BAHAN JAMITA
MINGGU SEXAGESIMA
Minggu, 31 Januari 2016
Ev.: Jeremia 1: 4 – 10; Ep.: 1 Korint 13: 1 – 13; S. Patik: 1 Kronika
28: 20
Oleh: Pdt. Daniel Bonardo Pane, S.Th.
DISURU MANGHATINDANGHON HASINTONGAN DOHOT HATIGORAN
Patujolo
Aha
do hapatean angka ulaon manang panghobasionta naung itaulahon manang naung
itahobasi di portibi on? Torop do halak mangulahon angka ulaon manang
manghobasi sada ulaon ala adong na naeng dibuat sian i, jala angka na binuatna
i ima tu na denggan holan tu dirina. Maol do jumpang jolma mangulahon sada ulaon
na mambahen dirina gabe sada sisogo manang gabe dihosomi hinorhon ni angka na sintong
dohot na bonar. Gabe tartutup do na sintong dohot na bonar asa dijalo sada
punguan, jala asa aman ngoluna di humaliangna. Tontu mansai maol do
manghatindanghon hasintongan dohot habonaron, alai ndang ala ni i gabe adong
sidalian laho ndang mangulahon hasintongan dohot habonaron.
Marpardomuan
do hadaulaton dohot hasintongan dohot habonaron (hatigoran). Halak na
mangulahon hadaulaton alai ndang mangulahon hasintongan dohot habonaron,
marisuang do hadaulatonna i. Songon i do nang mangulahon hasintongan dohot
habonaran alai ndang mangulahon hadaulaton, marisuang do nang ulaon hasintongan
dohot hadaulaton i. Aha do hadomuan tu turpuk jamita on? Tangkas ma
itapaihutihut hatorangan ni turpuk on.
Hatorangan ni Turpuk
Turpuk jamita on
ima sada panjouon ni Jahowa, Debata tu si Jeremia. Jerima, anak ni malim Hilkia
na sian Anatot, ima huta Betlehem. Hatiha i Jehuda digomgomi Yosia anak ni si
Amon di taon 627 sM. Uju i masa do reformasi
manang haimbaruon na binahen ni Raja Josia taringot tu parugamoon halak Juda. Alai
nang pe naung dibahen Raja Josia haimbaruon di ruhutruhtu parugamoon, alai molo
angka parange na jat ndang marhamubaon dope. Dung sidung pamarentaon ni si Josia,
diuduti ma si Joahas, sahat tu si Joyakim sian pompbaran ni Yosia, sai jotjot
do dipangke manang diulahon ruhutruhut parugamoon, ndada laho patuduhon jala
papatarhon hasintongan dohot hatigoran, alai holan formalitas do parugamoon i
dibahen. Tarlumbi dung sidung pamarentaon ni si Josia, lam mandao do halak Juda
sian lomo ni roha ni Jahowa. Lam tu mandatdati do halak Juda mangulahon na jat,
sai marsomba do nasida tu ganaganaan dohot angka debaat portibi on. Sai dipapeol
do hasintongan dohot hatigoran, jala holan di hata do mandok manghaposi Jahowa,
alai di pambahenan ndang adong na patandahon songon halak na marhaposan tu
Jahowa. Torop do angka panurirang pargapgap na mandok panurirang alai gapgap do
jamitana. Boha asa dame na mian, alai dame sipaotooto do na adong.
Di
tingki na masa i, ro ma hata ni Jahowa mamanghulingi si Jeremia. Ganup panurirang
na mandapot hata ni Jahowa, didapot do sian pangungkaponna. Di ayat 4 – 5,
tangkas do jahonta taringot pamiliton manang panodohon ni Jahowa tu si Jeremia.
Andorang so di bortian dohot naung dibortian inana pe si Jeremia, nunga ditanda
Jahowa ianggo ibana, jala nunga diparbadiai Jahowa hian ibana. Jala dipabangkit
ma ibana gabe panurirang tu angka bangso. Di ayat 4 on tangkas do idaonta,
ditanda Jahowa do sude angka na tinompaNa i. Marhuaso do Jahowa mananda
saluhutna, jala guru tu Ibana do saluhut angka na tinompa. Di jou do si Jeremia
gabe sada panuriangNa laho manuriranghon tu halak Juda taringot angka na naeng
masa, ndada holan tu halak Juda, dohot do tu sude angka bangso (na uju i,
bangso na didok dison ima Juda, Assyur, Mesir, dohot Babel, ima bangso na
mansai gogo hatiha i). Nunga ditanda jala nunga diparbadiai Jahowa si Jeremia
gabe sada panurirang. Marhite on marlapatan ma i, molo nunga ditanda Jahowa na
tinompa jala dijou gabe sada ulaulaNa, ndang hea ditadinghon di ngoluna; nang
pe torop halak na gabe mansogohon na pinilit ni Jahowa, alai mansai lomo do
roha ni Jahowa tu na pinilitNa i, molo diulahon do ulaon hombar tu na jinalona
sian Jahowa.
Uju
i, poso dope si Jeremia. Umur haposoon ima sada umur na so pola dibege halak
dope hatana alani habajaronna (ay. 6). Ndang pola dipaboahon sadia godang umur
ni si Jeremia, alai haposoon i do dihatahon di turpuk jamita on. Apostel Paulus
mandok tu si Timoteus di 1 Timoteus 4: 12, asa unang ma hu roha ni halak mida
si Timoteus, siala haposoona. Umur haposoon ndang gabe penentu di panjouon
dohot tu parsuruon ni Jahowa. Ndang ala ni haposoon gabe ndang dijou, manang
ndang ala ni hatuaon gabe parsidohot di panjouon di hapanurirangon. Mansai borat
do nian ulaon hapanurirangon, tarlumobi di haposoon. Ai gabe haleaon do jambar
ni angka panurirang binahen ni portibi on. Dibahen si Jeremia do ala ni
haposoona i gabe sidalian mangalusi hata ni Jahowa i.
Alai
dipinsang Jahowa do Ibana, unang dok: na bajar dope ibana. Na ringkot, manang
tudia disuru Jahowa ibana, tusi ma ibana laho; jala manang aha pe tona ni
Jahowa tu ibana, ingkon i do ditonahon (ay. 7). Ndang adong be sidalian: aha
sihataanku, songon dia dohononku, alai na ringkot ima haradeon diri ni
panurirang mangulahon jala pabotohon dia do na nilomohon ni Jahowa di ngolunta
on. Mamereng angka na masa uju di ngolu ni si Jeremia pasti adong jala godang
do na gabe sihabiaran. Mabiar dihurunghon, mabiar nang mate di pardagingon,
jala mabiar disogohon. Alai dilehon Jahowa do jaminan, manang aha pe na masa sai didongani Jahowa do ibana, jala
paluahon ibana, ninna Jahowa (ay. 8). On ma bagabaga ni Jahowa tu angka na
pinilitna laho paboahon hataNa tu saluhut bangso, “sai dongananKu do ho”. Pandonganion ni Jahowa ima pos ni roha, jala
ndang mian be adong biar di bagasna. Molo pe ingkon mangadopi hamatean di
pardagingon, alai guru Jahowa do ianggo tondi ni ganup na tinompaNa. Dung i, diida si Jeremia marhite pangungkaponna
i, dipatoltol Jahowa tanganNa manjama pamanganna, jala ido hataridaan nunga
dilehon Jahowa be hata na ingkon sipasahathon ni si Jeremia di hapanurirangonna
i (ay. 9).
Dungi
i, sahat ma tohonan hapanurirangon ni si Jeremia na sian Jahowa, Debata Ama i. Aha
do ulaonna? Ima mangaranapi angka bangso dohot angka harajaon, laho mangurati
dohot maniaphon, mangago dohot mangaloha, paulihon dohot manuan” (ay. 10). Marhite
ayat on, boi do dianalogihon halak Israel ima songon tano di ladang, na gok duhutduhut,
angka sugasuga manang angka suansuanan na so hasea. Ingkon jumolo do i di
rambas suansuan i, dungi diombak ma tano i, laos dipadenggan ma asa boi ditanom
angka suansuanan na marparbehon na denggan jala na tonggi. Songon i do halak
Israel nang angka harajaon di humaliang, angka hajahaton nang angka pingkiran
na jungkat ima gabe suansuanan na so hasea jala angka sugasuga. Ingkon do
dirambas jala tano i diombak, asa boi muse inganan hatubuan ni parbue na
denggan dohot na tonggi. Alai ndada si Jeremia na patupahon i, alai Jahowa
sandiri do na patupahon i. Ai dihagigihon Jahowa do angka parange na jat, alai
dihalomohon do angka parange na denggan hombar tu hata-Na. Sian ayat 10 on,
tangkas do dipaboahon sude angka huaso di portibi on, adong do i di toru pat ni
Jahowa ala ni huasoNa na so hatudosan i.
Dung
i, diida si Jeremia muse sada pangungkapon taringot sada “dangka ni hau na rata”
(sebatang dahan pohon badam) (ay.
11), na paboahon saut jala ingkon saut do sude angka na dihatahonNa i tu si
Jeremia, jala hasatiaon ni Jahowa tu angka hata na didokNa i tu si Jeremia (ay.
12). Laos di ayat 13 muse diida si Jeremia sada pangungkapon taringot sada “hudon
na gurgur”, na paboahon na adong sada harajaon tungkan utara pul jea tu sandok
isi ni tano on (ay. 14). Ayat 14 on paboahon, na ro sada harajaon marhite angka
hagogoon ni harajaonna i, dohot hagogoon ni parporanganna i maniaphon sude
angka bangso, termasuk bangso Juda. Ndang pola dipabotohon harajaon dia do na
didok dison. Alai molo itapaihutihut sejarah ngolu ni Israel taringot harajaon
na manggomgomi i boi ma dohonon harajaon dison ima harajoan ni Junani nang
harajaon ni Rom. Alana uju di harajaon na dua i, mansai hansit do parngoluon ni
halak Israel (Jahudi) sahat tu parngoluan ni Kristus nang huria na parjolo i. Alai
dipaloas Jahowa do masa sisongon i. Ndang na mandok na so margogo Jahowa asa
unang masa i. Boi do ndang pola masa sisongon i, alai dipaloas Jahowa do asa
masa. Boasa? Ai mansai jungkat do angka pangalaho ni bangso ni Jahowa on, ndang
adong be roha biar mida Ibana. Marsiboan lomona be, jala ndang na sintong be
hadaulatonnasida i (ay. 15 – 16).
Hahonaan ni Turpuk
Boha
do hita angka parhobas di huria (Pandita, Sintua, nang angka Parhalado)
manghangoluhon parsuron ni Tuhanta tu hita marhite poda tohonan i? Mansai sangap
do idaon jala begeon ditingki mangalusi sungkunsungkun pangoloion di poda
tohonan i alai ndang adong roha laho manghangoluhon saluhutna i. Itaingot be
ma, parrohon rimas ni Jahowa do sisongon i tu dirina nang tu ngoluna. Itaulahon
ma ulaonta i songon naung itaundukhon jala naung itaolohon uju dipabangkit gabe
parhobas di huria i. Unang be sai mangalului sangap, sinamot marhite mangulahon
tohonan i. Ringkot do sinamot di portibi on jala mansai ringkot. Alai unang
holan laho mangalului sinamot gabe tading di tohonan sasintongna.
Ganup
halak na porsea, tongtong do parsidohot hita gabe ampuna ni Jahowa marhite
Jesus Kristus. Ala gabe ampuna ni Jahowa angka na porsea i, ndang adong be
sidalian laho mangulahon parbaritanaulion. Marbarita na uli marhite hata,
pambahenan nang pamikirion. Aut sugari dilehon hita pamiliton, dia do na
ringkot sipillitonta, dibursikhon jolma hinorhon ni hasintongan, manang dibursikhon
Jahowa hinorhon ni ndang mangulahon hasintongan? Itaingot ma, molo sai itajaga
do holan ngolu haportibion gabe tading ngolu partondion, songon alogo sambing
ma ngolunta on. Alai naeng ma ringkot hita parsidohot laho mamaaritahon barita
na uli, barita hamubaon, barita haluaon tu angka donganta, humaliangta, tu
ganup keluarga. Molo pe so ditangihon nasida barita i, Jahowa sandiri do na
patupahon angka lomo ni rohaNa tu na so mangoloi hataNa i.
Nang
pe mansai dokdok jala maol, alai ndang na gabe i sidalian laho ndang
mangulahonsa. Sai itabaritahon ma barita na uli, barita hasondangan ni ngolu
dohot tondi, barita haluaon dohot las ni roha. Ai adong do bagabaga ni Jahowa
tu angka na mangulahon hataNa: sai na dongananKu do ho, jala paluahonKu do ho. Amen.
Angka Usulan ni Ende:
- 10: 1 – 2 + 4
- 246: 3 – 4
- 464: 1 + 3
- 240: 1 + 3
- 666 : 1....
- 518: 3 – 4
- 807: 1.....