkap na roa jala sangkap na jat do na disangkapi ripe ni si Ahab i. molo itajaha Jakobus 4: 1 – 3, “Sian dia do angka parbadaon dohot parmusuon na di hamu? Nda sian hisaphisap, angka na maralo di bagasan angka ruasmuna! Na marsangkapi do rohamuna, alai ndang dapotan; na mambunu do hamu jala mangiburu, laos so taruli hamu. Na masialoan do hamu jala marmusu, so adong di hamu, ala so martangiang hamu. Na martangiang do hamu nian; alai ndang manjalo, ala sala tangiangmuna, ai naeng pansuasaehononmuna do i di bagasan hahisaponmuna.” Marsangkap do si Izebel laho mamunu si Nabot, holan asa manggohi hisaphisap ni si Ahab.
Di ayat 8 – 10, ima cara ni si Izebel asa saut songon na di rohana i. dipatubu do hata gapgap taringot si Nabot nampunasa porlak anggur i. sude diparade dohot denggan sahat tu ise na mangulahon laho mamunu pe nunga diparade. Ale angka dongan, halak na so boi mangarajai hisaphisap ni dagingna ingkon hisaphisap i do na mangarajai ibana mangulahon na jat, jala molo so dapot songon hisaphisap ni dangingna i, tubu ma hosom, pangiburuon, dohot angka ulaon na jat na asing laos adong ma na pintor stress, struk jala mate ma ibana di hisaphisapna i. songon na dibahen si Izebel di turpuk jamita on. Di ayat 11 – 16, saut ma songon na disangkapi si Izebel i asa manggohi hisaphisap ni si Ahab, amantana i. dipangke do goar ni Jahowa, Debata ni Israel di sangkap ni Izebel i boha asa lam muruk halak sintua dohot halak na raja angka na maringanan di bagasan huta i. mansai sangap jala badia do Goar ni Jahowa di halak Israel, na so boi diinsahi manang sai dipandok di angka na so ture dalanna. Laos ido dipangke si Izebel laho mamunu si Nabot. Molo dipangke si Izebel do goar ni debatana, ima si Melqart, pasti ndang jumpang songon na di rohana i. Sahalak partogi, alai ingkon hamagoan hosa na ginomgomanna asal ma dapot na di rohana. Sahalak uluan, alai ingkon mambahen marsingkor halak na so adong hasalaanna asal ma jumpang na di rohana. Mate ma si Nabot marhite na didangguri ibana pangke batu ala hata gapgap na dipatubuhon si Izebel tu ibana. Dapot ma songon na di roha ni si Ahab, nang pe ingkon marhite na jahat ibana mandapot i.
Dihalomohon Jahowa do na masa di sudena i? nda tung dihalomohon Jahowa masa sisongon i. marhite si Elia, panurirangna halak Tisbe i. di ayat 17 – 26, dipabotohon do hata ni Jahowa na ingkon sipasahathon ni si Elia taringot uhum na naeng masa tu si Ahab. Ndang hea Jahowa manghalomohon angka pambahenan na jat, nang angka siulahon hajungkingon. Ingkon hona toru ni Jahowa do angka siula na jat, jala ndang dapot hatuaon di ngoluna. Alai dung disolsoli si Ahab angka pambahenanna i, marpangulahi do roha ni Jahowa mida si Ahab, alai ndada sahat tu si Izebel dohot pinompar ni si Ahab ala dang adong roha manolsoli di nasida.

Hahonaan ni Turpuk
            Adong do na ringkot siputihononta marhite turpuk jamita on, ima:
1.      Thema minggunta di minggu VIII dung Trinitatis, dibahen do ojahan ima: “gabe partogi na sintong jala haposan”. Adong do falsafah ni halak batak taringot sahalak partogi, ima: parbahulbahul na bolon, paramak na so ra balunon, partataring na so ra mintop, parsangkalan na so ra mahiang, pamuro na so tumiop sihor, parmahan na so tumiop batahi, Singa mangalompoi, singa na so halompoan; hatorusan ni Debata, hatorusan ni sombaon, Tanduk so suharon, mataniari so dompakon, hatana na so jadi laosan, tona na so tupa juaon, Pangaitan ni sangap, pangahitan ni badia, sihorus na gurgur, siambai na longa, Paradat sijujung ni ninggor, paruhum sitingkos ni ari, sipalua na tarbeang, sitanggali na tartali dohot lan na asing. Alai tung na so jadi dapot saluhutna i di ngolu ni si Ahab. Hinorhon ni hisaphisap ni dagingna ingkon mabadabu ma ibana marhite ripena tu hajahataon sahat tu na ingkon mate jolma na ginomgomanna na so marsala, jala na so dapot hasaan di ibana.
2.      Si Nabot mangajarhon tu hita, arga ma itabahen tano teanteanan ni natuatua naung sahat tu hita na martudutudu tu bona pasogit. Unang olo hita hatophatop manggadis bona pasogitta tu jolma na ro. Molo masa songon i, mago ma tanonta jala ndang adong be artanta di bona pasogit i. tano bona pasogit berhubungan do i tu kelanjutan hidup, keluarga dan kelajutan sistem kemasyarakatan atau adat. Molo gabe ampuna ni halak do i, dang parjambar be hita di tanonta i.
3.      Adong do di hata ni Indonesia mandok: di balik kesuksesan seorang suami atau istri ada istri atau suami di dalamnya, di balik kehancuran seorang suami atau istri juga ada istri atau suami di dalamnya. Tutu do hata sisongon i. olo do ripe i mambahen angka partogi i gabe sangap, jala laos adong do ripe i mambahen angka partogi gabe marlea. Izebel sahalak ripe ni si Ahab nda tung mambahen sangap si Ahab, amantana gabe sada partogi. Alai Izebel sahalak ripe na mambahen si Ahab gabe parro rimas ni Jahowa tu dirina dohot di sude keluargana.
4.      Unang sai mangapian hita di arta ni donganta nang pe umbagak jala umuli na di jolma sian na di hita. Molo masa pe mangapian manat hita asa unang madabu tu mangoloi hisaphisap ni daging asa boi na di jolma i gabe di hita. Itapasabam ma na adong di hita, molo pe songon na hurang na adong di hita lam tu semangatna ma hita mangalului na ringkot i asa boi gok na hurang i. molo pe ndang dapot, unang itapasakhon dirinta ingkon gok na hurang i. molo masa sisongon i, masa ma hosom, parmusuhon, pangiburuon, jala sangkap na roa pe jumpang di bagasan ngoluna. Ndang adong dame di ngoluna alai sai hasusaan do jumpang di ibana. Lam dipingkiri jala lam dipingkiri sarupa ma i tu na parrohon sahit tu dirina sandiri.
5.      Unang patubu hata gapgap manang ulaon na jat holan asa saut na dibagasan rohanta be. Ndang sude angka na itasangkapi manang na itapangido ingkon saut manang jumpang ala so hita Tuhan i. itarajai be ma angka sangkapsangkap na roa i molo tung adong sangkap sisongon i di ngolunta. Molo adong sangkapta na so jumpang, ndang dapot na niluluan benget ma rohanta di na adong i di hita huhut lam itaharinggashon mangulahon ulaon na denggan i atik di sada tingki, dipatulus Tuhan sangkapta i manang dapat na italulu i, molo so di hita boi do i tu ianakhonta, nang tu keluarganta pe. Molo so jumpang be sisongon i, marlapatan ndang ringkot di ngolunta dope sangkapta i, alai holan di ringkot hisap ni dagingta do i. manat ma hita di angka sangkap manang pangidoanta sandiri, sangkap manang pangidoan tu ringkot ni ngolunta dohot keluarganta do i manang sangkap manang pangidoan hisaphisap ni dagingta.
6.      Didok di Psalmen 116: 15: “arga do di roha ni Jahowa hamamate ni angka na niasianna i”. ido pola gabe ditongos si Elia, Panurirang-Na laho paboahon angka toru ni Jahowa masa tu si Ahab dohot keluargana. Angka dongan, laho manggohi hisaphisap ni dagingta unang ma gabe korban halak na so marsala manang na so mamboto aha na masa. Sai unang ma jumpang di ngolunta na mandok: Segalanya di halalkan asalkan dapat apa yang dicitakan atau yang diinginkan atau diharapkan.
7.      Holan marhite hatomanon do hita boi mangalo hisaphisap ni daging manang manggotap pangalaho na jat manang na roa di ngolunta. Hatomanon (pengendalian diri/ self-controlling) do na mangajari hita taringot boha do manghamauliateon dohot manghasabamhon aha na adong di hita. Otik manang godang pe na adong di hita, tahamauliatehon ma i marhite mamangke saluhutna i tu angka na denggan. Sian dia do ro hatomanon, ima sian Tondi Parbadia, ala hatomanon ima sada sian parbue ni Tondi do i. antong, molo naeng do adong di hita hatomanon, ingkon jumolo do jumpang Tondi Parbadia di ngolunta be. Amen.

Tidak ada komentar:

Posting Komentar